“En ek hoor sê die Engelse het runderpes gestuur dat ons moet oorslaan na wol. Hulle wil wol hê. Engeland sal altyd wen, ons sien dit lankal.”
“Mister Van der Merwe, ek sit tien blik vir jou reg, dan praat jy met jou prokureur. Jy kan nou met hom praat, ek sien sy deur staan oop.”
Japie was nog nie in die prokureur se kantoor nie. Sy pa ken vir prokureur Rose-Innes, al sy papiere is daar in ’n swaar brandkas. Agter die deur hang ’n swart kleed soos ’n predikant s’n en ’n gehekelde borslap en ’n pruikie van wit wol, en teen die mure is geraamde papiere en kaste met glasdeure, vol boeke van allerhande kleure.
Die prokureur skud hand met hulle. Hy sê vir Japie se pa: “Kom, sit asseblief. Ek is spyt oor die ramp wat julle getref het. Ek raai jou aan om alle moontlike voorsorg te tref. Jou seun gaan dalk die familieplaas verloor.”
Japie se pa trek sy broekspype effens op, sit sy hoed op sy knie en vra versigtig: “Hoe vir voorsorg, meneer Rose-Innes? Gee asseblief advies.”
“Hou hom op skool so lank as wat jy kan. As jy nie kan nie, laat hom ’n ambag leer. ’n Boer kan so hard werk as hy wil, maar as die geluk teen hom draai – ek praat van veesiektes, droogte, sprinkaan, oorlog, pryse wat val – moet hy sy brood met ’n ambag kan verdien.”
“Baie waar,” sê sy pa.
“Nee, asseblief tog, Pa. Ek wil boer.”
“Wag, Japie. Ons praat later. Ons het gekom om ’n kontrak met Cohen te laat optrek, en ons moet meneer Rose-Innes se advies hoor.”
Die prokureur haal die plaas se papiere uit ’n laai van sy vet, swart brandkas. “Hier is gedrukte vorms vir die eerste verbandkontrak. Dit is in Engels en dit sal omtrent ’n uur neem. Ek sal dit punt vir punt verduidelik en invul vir jou handtekening. Ek weet nie of Japie wil bysit nie. Maar daar is iets anders wat hy kan hoor. As ek mag adviseer.”
“Ek het gevra.”
Rose-Innes haal sy bril af, vou dit toe, vleg sy vingers saam en praat met sy oë op sy twee hande. “Ek lees in koerante uit Engeland dat wol hoog op prys is, soos volstruisvere eenmaal was. Maar dit was ’n mode, ’n gier wat verbygetrek het toe vrouens daarvoor moeg was. Alle mense het goeie warm klere nodig, veral in koue dele van die wêreld, en wol is die warmste en duursaamste vesel. Nou het die wolmark skielik groot uitgebrei, jy kan praat van ’n ontploffing. Engeland sit die wêreld vol in oorloë vasgevang. Ons is in Indië en in die Soedan, en dit lyk of die regering vir ander dele van die wêreld ook lus het, waarby honderde duisende soldate betrokke gaan wees. Elke man moet twee volle uitrustings, ’n oorjas en twee komberse hê. Groot fabrieke is met die modernste masjiene ingerig vir massaproduksie en uitvoer na Britse kolonies en ook na Amerika, wat weer sy eie oorloë oorsee voer; kyk waar is hy nou oorsee besig in Kuba en in Manila, die liewe Vader weet. Engeland is gereed om miljoene tonne wol en katoen te ontvang, mense praat daar al van nywerheidstede. Manchester se fabrieke verwerk katoen; dames vra by ’n winkeltoonbank net dié naam, manchester, wanneer hul katoengoed soek. In Birmingham staan al sewentig fabrieke wat wol was, kam, spin, kleur en weef. Vir die suidelike halfrond is wol die nuwe ding. Australië het laas jaar twaalfmiljoen pond wol uitgevoer. So lyk die toekoms.”
“Ons word amper gedwing, maar wat weet ek en ons hier van wolskaap?”
Die prokureur tel ’n dun blou boek van sy lessenaar op en wys dit asof dit ’n Bybel is, maar maak dit nie oop nie. Hy kyk op na Japie se pa. “Die Kaapse goewerneur het in ’95 in sy jaarlikse rapport aan die Kroon geskryf, ons Kolonie se skaapboere het ver agtergebly en is nie gereed om te lewer nie. Australië se wolboerdery vorder vinniger omdat hulle nie ons moeilikhede soos roofdiere en inboorlinge gehad het nie. Hulle is ook gelukkig dat hulle geen inheemse skaapras het wat deur verbastering die ingevoerde stoetvee verswak nie. Skaapboerdery is hier nog in die hande van individualiste, skryf hy, tradisioneel was hulle vleisboere, onbekend met wol en hoe om vir ’n mark te produseer. Groepe boere sit nou geld bymekaar en vorm maatskappye deur kapitaal gesteun om die beste stoetdiere in te voer.”
Vir Japie en sy pa klink alles na ekskuse; hulle goewerneur soek iemand om te blameer. Maar by die woord armoede kan hulle nie verby nie.
“Gaan die goewerment ons help?”
Die prokureur vleg weer sy vingers. “Niks is nog bekend nie, maar ek stel voor ons probeer om onsself eerste te help. Vroeër was ’n boer maar ’n soort opsigter terwyl die natuur self met die werk voortgaan, amper soos Adam in die Paradys, maar vandag moet ons rekening hou met al die gange van die Nywerheidsomwenteling. En glo my, daar is sygange waarvan ons nog nie weet nie. Ons behoort mense Australië toe te stuur om te gaan leer, en vir ons hier te kom wys, dan behoort ons stoetvee van daar af terug te bring. Graaff-Reinetse boere het dit gedoen, hulle het twee van hulle seuns gestuur, jong kêrels van hierdie ouderdom.” Hy knik na Japie. “Ek het alles vir hulle gereël, die korrespondensie, paspoorte, passaat heen en weer, vragbrief en invoerlisensie.”
Sy pa draai sy hoed op sy knie, sug en verneem: “Dit gaan ’n duur spulletjie wees, of hoe?”
“Hulle was nege wat saamgemaak het. Elkeen dra een-negende van die koste. Ek kan vir jou sê, meneer Van der Merwe, ek het van hierdie distrik al vier name, bure van jou wat ook graag so ’n ding wil onderneem. Hulle soek meer name.”
“Ek sal oordink, meneer Rose-Innes. Ek weet ek moet seker oorslaan na skaap, maar ek het net nie die kapitaal nie.”
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.