Saartjie sit by Anna en Lina. Langs hulle sit Apie en Bennie. Die twee is nou weer kliphard aan die baklei oor die siek duif. Bennie hou vol hy het nie geweet die duif is siek nie. Apie glo hom nie. Hy vertel sissend vir Bennie van al die “goete” wat hy al vir hóm gedoen het. Hy wil ook weet of Bennie nie skaam is dat hy sy beste vriend probeer inloop het nie.
Net agter die Drie Muskiete sit Galpil, Gert en Piet. Die ouens gesels kliphard. Saartjie glimlag floutjies toe sy hoor hoe Galpil vir al die “pêrre” in die omgewing vertel wat ’n groot eer dit vir hulle is om so naby iemand te sit wat die eerste prys gaan wen.
Anna en Lina se ouers sit by dokter en mevrou Baumann. Muggie sit langs haar ma. Sy waai vir haar heldin en skree skril: “Jy moet wen, hoor Saartjie!”
Die meisie glimlag maar net.
Anna mompel dat haar ouers vergeefs probeer het om Muggie tuis in hul huishulp se sorg te laat. By die geringste gepraat in daardie rigting het die kleintjie só ’n keel opgesit dat niemand dit kon verduur nie. Muggie glo vas Saartjie sal net wen as sy ook in die saal is. As Saartjie haar daar sien, gaan sy só bly wees dat sy sommer baie beter sal speel en die “medallie” sal wen! Op die ou end moes die Strydoms Muggie toe maar saambring.
Saartjie kyk rond. ’n Entjie van haar af sien sy vir Kris en Isabel. Hulle glimlag albei vriendelik vir haar. Sy probeer terug glimlag, maar dit is nie maklik nie. Sy voel maar skrikkerig.
In die ry agter Kris en Isabel sien sy meneer Stegmann en sy pragtige vrou. Hy het vanaand ’n oopslaanhemp en moderne baadjie aan en hy lyk vir Saartjie net soos haar gunstelingfilmster.
Sy sien hoe Anna ook na die onderwyser kyk.
“Wat’s dit met jou?” vra Saartjie. “Vir wie kyk jy so?”
“Vir hóm, wie anders?”
“Jy lyk soos ’n gapende vis,” sê Saartjie vies. “Maak toe jou mond!”
Anna bloos bloedrooi.
“Onthou, ek het hom eerste gesien,” sê Saartjie. “Jy was besig om met Lina te gesels toe hy die eerste dag by die klas inkom. Toe het ek jou op die skouer getik en gevra of jy ook sien wat ek sien. Jy het omgedraai en hom tóé eers gesien – nadat ek hom lankal gesien het.”
“Ek weet, Saartjie, ek weet,” sê Anna. “Jy het hom eerste gesien.”
Die twee buk gelyktydig vorentoe en kyk weer na hul geliefkoosde onderwyser en sy vrou. Hulle het haar eenkeer by ’n skoolfunksie ontmoet. Sy was baie gaaf. Hulle hou van haar …
Op die verhoog word die klavier reggestoot en twee bejaarde mans gaan sit by ’n tafel in die hoek. Die een het ’n welige baard. ’n Elegante dame wat deur ’n eenoogbril na die volgepakte saal loer, sluit by hulle aan.
Hulle is die drie beoordelaars. Die een man kom van Kaapstad, die ander een van Durban en die dame van Johannesburg af. Saartjie het haar al vantevore by kunswedstryde gesien.
Die toeskouers klap beleefd hande toe die voorsitter van die musiekfees die drie beoordelaars aan hulle voorstel. Die twee mans is doktore en die dame ’n professor in musiek. Hulle sit nou elkeen met pen en papier voor hulle, gereed om te besluit wie die beste speler in die verskillende groepe is.
Die eerste afdeling is die onder-14-groep waarin Saartjie optree. Nommer een is ’n Kaapstadse meisie.
Sy maak eers ’n elegante buiginkie en neem dan plek voor die klavier in. Sy kyk na die hoofbeoordelaar – die man met die baard. Hy fluister iets vir die ander twee en knik dan dat sy maar kan begin.
Saartjie sit aandagtig en luister. Haar hart klop vinnig. Al die deelnemers speel dieselfde komposisie: Drama van die woud .
“Sy speel bietjie stadig,” sê Saartjie fronsend.
“Jy sal haar maklik uitstof,” fluister Anna.
“Sy speel dit asof dit ’n dodemars is,” brom Lina.
Toe die meisie klaar is en die verhoog verlaat, word daar beleefd hande geklap.
Lynnekom se mense kyk almal na Saartjie en glimlag bemoedigend. Hulle dink duidelik sy is baie beter as hierdie Kaapse meisie.
Die een deelnemer ná die ander speel dieselfde komposisie. Soos dokter Baumann sê, en hy praat sekerlik namens almal in die gehoor, “omtrent presies dieselfde”!
Nommer 13 se beurt kom al hoe nader en nader. Saartjie byt haar onderlip vas. Sy is opgewonde en terselfdertyd ook bang, maar sy probeer om dit nie te wys nie.
Op die verhoog net bó die trap is die mat verrimpel en maak voue. Die mense lag meer as een keer hartlik wanneer ’n oorgretige deelnemer daaroor struikel.
Saartjie gegiggel ook wanneer dit gebeur en iemand strompelend na die klavier toe loop. Sy sal sorg dat dit haar nie oorkom nie! Sy gaan koel en kalm by die trap opklim en dan versigtig oor die voue trap. Dan sal sy stadig en statig na die klavier toe stap soos dit iemand betaam wat al baie voor groot gehore opgetree het. Sy sal ook eers vir die skare buig voordat sy gaan sit.
Nommer twaalf is klaar. Dit is ’n meisie van die Vrystaat. Sy word toegejuig. Dit klink of die gehoor dink sy was sover nog die beste. Sy het die moeilike stuk deurgespeel sonder om ’n enkele fout te maak.
Saartjie is bleek.
“En nou,” sê die voorsitter oor die mikrofoon, “nommer dertien! Saartjie Baumann, hier van Lynnekom.”
Die toejuiging is oorweldigend. Daar is baie van Hoërskool Saamwerk se kinders en almal skree Saartjie se naam.
Anna en Lina wens haar die beste toe en wys vir haar dat hulle styf duim vashou. Apie en Bennie kyk ook na haar waar sy nou opstaan en tydsaam deur haar musiekboek blaai.
“Dis my ou sussie daai,” sê Apie trots.
Saartjie is glad nie haastig nie. Sy moet kalm bly. Sy dink net aan een ding – sy moenie so onnosel wees om oor die voue in die mat te struikel nie! Sy moet kophou.
Terwyl Saartjie in haar musiekboek na die regte plek soek en almal haar naam skree en sommige kinders van Lynnekom probeer om haar op die skouer te tik, merk sy nie op dat twee mans die voue uit die mat haal en dit netjies regtrek nie.
Die meisie het die plek in haar musiekboek gekry en sy hou haar vinger by die bladsy. Sy skuif uit gang toe. Sy lyk baie ernstig. Ek moenie oor die voue val nie … Ek moenie oor die voue val nie … flits dit aanhoudend deur haar gedagtes.
Trots stap Saartjie met die gang af.
“Pêrre, nou gaan julle ’n ding sien,” klink Galpil se growwe stem bo die handeklap uit. “Dis Saartjie Baumann daardie! Pêrre, nou gaan julle daai klavier hoor praat!”
Dokter Jan Baumann se hart klop ook vinnig. Hy kyk na sy vrou en sien haar oë blink van die trane. Hy sit sy hand teer oor hare en trots kyk die twee na hul dogter wat die trap na die verhoog nou fier en regop bestyg.
Saartjie is op die verhoog. Sy staan ’n oomblik stil. Sy kyk nie af nie; sy kyk net reguit na die klavier. Sy moet nou ongeërg soontoe stap. Sy moenie na die mat toe afkyk nie en sy moenie oor die voue struikel nie. Sy is behep met hierdie een gedagte. Sy wil nie hê die mense moet vir haar lag soos vir die ander toe hul voete in die voue vasgehaak en hulle val-val oor die verhoog klavier toe gestrompel het nie.
Stadig en versigtig soos ’n trapsuutjies lig Saartjie haar een been hoog op en toe die ander een. Die gehoor begin grinnik en giggel. Sy lyk tog te koddig. Sy het duidelik nie gesien die mat is mooi reggetrek nie en dink dus die voue is nog daar.
Saartjie kyk strak na die klavier. Sy verstaan nie hierdie ontydige gelag nie. Maar hulle lag gelukkig nie omdat sy oor die mat val nie. Sy is nie so onnosel soos die ander klomp nie. Om seker te maak dat sy nie struikel nie lig sy haar voet ekstra hoog op en gee weer ’n versigtige tree. Die gehoor skater nou