“Kry vir jou ’n pannekoek.” Ma beduie na die kardoes. “En kom maak my halfvier wakker. Ek moet nog Groothuis toe.”
“Is Ma nie moeg nie? Hoekom altyd uitvaltyd weer gaan werk?”
Sy drink die beker in stilte leeg, staar lank na die oorkantse muur.
Ek sluk die laaste hap pannekoek. “En nou, Ma? Voel Ma –”
“Dis vyfuur Inge se badtyd. Eers moet ek sorg dat sy eet. Dis hoekom ek uitvaltyd werk toe gaan. En jy kan nou met liefde na jou kamer toe gaan sodat ek bietjie kan rus.”
Sy swaai weer haar voete op die bed en sluit haar oë.
Ek staan verdwaas op en kyk na haar. Wat sê sy nou eintlik? Is die meisiekind dan siek?
Asof sy my gedagtes kan lees, sê sy: “Ja, Sanna, Inge is verlam. Sy het afgeval van daardie wit perd wat heeldag op stal staan.”
Ek trek my asem geskok in. Ma se oë gaan oop.
“Maar hoekom kan mevrou Rita … Ek bedoel, moet Inge heeltyd net in die huis bly?”
Ma sug. “Partymaal moet mens maar Gods water oor Gods akker laat loop, my kind. Onthou om my te kom wakker maak.”
En daarmee draai sy haar rug na my.
In my kamer is ek soos ’n dwalende, vat hier en los daar. Niks maak sin nie. Inge is nog so jonk – en ’n kluisenaar, soos ek van Ma verstaan.
Halfvier gaan ek Ma roep, en toe sy in haar oorrok uit die kamer stap, is ek oorgehaal.
“Kan ek saamgaan, Ma?”
Sy kyk na my en frons kwaai. “Om wat te maak? Ek gaan werk, nie kuier nie. Kry jy solank die vuur aan die gang, Pa-hulle sal nou hier wees. Hulle moet sommer die braaivleis eet, en daar’s nog brood in die trommel.”
Haar stem is bietjies te ongeduldig. Sou sy pyn hê? wonder ek.
“Ma!” roep ek agter haar aan toe sy vinnig wegstap. Sy gaan staan en kyk terug.
“Dankie vir die lappies, Ma!”
Sy glimlag en knik net voor sy omdraai en verder loop.
Op pad skerm toe onthou ek stukkies uit die gesprekke tussen Ma en antie Mina.
“Al so baie gely, die arme kind …”
“As die nare vrou net wou toelaat dat sy …”
Ek het altyd gewonder vir wie Ma “groete” van antie Mina af moes sê. Het maar aangeneem dis vir mevrou Rita en die tweeling, maar op ’n manier het dit net nie gepas nie. So antie Mina het altyd bedoel sy moet groete sê vir Inge!
Antie Mina het destyds al by mevrou Rita se ouers op die plaas gewerk. Mevrou en meneer Bertus was jonk getroud en het in die Kaap gebly. Eers ná die oumense se dood het hulle hierheen getrek.
Die geblêr van skaap ruk my terug na die hede. O gaats, Pa en Gert is al terug!
Ek lig my hand bo my oë om teen die strale van die ondergaande son te sien. Lyk of daar nog iemand in die stofwolk saam met hulle loop.
Dis Johannes!
My bene is skielik lam en my hart klop in my keel. Wat maak hý hier? Moet hy dan nie ook sy pa met die vee help nie?
Toe hulle klaar die skaap versorg het, kom hulle aangestap huis toe.
“Daar kom Ma ook nou aan,” hoor ek Gert sê.
Die erdebekers staan drie in ’n ry gereed op die tafel en ek skarrel rond op soek na die koffiesif. Die verdomde ding, dit was dan nou net hier! Pa wil nie wag vir sy koffie nie.
“Naand, meisiekind,” groet hy met die inkom.
“Naand, Pa, Gert; naand, Johannes.” Ek hou my besig om die moerkoffie in te gooi, wat ’n gesukkel is sonder ’n sif.
“Jy moenie vir my gooi nie, Sanna,” keer Johannes. “Ek is al weer op pad.”
Amper giggel ek in sy rigting van skone senuwees!
“Ek sal sy beker vat,” praat Ma agter my. “Naand, julle.”
Sy druk met haar een hand teen haar skouer toe sy langs Pa gaan sit. “Gaan dit goed, Johannes? Jy moet vir jou ouers sê ons stuur groete.”
“Naand, antie Sara. Ja, dankie, dit gaan goed. Pa het my net gou na oom Hendrik toe gestuur.”
“O ja!” sê Pa. “Gertman, bring daar my werkblik.”
Hy haal ’n rolletjie skoenriem uit en gee dit vir Johannes. “Jonny sal al twee pare skoene kan klaar werk met dié riem.”
Ek hou onderlangs vir Gert dop. Kan hy nie net sy koffie stadiger drink nie! Sit nie eers sy beker neer elke keer as hy met die werkblik gestuur word nie. Ek kan my net indink hoe hy sal te kere gaan as hy nou teen die koffiemoer vasdrink wat bodem toe gesak het.
“Dan is ek eers weer weg,” sê Johannes. “Naand, oom; naand, antie; naand, Gert, Sanna. Dankie, oom!”
Hy loop haastig weg hekkie toe.
“Johannes!” roep ek agter hom aan.
Toe hy gaan staan en terugkyk, stap ek nader.
“Sê tog vir antie Poppie ek sal môre ’n draai daar maak, asseblief.”
Ons kyk mekaar vol in die oë en ek voel hoe my gesig warm word. Jis, maar hy het die twee helderste wyd oop ligbruin oë in sy kop!
Hy glimlag breed. “Dis reg, Suzanna. Ek sal vir Ma sê. Sy sal bly wees.”
Ek draai kortasem om en stap met lam bene weg. Hoekom sou hy my op my doopnaam aanspreek? En met so ’n ekstra warmte in sy stem …
Moet jou nou nie goed staan en verbeel nie, Sanna, vermaan ek myself. Ruk jou reg! Dit lyk hoeka of Gert net vir my dophou.
Met die terugloop hoor ek Ma sê: “Dat so ’n goeie seun nou moet weggaan.”
Hoofstuk 7
_____________
1971
“A, ek sien ons is al wakker!”
Ek draai my kop in die rigting van die stem. Dis ’n suster wat oor my buk, haar vingers om my pols gevou en haar oë op haar horlosie.
“Hoe gaan dit, het jy nog pyn?” vra sy vriendelik en lê ’n koel hand op my voorkop.
“Hm …”
“Jou koors is af, het jy nog pyn?” probeer sy weer.
“Nee,” fluister ek. “Dis net seer hier.” Ek wys na my bors.
“Jy het dubbele longontsteking gehad, mens, byna bokveld toe. Maar jy lê net so, ons dokter jou gou gesond.”
’n Beweging by die deur laat ons albei opkyk.
“Môre, môre!” Dis Martha wat blasend en vrolik naderkom.
Die suster kyk weer op haar horlosie. “My genade, is dit al besoektyd? Ek sal later weer kom.”
Sy skuifel by die deur uit.
“Jy het ons laat skrik, Sanna,” sê Martha, haar vet gesig natgesweet in die koue. “Maar jy lyk klaar beter. Jy kan bly wees suster Anna verpleeg jou. Sy is baie besorg oor haar pasiënte. Tree ook volgende jaar af.”
Soos ’n ervare verpleegster druk sy haar hand op my voorkop. “Jy kort net rus.”
Ek sluk teen die droogheid in my keel. “Hoe het ek hier gekom?”
“Vra jy nog! Ons het jou bitterbos ingegee ná die pil. En jou afgespons. Dit het gelyk of jy rustig word, maar toe begin jy rondrol. Jy’t heeltyd na Johannes en ’n Agnes geroep. Dan wil jy weer van