1061
semen (daw.) — Kozak na czyjejs sluzbie, zolnierz.
1062
regestrowi perejaslawscy — oddzial kozacki na sluzbie Rzeczypospolitej, stacjonujacy w Perejaslawiu; Perejaslaw — miasto na srodkowej Ukrainie, niedaleko Kijowa, w XVII w. osrodek kozacki; w 1630 oblegane bez skutku przez polskiego hetmana Koniecpolskiego, w 1649 miejsce rokowan Polakow z Chmielnickim.
1063
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.
1064
wilcy — dzis popr. forma M. lm: wilki.
1065
Chortyca — najwieksza wyspa na Dnieprze, na wysokosci dzisiejszego miasta Zaporoza, w XVII w. na Chortycy znajdowal sie osrodek Kozakow rejestrowych.
1066
kantarzej — urzednik wojskowy na Zaporozu, czuwajacy nad miarami i wagami w kramach na Kramnym Bazarze w Siczy.
1067
telega — duzy woz.
1068
z woza — dzis popr. forma D. lp: z wozu.
1069
Lubnie — miasto na Poltawszczyznie, na sr.-wsch. Ukrainie, rezydencja ksiazat Wisniowieckich.
1070
glewia — sredniowieczna bron drzewcowa, szeroki noz osadzony na dlugim drzewcu.
1071
detyna (ukr.) — dziecko.
1072
esaul — oficer kozacki.
1073
szczo z toboju (ukr.) — co z toba, co ci jest.
1074
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.
1075
Ne znaju. Bytwa, kaze, bude, ale ne znaju (ukr.) — Nie wiem. Bitwa, zdaje sie, bedzie, ale nie wiem.
1076
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.
1077
bajdak (ukr.) — duza rzeczna lodz zaglowo-wioslowa.
1078
Potocki, Mikolaj, zwany Niedzwiedzia Lapa, herbu Pilawa (ok. 1593–1651) — hetman wielki koronny w latach 1646–1651), kasztelan krakowski.
1079
semen (daw.) — Kozak na czyjejs sluzbie, zolnierz.
1080
klient (daw., z lac.) — szlachcic, sluzacy magnatowi i popierajacy go na sejmikach.
1081
Bil nam czolom i prosyl, szczob jeho podaryty, a my pomniawszy jeho uslugi, dajem (z ukr.) — bil nam czolem i prosil, zeby go obradowac, a my, wspomniawszy jego uslugi, dajemy.
1082
Rzplitej — Rzeczpospolitej; skrot stosowany w XVII w. wylacznie w pismie.
1083
chudopacholek (daw.) — ubogi szlachcic bez ziemi, sluzacy innym.
1084
senatory — dzis popr. forma N. lm: senatorami.
1085
zasieda — dzis popr. forma 3 os. lm cz.przysz.: zasiada.
1086
Potocki, Stefan (ok. 1624-1648) — syn hetmana wielkiego Mikolaja Potockiego, starosta nizynski, zmarl w niewoli po bitwie pod Zoltymi Wodami.
1087
dragonia — wojsko, walczace pieszo, a poruszajace sie konno.
1088
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.
1089
oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary.
1090
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.
1091
watazka — przywodca oddzialu wolnych Kozakow lub herszt bandy rozbojnikow.
1092
poroh (ukr.: prog) — naturalna zapora skalna na rzece, uniemozliwiajaca swobodna zegluge; kraina ponizej porohow Dniepru nazywala sie Nizem albo Zaporozem i byla zamieszkana przez spolecznosc Kozakow zaporoskich.
1093
Nalewajko, Semen (zm. w 1597) — ataman kozacki (znany rowniez pod imieniem Seweryn), przywodca powstania przeciwko Rzeczypospolitej 1595–1596, pokonany przez hetmana Stanislawa Zolkiewskiego i sciety.
1094
bitwa pod Solonica (1596) — bitwa, w ktorej hetman Zolkiewski pokonal kozackich powstancow Semena Nalewajki, a jego samego wzial do niewoli; zwana tez bitwa pod Lubniami a. bitwa pod Ostrym Kamieniem.
1095
ergo (lac.) — wiec.
1096
bulawa (z tur.) — symbol wladzy wojskowej; dosl. rodzaj broni, mala maczuga, czesto ozdobna.
1097
oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary.
1098
bunczuk — symbol wladzy wojskowej, drzewce, ozdobione konskim wlosiem.
1099
piescie — dzis popr. forma B. lm: piesci.
1100
homo novus (lac.) — czlowiek nowy.
1101
bajdak (ukr.) — duza rzeczna lodz zaglowo-wioslowa.
1102
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.
1103
wysiedziemy — dzis popr. forma 2 os. lm cz.przysz.: wysiadziemy.
1104
Gut, sehr gut (niem.) — dobrze, bardzo dobrze.
1105
ogniow — dzis popr. forma D. lm: ogni.
1106
oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary.
1107
bunczuk — symbol wladzy wojskowej, drzewce, ozdobione konskim wlosiem.
1108
bajdak (ukr.) — duza rzeczna lodz zaglowo-wioslowa.
1109
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.
1110
bajdak (ukr.) — duza rzeczna lodz zaglowo-wioslowa.
1111
Na pohybel Lachom (daw. ukr.) — smierc Polakom.
1112
molojec (ukr.)