Ek hardloop stukkies van die pad vooruit.
“Vir wat is jy so haastig?” vra Stefaans, en dit laat my stadiger stap.
“Gaan ek dadelik leer lees?” vra ek vir Johannes. “En leer om te skryf?”
Hy antwoord nie.
“Ek weet nie vir wat jy so opgewonde is nie, skool is maar kakkerig.” En om sy punt te bewys, skop Stefaans na ’n klip. Dit laat hom op die plek rondspring terwyl hy sy voet vashou.
“Eina, eina, bliksem!”
Ek en Johannes gaan staan, dubbel gevou van die lag.
“Ek gaan vir Ma sê jy vloek,” snip ek. Draf dan agter Johannes aan.
“Hu, Johannes? Gaan ek?” vra ek weer.
Hy bly stil.
“Johannes!”
“Skool is niks lekker nie,” sug hy eindelik.
Vir ’n ruk loop ons in stilte. Toe sien ek dit: die mooiste gebou. Dit kan nie ’n huis wees nie, dis heeltemal te groot.
“Is dit die kerk?” fluister ek.
Die Vissers is nie groot kerkgangers nie. Ma en Johannes gaan soms. Pa nooit. Stefaans sê sy gat raak te lam van so lank stil sit. Ek sou wou, maar Ma sê ek het miere nes Stefaans, ek sal nooit so lank kan stil sit nie.
“Moenie vir jou simpel hou nie, dis die pastorie,” antwoord Stefaans dikbek.
“Wat’s ’n pastorie?”
“Dis waar die predikant bly, Erta,” verduidelik Johannes. “Dominee Du Toit, jy weet mos.”
Ek hou aan om na die pastorie te staar. “Hoeveel mense bly daar?”
“Drie,” sê Stefaans.
“Dit lieg jy.” Die huis is te groot vir net drie mense!
Johannes sug. “Is waar, Ertatjie.”
Nou eers sien ek die vrou wat op die stoep staan. ’n Mooie vrou, met witte hare wat in golwe oor haar skouers hang en ’n blouselblou rok. Haar hand rus op die skouer van ’n donkerkopseun. Ek lig my hand en waai. Sy groet terug met ’n stywe nek. Die seun tel sy arm halfpad op en laat dit dan sak.
“Mevrou Dominee,” sê Johannes.
“Die koei,” sê Stefaans.
Om die volgende draai sien ek die groot bruin gebou. “Dis die skool!” skree ek.
Hoe nader ons aan die gebou kom, hoe stadiger loop hulle. Die voete sleep en die koppe hang. My voete jeuk om vooruit te hardloop, maar ek hou my in. Ek weet nie waarheen om te gaan nie. Netnou verloor ek vir Johannes en kry nooit weer my pad uit hierdie groot plek nie. Ek val langs hulle in.
Stadig deur die hekke, tussen die malende kinders deur. Ek wens ek het nog oë gehad, want ek het nog nooit soveel kinders bymekaar gesien nie. Al ander mense wat ooit by ons huis gekom het, was mevrou Taljaard en haar twee dogters, Ruth en Katryn. En hulle wou nooit bly vir kuier nie, net klere afgelaai. En Ruth en Katryn het vir my tong uitgesteek.
Ek was darem al in die dorp saam met Ma. By die Handelshuis ook. Maar nooit het ek soveel kinders gesien soos hier nie.
“Maak toe jou verdomde mond, Erta,” brom Stefaans. Hy draai weg om onder ’n boom te gaan staan.
Kop onderstebo gee Johannes my by die regte klas af.
“Ek is mejuffrou Nan Mulder,” sê die lang, maer vrou met die streng mond en klein ogies. Haar hare is kort geknip en in stywe krulletjies gedraai.
“Môre, tannie Nan,” glimlag ek.
Haar mond trek nog meer rosyntjie. “Júffrou Mulder. Dis hoe jy my aanspreek.” Sy bekyk my vir ’n oomblik op en af en beduie my dan na ’n sitplek.
Daar is al klaar ’n paar ander kinders in die klas. Ek beland langs ’n maer donkerkopmeisie wat nes my broers kop onderstebo sit. Die klaskamer is groot. En so mooi. Prente teen die mure, ’n groot swartbord teen die voorste muur. Juffrou Mulder se tafel met die gehekelde doek daaroor. Penne en potlode netjies in gelid aan die linkerkant, boeke aan die regterkant. Nie minder nie as vier appels lê langs mekaar aan die bopunt van die tafel.
“A, Mevrou Dominee!” Juffrou Mulder se stem klink skielik sagter. “En Frans! Ai tog, maar ek is bly om jou te sien, jongman. Kom, ek wys jou waar om te sit.”
“Solank hy net nie langs die Visser-kind sit nie.” Mevrou Dominee se mond is ook ’n rosyntjie.
Juffrou Mulder skud haar kop droewig. “Die derde een wat hier in my klas beland,” fluister sy agter ’n bakhand, maar hard genoeg dat ek kan hoor. “Hoe ek die hele jaar in daardie onpaar oë gaan vaskyk, weet ek nie.”
Die das wurg my skielik en ek druk twee vingers by die kraag in terwyl ek my kop ook laat hang.
“Langs Ben, Frans,” beduie juffrou Mulder. “Julle is mos groot vriende.”
Toe die klok lui, maak sy die klaskamer se deur toe.
“In hierdie klas is ek die een wat praat,” sê sy. “Julle mag slegs met toestemming praat. Julle sit stil en doen julle werk, ek duld geen laksheid nie. En julle moet te alle tye netjies wees, op julleself én julle werk.” Haar stem is sag, sodat almal van ons effens vorentoe moet sit om haar te kan hoor.
“Nou toe, elkeen gaan nou opstaan en homself of haarself aan die res van die klas voorstel. Jy sê jou naam en jou pa se beroep. Ons begin hier voor.” Sy beduie na ’n groot seun met swart hare en klein oë.
Die seun sukkel om uit die bank te kom en die bank skuif so ’n entjie vorentoe. Ek druk my vuis in my mond om die lag te keer.
“Ben Brink, en my pa boer op Vechtkop.”
Hy gaan sit steunend en Mevrou Dominee se seun spring langs hom op.
“Frans du Toit, predikantseun.” Hy kyk ons almal in die oë voordat hy gaan sit.
“Gertjie Scheepers, boerseun van Goedgedacht.” Gertjie kyk na Frans toe hy gaan sit.
“Katryn Taljaard, en my pa boer op Goedeverwachting.”
Vir haar ken ek, net van sien. Dis haar ouer sussie se klere wat ek jaar ná jaar oorneem.
“Piet Fourie. My pa het die Handelshuis,” fluister die volgende seun vinnig en gaan sit.
Die meisiekind langs my staan op, haar ken steeds op haar bors. “… anna … tha.”
“Ag nee, man!” Juffrou Mulder se stem laat ons op ons stoele wip. “Praat hard en duidelik!”
Die meisiekind raak bloedrooi en bewe só dat ek die bank moet vasgryp, skoon bang sy bewe my daaruit.
“Susanna Botha,” sê sy, harder dié keer.
“Wat doen jou pa vir ’n lewe?”
“Shunter.”
“Sit. Nou jy,” wys juffrou Mulder se vinger na my.
Ek staan op en trek my rok mooi glad om my bene. “Erta Visser. My pa sink boorgatte.”
“Gate! Boorgáte! Nie gatte nie!”
Om my proes die ander van die lag.
“Stil!”
Toe draai juffrou Mulder om, haal klei uit ’n kas en deel dit uit.
Die klok lui vir pouse en ek bondel saam buitentoe, soek my broers tussen die ander. Ek kry hulle waar hulle met hul rûe teen ’n boom sit. Ek gaan sit langs Johannes. “Al wat ons doen, is speel met klei. Soos babas. Wanneer begin ek lees?”
“Nog