d. Die sonlig skyn op die (baie skerp) mes in sy hand.
e. Maak die kameralens (baie skoon) voor die volgende toneel.
f. Die regisseur sit (baie regop) in sy stoel.
Sinsoorte
Let op die volgende sinsoorte:
Stelsin (Ons kyk graag na goeie films.) Uitroepsin (Eisj, dis nou ’n briljante rolprent!)
Vraagsin (Waar word die film geskiet?) Begroeting (Middag, Ma!)
Bevelsin (Hou op om aan die kamera te peuter.) Wenssin (Hoop julle gaan ’n wonderlike ervaring hê!)
22. “Niemand behalwe Willem, die seuntjie, is bewus van sy bestaan nie.” (par. 4) Verander hierdie sin na ’n vraagsin.
23. Watter soort sin is die volgende? “Die stasietjie word nie verniet Toorwater genoem nie.” (par. 1)
24. “. . . om die ligsinnigheid hok te slaan.” (par. 5) Wat word hier bedoel?
25. Verander die volgende sin na ’n bevelsin: “ ’n Nar bly agter as die bontspul weer vertrek.” (par. 3)
Leestekens
Gebruik ’n komma in die volgende gevalle:
Tussen woorde (soos selfstandige naamwoorde en adjektiewe): Rolprentsterre, draaiboekskrywers en regisseurs was die eregaste.
Tussen twee werkwoorde waarvan een werkwoord ’n deel van ’n sin afsluit en die ander ’n nuwe sinsdeel inlui: Wanneer jy voor ’n kamera staan, is jy dikwels senuagtig.
Aan die begin van ’n sin ná die naam van ’n persoon of persone wat aangespreek word: “Het jy enige formele drama-opleiding ontvang?”
Voor en ná die naam van ’n persoon: Die regisseur, Katinka Heyns, het die Oscar ontvang.
Voor en ná ensovoorts: Daar was akteurs, regisseurs, vervaardigers, ensovoorts, teenwoordig by die première.
Ná woorde soos ja, nee, dankie, jammer, asseblief en wel.
Ná tussenwerpsels soos ag, sjoe, genugtig, ensovoorts, aan die begin van ’n sin en met ’n uitroepteken aan die einde: Sjoe, dis warm! Genugtig, ek het dit nie verwag nie!
Tussen rand en sent in geldbedrae: R9,99.
Om ’n desimale breuk aan te dui: 0,40 millimeter; 1,5 kg.
By ingelaste sinne/sinsnedes: Die rolprente is, sonder om een uit te sonder, uitstekende produksies.
26. Watter reëls vir die gebruik van kommas is in die volgende sinne van toepassing?
a. Niemand behalwe Willem, die seuntjie, is bewus van sy bestaan nie.
b. Van die akteurs is Aletta Bezuidenhout, Marius Weyers, Larry Leyden en Jan Ellis.
27. Skryf die volgende sinne oor en vul die kommas in:
a. Marius Weyers die bekende akteur vertrek na New York vir die rolprentfees.
b. Hy sê as hy weer Suid-Afrika toe kom wil hy op verhoë optree.
c. Hoe meer jy voor die kameras optree hoe meer selfvertroue kry jy.
d. Uit ’n praktiese oogpunt gesien is die grootste nadeel van ’n rolprent die gebrek aan besonderhede veral as dit op ’n drama gebaseer is.
28. Gebruik ’n woordeboek vir die naslaan van afkortings, verkortings en akronieme. Raadpleeg In ’n neutedop in Aktiwiteit 2 om die verskil tussen dié drie begrippe te verstaan. Skryf die volledige woorde vir die volgende afkortings en verkortings:
a. pop.
b. fotogr.
c. ir.
d. reg.
e. mus.
Alle woorde het betekenis, maar dit het eers ’n funksie wanneer dit deel van ’n sin vorm. Woordfunksie word altyd binne sinsverband bepaal en dan verkry dit ook ’n spesifieke betekenisinhoud. Talle woorde in Afrikaans kan verskillende funksies hê, afhangend van waar die woord in ’n sin gebruik word. Bestudeer In ’n neutedop.
Funksiewisseling van woordsoorte
’n Alleenstaande woord soos “kop” het nie ’n bepaalde betekenis nie, maar wanneer dit in ’n sin gebruik word, kan die besondere betekenis en woordsoortlikheid (funksie) van “kop” bepaal word. Kyk na die volgende voorbeelde:
My kop (menslike hoof) is seer. (s.nw.)
Ek kop (verstaan) nie wat jy sê nie. (ww.)
Tref ’n vergelyking tussen die koerante se koppe (opskrifte). (s.nw.)
Dit was ’n kop-aan-kopbotsing (reg van voor). (s.nw.)
Hulle moes uiteindelik kopgee (instem/toegee) vir die meerderheidstem. (ww.)
Die mielies vorm koppe (saadare van die plant). (ww.)
Hierdie verandering van woordsoortelike funksie word funksiewisseling genoem.
Lees ’n filmresensie
Lees die volgende resensie oor ’n bekende Amerikaanse fliek.
| Fliek van die maand | Finding Neverland (Ster-Kinekor) | |
| 9 uit 10 | Regisseur: Marc Foster | |
| Met Johnny Depp en Kate Winslet | ||
| Resensie deur Leon van Nierop | ||
1Selde tevore kon ek ’n pragfliek so onvoorwaardelik by LIG-lesers aanbeveel. Waar ander rolprente gewoonlik waarskuwings dra of versigtig met voorbehoude aanbeveel word, is dié een ’n welkome uitsondering en kan hy moontlik met ’n paar Oscars wegstap. Dit herskep ’n periode uit die skrywer J.M. Barrie se lewe toe hy sy bekende karakter Peter Pan geskep het. Die fliek wys wat “die seun wat nooit grootgeword het nie” geïnspireer het.
2Die Barrie-familie was egter nie baie ingenome met die prent nie en sê dat nog stories vertel moet word. Maar in hierdie gedaante is dit suiwer rolprentkuns met ’n inspirerende aanslag wat bevestig dat ’n mens nooit die kind in jouself moet afsterf nie, want dan gaan die mens in jou dood. Dis ’n fliek met ’n skoon, warm hart wat hulde bring aan ’n geniale skeppingsvermoë en wat die periode waarin Barrie geleef het, briljant herskep.
3Hier is nou ’n onderspeelde meesterstuk met fyn aandag aan besonderhede, sensitief geregisseer en met aangrypende karakterisering wat jou vir dae sal bybly. Dit waarsku uiteindelik: moet nooit jou verbeelding onderskat nie en voer dit aanhoudend met gesonde beelde en prikkels.
4Johnny Depp bewys dat hy een van die wêreld se voorste akteurs is, wat enige rol met oortuiging kan speel. Kate Winslet ondersteun hom met begrip en fyn, genuanseerde spel. Stel jouself bloot aan hierdie sjampanje-helder en puik biografiese rolprent.
(Uit: LIG)
Beantwoord die volgende geïntegreerde vrae in jou werkboek.
Bepaal die funksie van elk van die skuinsgedrukte woorde.
29. a. Johnny Depp bewys dat hy een van die wêreld se voorste akteurs is. (par. 4)
b. Watter bewys kan jy gee dat