Nazizm. Struktura władzy. Waldemar Aftyka

granatami wprost pod gąsienice shermanów), a potem w Ardenach. Przerzucona pod koniec wojny na Węgry, poczyniła znaczne straty wśród podbijających ten kraj oddziałów Armii Czerwonej.

      12

      R. A. Dahl, Demokracja i jej krytycy, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1995, s. 310–311. Tak rozumiany system (użyjmy pojęcia: demokracja w stylu zachodnim), bazuje na siedmiu filarach: 1) wyborze przedstawicieli; 2) wolnych i uczciwych wyborach; 3) powszechnym prawie wyborczym; 4) biernym prawie wyborczym; 5) wolności słowa; 6) dostępie do informacji; 7) swobody zrzeszeń (ibid.). Ani jedna z tych zasad nie obowiązywała, zwłaszcza po tzw. ustawach norymberskich (1935), w państwie Adolfa Hitlera. Mimo to organizowane „odgórnie” społeczeństwo okazało się – nawet w momentach kryzysu (np. zamach z 20 lipca 1944 r., oblężenie Wrocławia, Szczecina i Berlina wiosną 1945 r.) – zadziwiająco lojalne wobec upadającego reżimu.

      13

      E. Fromm, Ucieczka od wolności, Czytelnik, Warszawa 2004.

      14

      E. Zieliński, I. Bokszczanin, Rządy w państwach Europy, Oficyna Wydawnicza ASPRA – JR, Warszawa 2003, s. 185.

      15

      J. Pajewski, Niemcy w czasach nowożytnych (1517–1939), Poznań 1947, s. 303.

      16

      K. Grzybowski, Niemcy hitlerowskie, Kraków 1937, s. 43.

      17

      Ibidem s. 45 i 46.

      18

      Powtórzono za: J. Banaszkiewicz, Powstanie partii hitlerowskiej, Poznań 1998, s. 56.

      19

      K. Grzybowski, op. cit., s. 43.

      20

      J. Banaszkiewicz, op. cit., s. 229.

      21

      „Völkische” – pojęcie oznaczające nurt doktrynalny wyrosły z połączenia pierwiastków romantyzmu z elementami rasizmu, opierający się na założeniu mitycznej wspólnoty germańskiej wywiedzionej z przesłanek kulturowych i biologicznych. Szerzej na ten temat: M. Maciejewski, Ruch i ideologia narodowych socjalistów w Republice Weimarskiej, PWN, Warszawa 1985, s. 42 i 43.

      22

      Por. J. Banaszkiewicz, op. cit., s. 75.

      23

      Wytyczne DAP i program NSDAP szeroko omawia: M. Maciejewski, Rozwój narodowosocjalistycznej ideologii w Niemczech po pierwszej wojnie światowej, w: Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi. Wrocław 1981, t. VII, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, No 578, s. 58, 73 i n.; zob. też J. Banaszkiewicz, Aneks, op. cit., s. 502.

      24

      M. Maciejewski, Rozwój narodowosocjalistycznej

1

J. Glenski, Niemcy w opinii własnej i świata, Instytut Zachodni, Poznań 1994, s. 127.

2

Rosjanie, w stosunku do uwielbienia „swojego” wodza, posunęli się dalej, układając tuż przed wojną wierszyk: „Proszła zima, nastupit leto/Spasibo Stalinu za eto” (J. Smaga, Narodziny i upadek imperium. ZSRR 1917–1991, Wydawnictwo Znak, Kraków 1992, s. 123). Niniejsza praca nie tyle akcentuje jednak kult jednostki, ile kwestie struktur, który ów kult umożliwiły i będące jego efektem zbrodnie.

3

F. Bernaś, J. Mikulska-Bernaś, Upadek III Rzeszy, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1975, s. 25.

4

D. Irving, Wojna Hitlera. Wydanie milenijne, Prima, Warszawa 2005, s. 656.

5

S. Gowin, II wojna światowa. Berlin 1945, Edipresse 2005 s. 25, 30. W bronionym przez starców i Hitlerjugend Berlinie zginęło ponad 300 tys. nacierających czerwonoarmistów – dokładnie tyle, ile wynosił stan osobowy Volkssturmu w stolicy III Rzeszy (na jednego obrońcę przypadał jeden wyeliminowany żołnierz radziecki).

6

E. Guz, Goebbels o Polsce i sojuszniczym ZSRR, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 1999, s. 112–113 (wkładka).

7

Po latach jeden z volkssturmistów pisał, iż obroną Berlina rządziły trzy żywioły: wiara w Wunderwaffe, cudowną broń, którą obiecywał Führer, paniczny lęk przed najokrutniejszą armią świata, którą straszył Führer, i wreszcie – rozkaz Führera (S. Gowin, II wojna światowa …, op. cit.). Realizację starej pruskiej zasady: Befehl ist Befehl, zapewniły dynamicznie działające do końca wojny prowizoryczne sądy polowe kierowane przez terenowych funkcjonariuszy NSDAP i natychmiastowe wyroki śmierci dla tych, którzy wahali się włączyć w struktury narodowosocjalistycznej Partii.

8

J. Glenski, Niemcy w opinii własnej i świata, op. cit., s. 325.

9

F. Bernaś, J. Mikulska-Bernaś, Upadek III Rzeszy, op. cit., s. 27.

10

Znacznie bardziej dosadnie rolę młodzieży w „nowym” państwie niemieckim ujął sam Hitler w swoim programowym dziele (A. Hitler, Mein Kampf, s. 434–455).

11

Szczególną bitnością, posuniętą aż do samobójczych ataków pojedynczych żołnierzy na czołgi wroga, wsławiła się 12. Dywizja Pancerna SS „Hitlerjugend” walcząca u boku 1. Dywizji Pancernej SS „Leibstandarte Adolf Hitler”. Jednostki te były postrachem amerykańskiej armii po inwazji w Normandii (młodzi niemieccy żołnierze chętnie i często biegali z odbezpieczonymi granatami wprost pod gąsienice shermanów), a potem w Ardenach. Przerzucona pod koniec wojny na Węgry, poczyniła znaczne straty wśród podbijających ten kraj oddziałów Armii Czerwonej.

12

R. A. Dahl, Demokracja i jej krytycy, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1995, s. 310–311. Tak rozumiany system (użyjmy pojęcia: demokracja w stylu zachodnim), bazuje na siedmiu filarach: 1) wyborze przedstawicieli; 2) wolnych i uczciwych wyborach; 3) powszechnym prawie wyborczym; 4) biernym prawie wyborczym; 5) wolności słowa; 6) dostępie do informacji; 7) swobody zrzeszeń (ibid.). Ani jedna z tych zasad nie obowiązywała, zwłaszcza po tzw. ustawach norymberskich (1935), w państwie Adolfa Hitlera. Mimo to organizowane „odgórnie” społeczeństwo okazało się – nawet w momentach kryzysu (np. zamach z 20 lipca 1944 r., oblężenie Wrocławia, Szczecina i Berlina wiosną 1945 r.) – zadziwiająco lojalne wobec upadającego reżimu.

13

E. Fromm, Ucieczka od wolności, Czytelnik, Warszawa 2004.

14

E. Zieliński, I. Bokszczanin, Rządy w państwach Europy, Oficyna Wydawnicza ASPRA – JR, Warszawa 2003, s. 185.

15

J. Pajewski, Niemcy w czasach nowożytnych (1517–1939), Poznań 1947, s. 303.

16

K. Grzybowski, Niemcy hitlerowskie, Kraków 1937, s. 43.

17

Ibidem s. 45 i 46.

18

Powtórzono za: J. Banaszkiewicz,

Скачать книгу