Акрополда диний функция ватанпарварлик билан уйғунлашиб кетган, аввал, Афина Промахос ҳайкали қурилди, кейин – Парфенон ибодатхонаси, Пропиллея ҳамда Ника Аптерос ва Эрехтеён ибодатхоналари қад кўтарди. Парфенон ҳам олимпиядаги Зевс ҳамда Дельфадаги Апполон ибодатхоналари каби умумюнон ибодатхонаси бўлган, у ҳарбий ва фуқаролик шуҳрат ёдгорлиги каби кўринишга эга эди, унда архитектура ва ҳайкалтарошлик чамбарчас боғлиқдир.
Панафинея байрамлари тўрт йилда бир марта ўтказилган, маҳаллий Афинея байрами ҳар йили ўтказилган. Панафинея байрами эса олимпия ўйинлар каби қадимий бўлмай мил. ав.VI аср ўрталарида шаҳар мавқеини кўтариш мақсадида жорий этилган, июл ойининг охирида бир неча кун давом этган, иштирокчилар кечга яқин агорага йиғилган, байрам қўшиқ ва рақс билан бошланган, кейин байрам иштирокчилари Акропол томон юришган. орасида турли маросимлар ўтказилган.
Қуёш чиқиш вақтида тепаликнинг шарқига етилган, қуёш Парфеноннинг селласига бир неча дақиқа кириб Хрисоелефантин ҳайкалини ярқиратган, кейин маросим тепаликнинг жанубий, Дионис театри ва Перикл одеонида (мусиқа биносида) қўшиқ-рақс билан давом этган, куннинг иккинчи ярмисида пропиллея орқали Акрополга чиқилган, маросим Парфеноннинг зофорида акс этилган, унда эътиборли оиладан чиққан қизлар пеплос кўтаришган, улардан кейин оқсоқоллар, бошқа шаҳар элчилари совға кўтариб ўз хизматкорлари билан атлетлар, руҳонийлар, қурбонликка ҳайвонлар етаклашган ҳолатлари тасвирланган, маросим қуёш йўли билан ҳамоҳанг равишда ўтказилган.
Афлотун (мил. ав. 428—348 й.), Арасту (мил. ав. 384—322 й.) полис (шаҳар-давлат) тузилишига оид изланишларга яқин боришди, уларнинг қарашлари бир хил бўлмаган.
Афлотун зодагонлар билан боғлиқ эди, у баён этган ҳикояда Атлантида давлатини подшо ва архонтлар бошқаради, Аллотуннинг идеал шаҳар-давлат тўғрисида фикрлари унинг «давлат» ва «қонунлар» китобларида берилган.
Шаҳар давлатда жамият – 3 табақага бўлинган: давлат бошқарувини бажарадиган файласуфлар, муҳофаза қилувчи навкарлар ва моддий бойлик яратувчи демпурглар (ҳунарманд, деҳқон ва савдогарлар) булардан ташқари, қуллар бор, улар Афлотун наздида «меҳнат қуроллари»дир.
Шаҳар-давлат аҳолисига 12 моли тенг гуруҳ (фил) га бўлинади ва ҳар бири ўз жойига эга, улар 5040 ер бўлинмаларга ажралади, ҳар ер бўлмалари яна иккига бўлинади: бири шаҳар четида, бири мамлакат четида жойлашган бош шаҳар ўртасида Акропол қурилади.
Бош шаҳар теварагида бир хилда тарқалган деҳқончилик ерларининг маркази бўлган 12 қасаба жойланади. шаҳар аҳолиси чамаси 3040 минг киши бўлиши керак. Аҳоли сони доимий бўлиши зарур, кўпайса янги давлат тузилиши зарурати туғилади, ҳоким Клисфен (мил. ав. 510— 509 й.) уруғ қабилага қараб шаҳарни – 4 филга бўлган.
Аттика