Die blou van onthou. Marita van der Vyver

aan die brand gesteek het. Die Negers van Alabama is almal aan die staak en die oproerigheid is besig om na die res van die land te versprei. En as so iets hier moet gebeur? As Mammie se dierbare Sina van Somerverdriet op ’n dag moet weier om Pappie se hemde te stryk of beddens op te maak of skottelgoed te was omdat sy doodgewoon moeg is? As al die ander Sinas in al die ander wit huise, van Piketberg tot Potchefstroom, opstandig moet raak, oproerig, rebels?

      Nee, sy moet wegkom, besluit Miss Cronjé toe die laaste skoolklok van die dag oplaas lui om haar en haar leerlinge se marteling te beëindig. Sy moet na ander lande reis, wyer gaan kyk, meer gaan ervaar, sodat sy kan verstaan wat in die wêreld aangaan. Hoe gouer, hoe beter. Staak die gevryery met plaaslike boertjies. Sê vir Janneman Diederiks af voordat sy op die sitplek van sy Chevrolet Bel Air swig. Anders gaan sy hier vasgevang word. Anders staan sy binnekort voor die kansel met ’n broodjie in die oond. Die broodjie én die oond versteek deur ’n wye wit rok.

      “Miss, can I have my paper, please, Miss?” vra Anneke meteens vlak voor haar terwyl die leerlinge in ’n ongeduldige bondel by die deur uitbeur.

      “Your paper?” Sy onthou die onderskepte briefie in haar rok se sak, haal die verkreukelde stukkie papier uit en oorhandig dit afgetrokke aan hierdie kind wat waarskynlik lank voor haar Engelsjuffrou ’n broodjie in die oond gaan hê. Anneke lyk ’n oomblik oorbluf omdat sy nie gestraf word nie, maar prop dan die briefie bo by haar skooljurk in en wikkel haar stewige boude om so gou moontlik te ontsnap.

      Nee, Mammie, ek gaan nie trou en kinders kry voor ek oorsee was nie, nee, nee, nee, prewel Miss Cronjé terwyl die agterosse ook uit die klaskamer skuifel. Heel agter is die Boerejoodjie wat haar ’n vreemde kyk gee – parmantig? kordaat? hansgat? – toe hy sy opstel op die tafel neersit, maar sy maak asof sy dit nie opmerk nie. Al word Mammie ook hoe bekommerd dat sy op die rak gaan bly sit. En miskien is dit ook nie só erg nie, bespiegel sy, solank die rak in ’n ander land is. ’n Rak waarop sy ’n vreemde taal kan praat.

      Toe maar, Pappie, moenie bekommerd wees nie. Ek het ’n Engelse juffrou geword, ek sal graag ’n Latynse taal ook wil leer praat, maar vir jou sal ek altyd in Afrikaans bly skryf. O soetste taal, jou het ek lief bo alles.

      Só moedig Miss Cronjé haarself aan in haar leë klaskamer terwyl sy die frase op die swartbord uitvee. I shall always remember 1955 as the year when …

      Re: Kontak!

      • Colette Niemand 18/8/2007

      To [email protected]

      Dankie vir die bel, my ou vuurvissie. Dit was wonderlik om weer ’n slag jou stem te hoor, so jonk en so asemlooos opgewonde. Dis iets waarvan ek nooit genoeg sal kan kry nie omdat ek so lank daarsonder moes lewe.

      Maar wat jy my vertel het, klink nie vir my so wonderlik nie. Probeer tog verstaan. Jy is op ’n ouderdom waar jy sonder te veel wroeging jou hele lewe kan verander, in ’n vreemde land kan gaan woon, ’n onbekende taal kan leer praat, as ’t ware ’n nuwe mens kan word. Ek is op ’n ouderdom waar enige verandering in my saai weeklikse roetine van eet en slaap en lees en stap onthutsend kan wees. Glo my, toe ek so oud soos jy was, het ek nooit kon droom dat ek so ’n vervelige ou vrou sou word nie.

      Ek was altyd versigtig – oor wat ek sê en wat ek eet, hoe ek klink en hoe ek lyk, later selfs oor wat ek dink – en mettertyd het die versigtigheid seker maar in verveligheid verander. So geleidelik dat ek dit nie eens agtergekom het nie. Tot ek op ’n dag in ’n spieël gekyk het en glad nie die bang en bejaarde tannie voor my herken het nie.

      Maar selfs toe ek jou ouderdom was, toe my skip eindelik gekom het, toe ek die kans gekry het om my hele lewensloop te verander, het my voete so koud geword dat ek dit nie kon doen nie. My hart het noord gemik en my voete het suid geloop. Dis die storie van my lewe.

      Nou vra ek jou, lieweling, as ek toe al ’n ou bangbroek was, wat dink jy het ek vyftig jaar later geword? ’n Samoerai? Nee wat, kom ons maak so: ek moedig jou aan om na hartelus te verander, om ’n splinternuwe wese te word as jy wil, en jy gun my my koue voete en my voorspelbare lewe as die weduwee Niemand.

      Verlange, ook van Sina en Kolletjie en die res van die Kaapse familie.