“Maar die viool wat doktor vir my leen …”
Soos almal wat Keurboslaan se geskiedenis ken, weet Alberts van die vriendskap jare gelede tussen die jong doktor Serfontein en die skool se bejaarde eerste eienaar, meneer Schoonbee. Dit is daardie ou heer se viool wat nou ter sprake is. Alberts weet hy sal nooit met sy geringe talent genoeg kan verdien om self so ’n pragtige instrument te koop nie.
Van die dag toe die hoof langs meneer Schoonbee se oop graf gestaan het, het hy sy vriend se naam nooit weer genoem nie.
“Ek weet die viool is in goeie hande,” is al wat hy nou sê. En daarmee is die gesprek afgehandel.
“Waar bly Loggenberg met Spaulding?” kom dit toe Alberts by die deur wil uitmik.
“Brian dwaal seker buite rond en nou soek Pieter hom, doktor,” sê Alberts filosofies terwyl hy uitgaan om hulle aan te jaag.
’n Jong man verskyn by die stoepdeur. Al is Richard byna een-en-twintig lyk hy nog net soos toe hy die skool se hoofseun was. Hy het sy ma se goue krulhare en sy pa se ernstige gesig en swart oë.
“Goeienaand,” sê hy. “Is Pa besig?”
“Welkom tuis. Ja, baie besig. Waar is Dian?” vra die hoof.
“Sy het voor om gegaan om Mamma te groet. Sy weet hoe gaan dit die laaste skooldag van die jaar. Ek groet sommer namens ons almal. Ruys en Wim sal ook nie nou kom pla nie.”
“Dis goed. Ek sal hulle later kom sien.”
“Dis lekker om by die huis te wees. Ek wens ons hoef nie weg te gaan nie.”
“Ja.”
Richard sien sy pa het nie veel te sê nie. Daarom gaan hy uit sonder om verder te praat.
Toe Brian en Loggenberg ’n rukkie later inkom, staan die hoof op.
“Ek het nie veel om vir julle te sê nie,” kondig hy aan, “behalwe dat jy volgende jaar hoofseun is, Spaulding – en jy is onderhoof-seun, Loggenberg.”
Brian snak hard na sy asem en stotter dan: “Doktor … kan dit nie doen nie … Dit sal ’n ramp wees vir die skool!”
“En baie goed vir jou. Ek sorg soos altyd vir die skool.”
Loggenberg maak keel skoon en sê dan: “Dis nie reg dat ek met my agtergrond onderhoofseun word nie.”
Die hoof se oë gaan effens toe asof hy dodelik verveeld is. “Julle is die hoof- en onderhoofseun. Spaulding, jy gedra jou op die vliegtuig. Jou pa sal jou in Londen ontmoet.”
“Hoe bedoel doktor ek moet my gedra?” vra Brian beledig. “Dis nie die eerste keer dat ek vlieg nie. Ek weet hoe werk dit.”
“Niemand het gesê jy weet nie. Dis juis die feit dat dit vir jou niks nuuts is nie wat jou oom bekommer. Hy wil van sy partiture tydens die vlug nagaan. As senior musiekonderwyser kry hy te min tyd daarvoor wanneer hy hier is. Probeer om hom nie te hinder nie.”
“Maar doktor, wanneer het ek iemand al ooit aspris gepla?”
Loggenberg gryns terwyl hy aan Brian se stormagtige verlede dink. Hy is verbaas dat die hoof, wat so gespanne lyk, Spaulding se teëpratery duld.
“Jou oom sê jy trek moeilikheid aan soos ’n magneet. Jy kan nie daaroor stry nie. Nou onlangs met die rugbytoer in Engeland het jy selfs met ’n groep betogers gebots.”
“Hulle het eerste begin moeilikheid soek.”
“Julle is gewaarsku om julle nie te laat uitlok nie. Jy het saam met die ander spelers belowe om jou in te hou. Maar toe huiwer jy nie om die persoon naaste aan jou te slaan nie. En soos die noodlot dit wou hê, was jou slagoffer ’n biskop.”
Die hoof se mondhoeke trek effens op. Dalk wens hy as oud-Springbok hy kon by gewees het met die voorval.
“Doktor,” pleit Brian, “een van die betogers wou my met ’n stok slaan, toe gryp ek dit uit sy hande uit en dit tref die biskop per ongeluk. Maar hoe moes ek raai dat ’n hoë kerkman saam sou marsjeer? Doktor moes gehoor het hoe vloek hulle ons.”
“Ek weet jy was onskuldig, maar die Engelse pers het jou ’n ‘Springbok bully’ genoem en gesê jy het die man opsetlik aangeval.”
“Maar dit was ’n leuen! Daar was nie sprake van Springbokke nie! Ons was mos ’n private span met Australiërs en Franse by.”
Die hoof wat in die stilligheid heelwat geld tot die toer bygedra het, maak Brian met ’n gebaar stil.
“As dit nie vir die res van die span se selfbeheersing was nie, was daar groot moles. Die ambassade moes spook om jou los te kry.”
“Ja, maar die polisie was aan my kant. Hulle pes daardie spul betogers! Hulle het vir my tee en koekies gegee tot iemand van die ambassade …”
“Ja, ja,” onderbreek die hoof. “Ek herhaal: Gedra jou hierdie keer asseblief.”
“Is doktor nie bang die skool kom in die skande as ek die hoofseun is nie?” vra Brian nors.
“Ek het geleer om met vrees saam te lewe. Dis al, dankie.”
Wanneer doktor Serfontein so sê, verdaag sy besoekers dadelik.
Hy gaan uiteindelik na die salon om sy dogter te groet.
Dian is agtien. Sy het haar pa se swart hare en oë, maar al is sy baie mooi, is sy skaam om uit te staan. Sy staan grasieus op om hom te groet.
“Wel!” sê haar pa net. Niemand weet werklik hoe hy voel oor hierdie beskeie kind van hom nie.
Die twee jong manne wat haar geselskap gehou het, staan ook op met ’n hartlike: “Goeienaand, doktor!”
“Alles reg by julle?” verneem die hoof.
“Voor die wind, ja doktor,” antwoord Ruyssenaer wat sommer ook namens Willemse praat. “Dis baie gaaf van doktor om ons te nooi.”
“Glad nie. Ek het julle mos self geleer hoe om julle as gaste te gedra.”
“Sal doktor ons verskoon?” vra Ruyssenaer beleefd. “Ons wil graag van die ouens by die skool gaan groet. Dis eintlik hoekom ons net vir die een nag gekom het. Môre gaan ’n klomp hierjye wat voor ons oë grootgeword het, mos weg.”
Die hoof is lankal gewoond aan sy voormalige onderhoofseun se manier van praat.
“Gaan gerus.”
Nou draai doktor Serfontein na Dian toe.
“Dis lekker om julle almal by die huis te hê – en oormôre sien ons vir Josef in New York.”
“Ja, dis wonderlik. Ek het nou die dag nog ’n brief van hom gekry …”
Sy huiwer. Haar pa sien dadelik iets skort.
Helen Serfontein kom terug van waar sy na die etenstafel gaan omsien het. “Wat skinder julle twee?” vra sy.
“Nee, ek sê net Josef het vir my geskryf,” sê Dian en bloos effens.
“Hoekom lyk jy so skuldig?” wil haar ma dadelik weet. “Moenie vir my sê hy is weer diep in die skuld nie.”
“O, nee!”
Dian sien haar pa frons. Sy is bang vir hierdie uitdrukking. Nes Lavrans kan sy dit nie verdra wanneer die huislike atmosfeer gespanne raak nie.
“Dankie tog hy het daardie onsin oor ’n ruimtevaart laat vaar,” sê mevrou Serfontein. “Hy sal baie beter vaar as ’n lektor in fisika.”
“Dink Mamma dis wat hy wil doen?”
“Seker maar. Hy kom tog huis toe, en hy het al sy graad.”
Die hoof kan sien Dian voel ongemaklik. Het sy oudste seun al weer moles gemaak?
Josef is ’n goeie student en ’n uithaler-sportman.