“Ons moet die sangoma laat kom, miesies,” het Siena ernstig gesê. “Ek kan by djou oë sien dis nie die siekte nie, dis ’n curse!”
“Waar gaan ek nou ’n toordokter kry?” My ma het net so bang geklink soos ek gevoel het.
“Daar bly een by die lokasie. Ek sal hom saambring môre.”
Siena het die volgende oggend met ’n vreemde man by ons woonstel opgedaag. Duisende kraletjies was slordig in die vuil slierte van sy lang hare ingeryg en om sy nek was ’n grillerige ketting van vuilwit bene en voëlvere. Die ondraaglike reuk wat saam met hom ingekom het, het my my neus met twee vingers laat toedruk.
“Wys respek, Claudie!” het Siena kwaai gebrom en my ’n vuil kyk gegee. Ek het my hand laat sak en deur my mond asemgehaal.
Die man het in die woonstel begin ronddans en in ’n vreemde taal gesing-skree. In sy hande het hy iets gehou wat brand. Toe hy by my ma se bed kom, het hy met groot gebare gemaak asof hy iets uit haar lyf trek sonder om aan haar te raak. Dit het my bang gemaak en ek het met my rug teen die verste muur gaan staan.
My ma se gesig het verstar gelyk en Siena het dieselfde uitdrukking gehad as wanneer sy die eerste sluk uit die bottel skelm drank vat. Die toordokter het nou met die onsigbare iets op die vloer gestoei en ek het vreesbevange na hom gestaar.
“Dis nie vir kinders se oë nie, Claudie, gaan wag buite!” het Siena my skielik aan die skouer gevat en uit die kamer gedruk.
“Ek wil nie my ma los nie!” het ek soos ’n steeks donkie vasgesteek. “Wat maak hy?”
“Hy baklei met die bose gees. Sy sal orraait wees. Hy gaat vir haar gesond maak.”
“Belowe?”
“Belowe. Toe, uit nou!”
My ma het toe gesond geword, maar sy het nie teruggegaan werk toe nie. Wanneer sy nie geslaap het nie, het sy net voor haar gesit en uitstaar. Sy het selfs opgehou om Sondae haar naels te verf of haar gesig te stoom. Sy het nie meer soos my ma gevoel nie, en hierdie vreemde vrou het my banger gemaak as die toordokter en die onsigbare bose gees.
Dit het finansieel al slegter met ons gegaan en Siena het al minder by ons kom werk – my ma kon haar nie meer bekostig nie. Op ’n dag het Siena glad nie meer gekom nie.
Party dae het my ma my na die karwassery se werkers agter ons woonstel gestuur om by hulle geld te bedel vir brood en sigarette. In die aande het ek fake-tande met stukkies wit papier gevou en dit in my skoen onder ons bed gedruk. Ek het gehoop, gebid, gewens, gesmeek dat ek die tandemuis kon bullshit.
Toe kom Paul Lombaard. Ek moes vir my ma ’n pakkie sigarette by die kafee op die hoek gaan koop, maar het nie genoeg bedelgeld gehad om daarvoor te betaal nie. Terwyl die Griek agter die toonbank besig was om dit vir my te verduidelik, het ’n hand oor my kop gestrek en ’n tweerandnoot voor hom neergesit. Ek het dankbaar die pakkie gevat, want my ma was erg oor haar sigarette. Wanneer sy nie sigarette gehad het nie, het sy vreeslik geïrriteerd geraak en sou sy selfs stompies rook.
“Wat is jou naam?” het die man vir my gevra toe ons buite op die kafee se stoep staan. Hy het blou jeans en ’n dik belt met ’n groot gespe aangehad. Hy het sy twee duime voor by sy belt ingehaak en my sonder ’n glimlag op en af bekyk.
“Claudie,” het ek skaam geantwoord en vir sy skerppuntskoene gekyk. Ek het nog nooit voorheen ’n man gesien wat sulke vroumensskoene dra nie.
“Ek’s Paul. Vir wie is die sigarette?”
“Vir my ma.”
“Waar bly julle?”
Ek het na die woonstelgebou beduie. “Daar, oom.”
“Ek is nie jou oom nie, my naam is Paul.”
“Okay, oom.”
“Het jy ’n pa?”
“Ja.”
“Watse werk doen hy?”
“Hy is ’n tronkvoël.”
“Kom, ek stap saam met jou tot by jou ma,” het hy vriendeliker aangebied.
Ek het nie omgegee dat hy saamstap nie. Ek het onderlangs na hom geloer. Hy was baie lank, met ’n blas vel en ’n krom neus, sy oë amper swart.
My ma het ongemaklik gelyk toe ek saam met die onbekende man in die deur verskyn. Sy het selfbewus aan haar hare gevat en denkbeeldige kreukels uit haar klere gevryf – ’n gewoonte wat sy nog altyd gehad het as sy in ’n vreemde man se geselskap is.
“Paul,” het hy homself voorgestel en sy hand na haar uitgehou. “Ek het jou al voorheen gesien, Sondae by die meer. Vir jou en . . . e . . . Claudie.”
“Haai, regtig?” het my ma gegiggel en sy hand geskud.
Ek het na my ma se hand in Paul s’n gekyk: haar hand was baie wit en dun, ek kon selfs die beentjies en blou are onder haar bleek vel sien. Haar rok het soos ’n sak aan haar maer lyf gehang.
“Wil jy inkom vir koffie?” het sy gevra.
Ek het dikbek eenkant toe gestaan toe hy inkom. Kwaad vir hom oor hy nie sy ry wou kry nie, kwaad vir my ma oor sy hom ingenooi het.
In die weke daarna het Paul tydig en ontydig aan ons woonsteldeur kom klop. My ma het bly gelyk om hom te sien en sy het meer gereeld gelag. Moet wees oor die sigarette wat hy elke keer vir haar gebring het, het ek gedink. Sy het weer begin om haar naels te verf en het elke oggend grimering aangesit, al het sy nie gaan werk nie.
Ek het nie van Paul gehou nie, want hy het die vrede tussen my en my ma heeltemal kom versteur. Wanneer hy by ons gekuier het, het my ma my meestal uitgejaag om buite te gaan speel.
“Maar ek is nie lus om buite te speel nie, Ma!”
“Wat wil jy dan doen? Wil jy ons tande tel?”
“Nee, ek wil rummy speel.” Ek het hoopvol die pakkie verweerde kaarte opgehou.
“Ons kan vanaand rummy speel. Toe, gaan speel buite! En jy kom nie terug voor ek jou kom roep nie.”
Elke keer wat ek by die woonstel uitgestap het, kon ek hoor hoe sluit sy die deur agter my. Dit het my kwaad gemaak. Ek het met ’n stywe rug op die trappie voor die deur gesit tot sy later kom oopsluit het.
Op ’n dag het Paul met ’n groot geel teddiebeer in sy arms by ons opgedaag. Ek het gedink die beer is vir my ma, maar hy het dit na my uitgehou.
“Is dit myne?” wou ek verbaas weet.
“Ja. Vir jou verjaarsdag.”
Ek het dit gretig by hom gevat. “Wanneer is my verjaarsdag?”
“Weet die kind dan nie sy verjaar vandag nie, Lisa?” het Paul oor sy skouer na my ma in die kombuis geroep.
“Ek het haar nog nie gesê nie,” het my ma geantwoord. Sy het uit die kombuis gekom met ’n sjokoladekoek in haar hande.
“Hoekom nie?” het Paul gevra.
“Ek wou eers sien of jy ’n plan kon maak vir ’n geskenk.” My ma het die koek voor my neergesit. “Geluk met jou verjaarsdag, Claudie!”
“Is ek nou vyf jaar oud?” wou ek verras weet.
“Ja,” het sy gelag en die koek in groot skywe gesny.
Paul het min kom kuier toe Theuns-hulle vir die kort Oktobervakansie by die huis was. Bennie was openlik vyandig teenoor Paul, maar dit het nie gelyk of dit hom pla nie.
“Is dit Ma se boyfriend?” het Bennie gevra en onbeskof met sy wysvinger na Paul gewys toe my ma hom aan hulle voorstel. Theuns het met ’n frons na Paul gekyk en Alfie met ’n glimlag.
“Jy