Bennie was hartseer, want hy sou nie terugkom Lagerspoort toe nie; hy moes hoërskool toe gaan. Tydens die laaste skooldag se pouse het hy dat al die kinders wat wou met koki’s op sy skoolhemp teken. Ek het gretig nadergestaan om ook ietsie op sy hemp te teken, maar hy het sy hemp voor my gesig weggepluk en gesê dis net vir vriende, nie vir family nie.
Voor elke Desembervakansie het tannie Marie ’n afskeidsete vir al die koshuiskinders gehou. Dit was tradisie en terselfdertyd legendaries. Ons het dit die Groot Ete genoem, want dit was wraggies ’n groot ete. Die lang tafels in die eetkamer het gekreun onder al die kos wat daarop gepak was. Die eetsaal was versier met kleurvolle ballonne en linte. Op die tafels was enige kos waaraan jy kon dink: hoenderboudjies, kouevleise, toebroodjies, koeksisters, poedings, koeke, terte, pannekoek, slaaie, kaas en nog baie meer. Dit was asof tannie Marie wou opmaak vir die hele jaar wat ons honger gely het.
Van die stasie af het ons reguit na Koos se huis gery in die taxi waarin my ma ons geboender het. Sy woon nou daar, het sy vir ons verduidelik. Ek kon aflei dat sy al weer nie werk nie.
Koos het in ’n piepklein huisie met twee slaapkamers aan die verkeerde kant van Hazyview gewoon – waar al die white trash bly, het my ma vroeër eenkeer gesê. Was ons ook nou white trash?
My ma het ons verseker dis net tydelik. My ouma het vir haar werk gekry op Vaaloewer, en ons trek aan die begin van Januarie daarheen. My ouma het toe al jare lank op Vaaloewer gewoon in ’n massiewe wit huis, gedeeltelik baksteen, gedeeltelik sinkplate. Ek het geweet dit gaan baie lekker op Vaaloewer wees, veral met my ouma daar. En die Vaalrivier!
Koos se huis het ’n klein sitkamer gehad waaruit al die vertrekke behalwe die badkamer geloop het – dié het uit die kombuis geloop. Koos het in die een slaapkamer geslaap en ek en my ma in die ander kamer. Bennie-hulle moes in die sitkamer slaap.
Koos het bedags gewerk, en saans en naweke was hy meestal dronk. Maar hy het nie luidrugtig geraak soos ander mense wanneer hy dronk was nie, hy het net stiller en stiller geraak tot hy omgedop het. Party aande het hy vir ons spookstories vertel. En hy kon ’n muntstuk agter jou oor uithaal of hom heeltemal wegtoor. Koos het vir ons ’n swart hondjie gegee wat ons saam met ons Vaaloewer toe kon vat, en Bennie het hom Malansky gedoop.
Die naweke wat Koos nie dronk was nie, het hy die mooiste skaakstelle uit hout gekerf. Hy het die swart blokkies op die bord kunstig met ’n vergrootglas uitgebrand – hy het ure lank geduldig in die son gesit om dit te doen.
Geld was nie volop nie. My ma kon sommige dae vir ons net slaptjips en gebraaide aartappelskille gee om te eet. Sy het gedink dis vreeslik om vir haar kinders aartappelskille te gee, maar dit was eintlik baie lekker, veral met hope Aromat en tamatiesous op. Vandag kan jy dit so in ’n restaurant bestel.
Laat een aand kom Bennie met ’n grênd blou resiesfiets by die huis aan. ’n Gesteelde fiets. Dit was omtrent ’n week voor Kersfees en Vaaloewer was net om die draai. Bennie en my ma het in die kombuis op mekaar geskree oor die fiets. My ma was kwaad en het gesê hy moet die fiets terugvat. Bennie het geweier.
“Jy kan nie loop en fietse steel nie, Bennie. Waar leer jy dit? Dis nie hoe ek my kinders grootgemaak het nie!”
“Ek het hom nie gestéél nie, Ma. Hy het net daar gelê,” het Bennie die verskil tussen steel en optel uitgewys.
“Waar het jy hom opgetel?” wou my ma agterdogtig weet.
“By die munisipale swembad. Iemand het hom daar gelos.” Selfs ék kon hoor hy lieg.
“En wat as die polisie hom hier kom soek?”
“Niemand het my gesien nie, Ma.”
“Maar wat van Theuns-hulle?” My ma was nog steeds nie tevrede nie.
“Wat van hulle?” het Bennie hom opgeruk.
“Hoe gaan hulle voel? Dis nie reg dat jy met ’n fiets sit en hulle het niks nie! Jy kan nie die fiets hou nie,” het my ma voet by stuk gehou.
“Ek gaan nie die fiets terugvat net omdat hulle nie fietse het nie, Ma!”
“En ek sal nie toelaat dat jy jou broers en suster vermaak nie! Oor my dooie liggaam. Dis amper Kersfees en hier’s skaars kos in die huis. Ek kan nie eens vir hulle iets vir Kersfees koop nie en nou val jy hier uit met ’n donnerse fiets! Dis erg genoeg dat ander kinders hulle vermaak, maar jý gaan dit beslis nie ook doen nie!”
Bennie het die aand daarna met nog ’n gesteelde fiets by die huis aangekom. ’n Silwer BMX. Vir Theuns. Vir Kersfees.
“Nou nog net twee fietse vir Alfie en Claudie ook,” het ek my ma en Bennie die volgende oggend om die kombuistafel hoor saamsweer soos twee ou kriminele.
“Julle kan nie met die fietse ry terwyl ons nog hier bly nie, netnou herken iemand dit. Julle sal dit moet wegsteek tot ons Vaaloewer toe trek,” het my ma gesê. Ons almal het saamgestem dis die veiligste.
Ek het die dag daarna vir Bennie die fiets gaan wys wat ek wil hê: ’n pienk een met ’n wit mandjie op die stuurwiel.
“Jis, jy’t baie ambisie,” het Bennie gelag. “Ek sal my beste try.”
Ek het nie geweet wat ambisie is nie, maar ek het besluit ek wil dit vir altyd hê.
Kersfees was in die lug; die strate was vol uitgelate kinders en Kersversierings. Groot Kersbome het in die winkelvensters gepryk en die mooiste Kersliedjies het oor die radio gespeel. Skielik het ek ook uitgesien na Kersfees.
“Ek het klaar fietse vir Alfie en Claudie gespy,” het ek gehoor hoe Bennie twee dae later vir my ma fluister. “Ek sal vanaand Alfie s’n gaan kry en môreaand Claudie s’n. Alfie s’n gaan maklik wees, hy’s op die eerste verdieping.”
“Hoe lyk Alfie se fiets?” wou my ma weet.
“Presies dieselfde as Theuns s’n, net groen. Claudie s’n gaan moeiliker wees, hy’s op ’n balkon op die derde verdieping. Is ook ’n BMX. ’n Rooie.”
“Issit?” het my ma teruggefluister. “Moet jy dan nie maar eerder ’n ander fiets vir Claudie kry nie? Hoe gaan jy tot bo klim? Sê nou jy val?”
“Ek sal maklik van die een balkon tot op die boonste balkon kan klim, dis nie so hoog nie. Daar’s nie tyd om vir Claudie ’n ander fiets te soek nie, Ma, dis oormôre Kersfees. Die ander woonstelle se balkonne is nie so maklik om te klim nie. En ek sien nie ouens met fietse by die woonstelle waar dit maklik is om die balkonne te klim nie. Ek het twee dae gesoek, ek sal daai een móét gaan kry.”
“Ek weet darem nie, Ben. Drie verdiepings is hóóg,” het my ma onseker gesê.
“Ouens wat op die grondvloer of in huise bly, sluit hulle fietse met kettings vas, Ma. Hulle is nie stupid nie.”
“Wat van daai pienk een wat sy wou hê? Die een met die mandjie voor?”
“Nee, jislaaik, Ma. Daai een sit seker op die tiende verdieping. As ek daar val, breek ek my nek.”
“Okay. Hoe gaan jy die fiets van die derde verdieping afkry?”
“Ek sal hom moet afgooi. Theodore sal hom onder vang.”
Theodore was een van Bennie se vriende wat van graad een af saam met hom op Lagerspoort was.
“Haai, Ben, ek weet darem nie. Gaan dit nie te gevaarlik wees nie? Sê nou jy val?” het my ma weer gevra.
“Relax, Ma. Myne was ook op die derde verdieping,” het Bennie geantwoord.
Toe ek Kersoggend my oë oopmaak, staan die mooiste, rooiste fiets voor my bed. Hy het nou wel nie ’n mandjie op die stuurwiel nie, maar dis ’n fiéts! Ek het opgeklim – my voete het skaars die grond geraak. Toe weet ek ek sal hom jare lank kan ry.
Dit