Przede wszystkim jednak dominują tu Włochy – ojczyzna opery i śpiewaków: Ruggiero Leoncavallo (1858-1919), autor Pajaców (1893); Pietro Mascagni (1863-1945), autor Rycerskości wieśniaczej (Cavaleria Rusticana) (1890); Giacomo Puccini (1858-1924), twórca Manon Lescaut (1893), Cyganerii (1896), Madame Butterfly (1904); Giuseppe Verdi (1813-1901), między wielu innymi autor Lombardczyków (1843) i Ernaniego (1844), nawiązujących do walk o zjednoczenie Włoch, Rigoletta (1851), Trubadura (1853) i Traviaty (1853), Nieszporów Sycylijskich o wygnaniu Francuzów z Palermo w 1282 roku (1855), Aidy – jej premiera odbyła się w Kairze w 1873 roku z okazji otwarcia Kanału Sueskiego.
Francuz Charles Gounod (1818-1893) skomponował między innymi Fausta według Goethego (1859), Romea i Julię według Szekspira (1867), Lekarza mimo woli według Moliera (1858). Rosjanin Nikołaj Rimski-Korsakow (1844-1908) to autor 15 oper, w tym Pskowianki (1872), Śnieżynki (1881), Mozarta i Salierego (1897) i dzieła o tematyce polskiej Pan Wojewoda (1903).
Poza Europą żadna cywilizacja nie wypracowała muzyki jako oddzielnego dzieła sztuki – muzykę uważano za uzupełnienie słowa, a więc pieśń lub ruch, czyli taniec, nie przywiązując do jej samodzielnego piękna większego znaczenia. Stąd też poza prymitywnymi próbami greckimi nie wykształcono zapisu muzycznego aż do X wieku. Tak więc nie tylko muzyka zajmuje wyjątkowe miejsce właśnie w cywilizacji łacińskiej, ale jej rozwój od średniowiecza wykazuje tak charakterystyczną cechę sztuki europejskiej, jaką jest ciągłe poszukiwanie nowych rozwiązań i ciągłe poszukiwanie nowych wrażeń.
Opera XIX wieku stała się królową sztuki scenicznej – stanowiła świadomą realizację szeroko rozumianego dramatu muzycznego, w którym gra aktorska, ruch–gest, treść dramatu, muzyka, czasami balet, obraz sceniczny składają się na „syntetyczne dzieło sztuki”, Wagnerowskie „Gesamtkunstwerk”220. Richard Wagner (1813-1883) stał się najdoskonalszym realizatorem tak pojętego dzieła operowego. Chcąc stworzyć operę idealną, sam pisał teksty do komponowanej przez siebie muzyki, a od roku 1875 wystawiał swe dzieła w zaprojektowanym specjalnie przez siebie teatrze w Bayreuth w Bawarii dzięki mecenatowi króla bawarskiego Ludwika II. Tematykę swych oper opierał głównie na mrocznej mitologii starogermańskiej. Jego główne dzieła to cykl Pierścień Nibelunga (1854-1874): Złoto Renu, Walkiria, Zygfryd, Zmierzch bogów. Oprócz tego słynne są Holender tułacz (1841), Tannhäuser (1845), Tristan i Izolda (1859), a także pogodniejsi Śpiewacy norymberscy (1867) i Parsifal (1882).
Operetka, czyli opera na wesoło, połączenie wodewilu i opera comique, utwór dla mniej wymagającej publiczności, narodziła się w Paryżu, gdy w roku 1855 Jacques Offenbach (1819-1880) otworzył na Polach Elizejskich własny teatrzyk Les Bouffes Parisiens, w którym wystawił dwie jednoaktówki: La nuit Blanche i Les deux aveugles, a krótko potem Orfeusza w piekle oraz Piękną Helenę. Operetka stała się wówczas symbolem bawiącego się i mniej wymagającego Paryża okresu Drugiego Cesarstwa. Drugą stolicą operetki został wkrótce Wiedeń i czy to Wiedeń dzięki operetce, czy operetka dzięki Wiedniowi – pozostało wspomnienie wesołej naddunajskiej stolicy czasów cesarza Franciszka Józefa. Królami operetki wiedeńskiej byli: Johann Strauss młodszy (1825-1899), autor między innymi utworów Nad pięknym modrym Dunajem (1867), Opowieści Lasku Wiedeńskiego (1868), Wino, kobieta i śpiew (1869), Zemsta nietoperza (1874), Wiedeńska krew (1899). Nieco później żył Ferenc Lehar (1870-1948), twórca dzieł: Wesoła wdówka (1905), Hrabia Luksemburg (1909), Cygańska miłość (1910), a Imre Kalman (1882-1953) to autor sławnej Księżniczki czardasza (1915) i Hrabiny Maricy (1924).
Wiek XIX był także wiekiem rozkwitu baletu. Naturalnie taniec jest tak stary jak ludzkość, obecny we wszystkich cywilizacjach, w starożytności opiekę nad nim sprawowała muza Terpsychora, również jako element pantomimy, a w średniowieczu był elementem widowisk religijnych. Pierwsze zapisy tańca w „notacji literowej” pochodzą z XV wieku. O balecie jako samodzielnym widowisku muzyki i ruchu można mówić od wieku XVI, ale tak naprawdę dopiero od czasów panowania we Francji Ludwika XIV, kiedy to w 1681 roku po raz pierwszy w balecie Le Triomphe de l’a mour (Tryumf miłości) wystąpiły zawodowe tancerki. Kilkanaście lat wcześniej, w roku 1669, król ufundował L’Academie Royale de Musique et de la Danse (Akademia Królewska Muzyki i Tańca). Jednak dopiero od końca XVIII wieku, kiedy to paryski choreograf i teoretyk Jean-Georges Noverre (1727-1810) w roku 1760 opublikował Lettre sur la danse et sur les ballets (Listy o tańcu i balecie), które dały teoretyczną podstawę, można mówić o wyodrębnieniu baletu jako sztuki niezależnej od opery, dramatu i pantomimy. Tak rozumiany balet nie występuje poza cywilizacją europejską. Po Paryżu i Francji Mediolan stał się wielkim ośrodkiem baletu pierwszej połowy XIX wieku, kiedy to powstała w 1837 roku Imperia Accademia di Ballo. Później tak rozumiany nowoczesny balet rozprzestrzenił się na całą Europę, a stworzone wówczas formy tak zwanego baletu klasycznego przetrwały do końca XX wieku. Najsławniejsze to: Giselle, muzyka A. Adam, choreografia J. Coralli (1841), Esmeralda, muzyka C. Pugni, choreografia J.J. Perrot (1844), Coppélia, muzyka L. Delibes, choreografia A.M. Saint-Léon (1870), Jezioro łabędzie, muzyka P. Czajkowski, choreografia J. Reisinger (1877), Dziadek do orzechów, muzyka P. Czajkowski, choreografia L. Iwanow (1892), Sylfidy, muzyka A. Głazunow, choreografia M. Fokin (1909), Ognisty ptak, muzyka I. Strawiński, choreografia M. Fokin (1910), Duch róży, muzyka C.M. Weber, choreografia M. Fokin (1911), Popołudnie fauna, muzyka C. Debussy, choreografia W. Niżyński (1912), Święto wiosny, muzyka I. Strawiński, choreografia W. Niżyński (1913).
Wielką zmianę, właściwie rewolucyjną, w architekturze zwiastowało powstanie niemieckiej pracowni projektów architektonicznych, sławnego Bauhausu w Weimarze i jego twórcy Waltera Gropiusa (1883-1969). Modernizm, prostota, odejście po raz pierwszy od wzorów wypracowanych w starożytności na rzecz zupełnie nowej architektury to dzieło Gropiusa i jego Bauhausu właśnie.
Rok 1914. Wojna – zbrodnie niemieckie w Belgii i w Kaliszu, koniec nadziei na błyskawiczne zwycięstwo, krwawe zmagania. Rewolucja w Rosji – marzec 1917 roku i przystąpienie Stanów Zjednoczonych do wojny 2 kwietnia 1917 roku przesądzają o losach wojny. Rewolucja w Niemczech, rozpad Austrii, zwycięska ofensywa sojuszników na Zachodzie kończą wojnę zupełną klęską Niemiec
Jednakże w pierwszych dniach sierpnia 1914 roku świat oper, operetek, wspaniałych wynalazków i szybko rosnącego dobrobytu załamał się gwałtownie na frontach wojny europejskiej, wkrótce nazwanej światową, wojny, która wybuchła z tego samego powodu co wszystkie poprzednie – ze strachu, że jeżeli my jej nie zaczniemy, to zacznie ją nasz wróg, z obawy, że czas działa na korzyść przeciwników, a także z przeświadczenia, że jeżeli nie wygramy teraz, to nie wygramy nigdy. Tak paradoksalny, ale dramatyczny strach i nieufność