Dis ’n goeie dag om Shamal uit te neem vir jag. Sy kop is gisteraand skeef gevang so met die kind wat skielik op sy drumpel kom staan het. Vandag sal hy Shamal lank vry laat vlieg. Sy het mos nou al bewys dat sy weer terugkom vuis toe.
Zacharias loop hangkas toe en vroetel in die donker totdat hy die onderbaadjie raak vat. Hy trek dit oor sy slaapklere aan en prop die tabaksak in sy bosak. Sy beeld is grys en groot in die ovaal spieël toe hy die kasdeur toedruk. Hy kantel sy kop vorentoe en vryf oor sy baard terwyl hy na homself kyk. Hy vat aan sy neuspunt en voel hoe die oggendvog aan sy vingers agterbly. “Wintersnot,” sê hy met die skorheid van ’n eerste oggendstem. “Vanaand pak ek vuur.” Toe hy wegdraai van die spieël af, tik hy met sy hand op die tabaksak om seker te maak dat die vuurhoutjies daarin opklink.
In die kombuis ruik hy die koue moer van die vorige nag se koffie. Daar is nie nou tyd vir vuur maak nie. Zacharias gooi die bodeur oop en snuif aan die lug terwyl hy sy leerhandskoen van die spyker afhaak en oor sy regterhand trek. Hy voel hoe die punt van sy neus rooi brand van die koue. Met sy knie lig hy die houtgrendel op en stamp die onderdeur oop.
Terwyl hy valkhok toe stap, fluit hy saggies hulle lied. Sy en Shamal s’n. Zacharias soek in die halfdonker na sy valk. Die een wat hy na ’n woestynwind genoem het. Verskroeier van die aarde, in Arabies.
Sy sit op die hoogste sport van die houtstellasie wat hy destyds vir haar gebou het. In die skadu van die regterhoek, met ’n gluur in haar kyk, gif op die oog. Gaan weg, krys haar lyf. Die regtervlerk in klein plukkies van irritasie terwyl sy haar kloue versit, die een na die ander oopstrek, die naels krom en veragtend, asof sy regmaak vir ’n aanval. Dan verstil die valk soos ’n opstopdier en klou aan die houtsport vas asof die wêreld enige oomblik gaan kantel.
Shamal is in ’n bui. Zacharias hou op met fluit.
“Ek weet jy het honger, en dis goed so.” Toe die sin uit is, weet Zacharias dat dit die voël verder gaan ontstig. Shamal draai haar lyf weg. In moedswil hou sy egter haar klein, vasberade koppie gekantel in sy rigting, een swart oog gloeiend op hom gerig.
Zacharias maak die sifdeur versigtig agter hom toe en gaan staan wydsbeen met sy hande in sy sakke. Hy begin weer fluit aan die verlokkingstoneel uit Carmen.
Deur koorsige dae en slaaplose nagte, die muwwe skuur, fleskoffie, Pro-Vita en peanuts, die onverbiddelike valk, was dit hulle albei se redding. Carmen. Altyd dieselfde klank, dieselfde toneel – voorspelbaar, verleidelik, koketterig – die verleier en die objek, die meester en sy onderdaan, mens en sy dier.
Die dag toe hy, drie jaar gelede, met die jong valk in die houtkrat aangery gekom het, was dit die musiek wat vanuit Lea se solderkamer gekom uit. Sy wou niks weet van die nuwe valk nie, het ook nie afgekom toe sy Studebaker voor die agterdeur tot stilstand gekom het nie. Nóg ’n valk om sy obsessie te voed, sou sy gesê het. Nóg ’n rede om homself te isoleer, sou sy gedink het.
Om die verwilderde valkkuiken nie verder te verwar nie, het hy die verlokking van die musiek nagefluit. Op daardie oomblik het dit húlle musiek geword, sy en Shamal s’n.
“Kom, jy het honger.” Hy hou sy regterarm na die valk uit. Dieselfde arm wat onder die dik, gewatteerde lap die letsels dra van haar kloue. Haar opvlieënde buie, koorsige aanvalle, die byte wat bloed getrek het. Die lap ruik na die olie van haar vere. Die harde vere wat soms koel onder sy vingerpunte voel. Daardie onverwagte oomblik waarin hy toegelaat word om haar aan te raak.
Toe Zacharias met die valk op die arm oor die werf stap in die rigting van die koppies, staan Lea op die bopunt van die buitetrap. Vir ’n oomblik oorweeg sy dit om saam met hom te gaan stap, maar die intimiteit van die manier waarop hy sy kop dig teen die valk hou, weerhou haar daarvan. Sy tree terug in die deuropening en wag tot Zacharias klein word op die kim. Sy sal liefs die dag begin met ’n sterk koppie koffie. En Krisjan sal altyd daar wees.
8
Zacharias was ses toe hy die tjankgeluidjies in die waenhuis gehoor het. Langs die wiel van die trekker het Trui Binneman met ’n baba gesit. ’n Dagoudkind toegedraai in vuil masjienlappe wat in ’n krat voor langs die trekkers gebêre was.
“Loop roep jou ma-goed, Sagrys. Sê vir haar sy moet die kind vat en vir hom naam gee.” Toe het sy ’n lap in haar mond geprop teen die huil en nooit is sy weer op Sutherland gesien nie.
Zacharias het met die baba soos ’n trofee in sy arms kombuis toe gehol en vir sy ma aangegee. “Vanaand slaap hy by my in die bed,” het hy gesê.
Anna Louw het nie die hart gehad om die bondelkind terug te stuur strooise toe nie. Trui Binneman sou rede gehad het. Sy het uitgestap na haar man waar hy sy pyp teen sy skoenhak uitgeklop het langs die watertenk. “Karel, dié kind het vandag hier aangekom. ’n Vondeling. Ek stel voor hy bly hier. Ek weet hoe om met ’n hanslam te maak.”
Met dié het sy omgedraai om die kind te gaan was en vir hom doeke te sny.
Teen skemer daardie aand het Karel die spul bymekaar gevat en dorpuit gery. In Verlatekloofpas het hy die baba opgehou sodat hy die omtes van sy vallei kon inneem. “Ons sal jou Krisjan noem,” het Karel teen die hellings afgebulder, “na my oorle broer se seun wat …”
“Ja, toe nou maar, my man. Krisjan is genoeg.” Anna het die kind by hom aangevat en haar pinkie in sy skreeuende bekkie gedruk. “Kom nou, die kind wil nie weet van name nie, hy het honger.”
So is hulle weer terug Bloutuin toe met die kind en die naam. Vandaar sou Krisjan in Karel se skaduwee loop. Van Anna het hy ’n mooi taal en hallelujas geleer, maar Zacharias was sy bondgenoot. Vir hom sou hy ’n berg verplant.
Lea kry vir Krisjan met die skaapskêr voor die masjienkamer. “Hef op, hef op …” sing hy diep bas, die geel strooihalms glad en blink teen sy donker hande. Gierts-gierts knip hy vyfsentimeter-stukkies strooi vir die chinchilla-hokke. Sieldodend reëlmatig. Hy sit met sy rug gestut teen die sonkant van die muur. Op die groen seil voor hom lê netjiese bondels strooi uitgepak.
Lea kom staan op die seil, haar voete weerspannig ver van mekaar af. Daar is moer in haar manier, dink Krisjan. Is seker oor die Portugees wat in haar skuur uitkamp.
“Ons sal ekstra strooi moet ingooi vir die das,” sê sy en buk om ’n strooihalm op te tel waaraan sy kan kou. “Die ryp lê al hard in die oggend, sien ek.”
Krisjan spoeg ’n pruimkousel eenkant toe en grawe in sy sak na sy rol om ’n vars stukkie af te sny. Terwyl hy dit doen, kyk hy teen die lou son op na Lea, korrel eenoog in haar gesig in op. “Hoekom trap jy so ongedurig rond?” Hy sny ’n stuk van die pruimrol af en sit die res terug in sy sak.
Lea volg sy hande. Wye palms, ’n harde wit binnehand met min swart lyne daarop – eenvoudig en skaamteloos groot saam met die knopperige litte en dun punte. Sy oë is ongeveins, die verkreukelde bruin van ’n ou pruim. Hoog op sy regterwang is ’n rytjie donkerswart moesies wat teen sy oë opstoot wanneer hy lag.
Krisjan maak eers ’n rookslympie agter in sy keel los voor hy met sy tong klap om die smaak van die pruimkousel los te ruk. Toe sy nie antwoord nie, kyk hy weer af op sy hande en begin sing aan een van sy hallelujas: “Hef op, hef op, hef op die hart, en prys die Heer der here …”
Lea vryf aan die syige blertse poeier tussen haar palms. Dit walm in haar neus op, nes Krisjan se lied, vertroulik en bekend. Sy vee die oortollige poeier aan haar heupe af, druk weer haar hande diep in die sakke van die voorskoot en wieg heen en weer op haar voete. Haar rubberstewels tjier ritmies.
“Ek gaan begraafplaas toe,” sê sy kortaf. “Moenie vir my wag vir ete nie.” Haar voetstappe kraak vinnig oor die gebreekte amandeldoppe.
“Hy pla nogal nie