Эдилар норасида сўзи булбул.
Она қўйнидин олиб икки нафар,
Амирни қўйди бўйни узра ханжар.
Яна хонзода Насриддин бегимни,
Сайид Фатхиддин ном ул етимни.
Тортибон кесди ханжар бирла бошин,
Онасини оқизиб кўзда ёшин.
Сайид Султон Муродбекни тутиб ҳам,
Қўшуб саккиз сағир ўғлига ул дам.
Шаҳодатга етурди раҳм қилмай
Гуноҳсизларни сўйиб олди молин,
Кўтариб кетди бўйнига уволин.
***
Тирикчилик ҳақида қайғуришимиз, ҳаёт эканлигимизнинг яшашга бўлган истакларимизнинг исботи, келажак учун қайғурсак донолигимизнинг исботи, инсоният бахти учун қайғурсак буюклигимизнинг исботи.
Амир Умархон асос солган маърифат чуқур илдиз отиб ҳосил бера бошлаган. Қўқон шоирлар, санъаткорлар, олимлар шаҳрига айланган, кейинги чоғларда халқ ичидан етишиб чиқаётган истеъдод эгалари ўша пайтларда бошланган саъй-ҳаркатларнинг гўзал натижалари эди. Тарих учун лаҳзадек ҳисобланган бир аср давомида Қўқонда 196 нафар шоирлар етишиб чиқди, уларнинг ичида адабиётимизни жаҳон саҳнасига олиб чиққан сўз усталари бор. Халқнинг меҳрига кириб достонга айланган гўзал кишилар бор эди. Ана шундай шаҳри азимда, ана шундай гўзал кишилар етиштириб чиқарган заминда, гўзал одамлар даврасида, ноқулай замонда бир неча шоирликка ҳавасманд йигитлар улғаймоқда эди. Уларнинг сафида Убайдулло ҳам бор. Ўз тенгқурлари ичида энг зерзавқ бўлган, тинимсиз шеър ёзишда машқ қилаётган Убайдуллога – Завқий деган тахаллус беришган, у энди шоир деб аталар эди.
Эй гулим, қай куни борурман гулшану гулзорингга?
Гул узиб, бўлсам мушарраф давлати дийдорингга.
Термулиб булбул каби, ҳуснинг тамошо айласам,
Зард баргидек титрасам сурх олмадек рухсорингга.
Ҳар киши кўрса кўзи қошингни ҳайрон бўлгуси,
Жон фидо айлар яна ноз уйқуда хумморингга.
Назри даргоҳингда бошин қўйди бу Завқий қулинг,
Бу мувашшахни кўруб, «Балли!» дегайму корингга.
***
Скобелев рафиқасига нимадан сўз очишни билмай анча вақт ўтириб қолди. Ичини куйдираётган нарса босилмас эди, икки рюмка ароқ ичди, тамаки тутатди, барибир хотиржамлик йўқолгани сезилиб турарди.
– Нега бунчалик ҳомушсан? – деди Елена эрига зимдан тикилиб.
– Гаплашиб олишимиз керак.
– Нималар ҳақида? Сен билан гаплашишни жуда соғинганман.
– Қулоғим сенда, – деди Елена кўзини сузиб.
– Қобилнинг ўрнига бошқа хизматкор топдим, уни алмаштирамиз, – деди у қовоғини солиб.
– Нега? – деди Елена асабийлашганини зўрға жиловлаб.
– У менга ёқмайди.
– Менга эса жуда ёқади.
– Нима учун жуда ёқади? – деди Скобелев хотинига ғазаб билан тикилиб.
– У жуда яхши одам, ақлли, ювош…
– Бўлди, тўхтат, – деди уни илкис бўлиб. – Бугундан бошлаб у бу ердан йўқолади.
– Ундай