Сайыны быһа Иэйэлиин аргыстаспыт айаммытын хас биирдии түгэнин ырытан, хос-хос кэрчиктэргэ арааран ахта-саныы сырыттым. Ол аайы түөспэр туох эрэ сып-сылаас биллэн кэлэр. Ордук үрэҕи туоратаары көтөхпүппүн, сүрэҕим дьэрэлийэ-дьүрүһүйэ түспүтүн уонна кыргыттар суруйалларын туһунан ыйыппытын, саһара тэтэрэр уоһах араҕас сибэккини уолукпар кыбыта анньан баран, кыҥначчы туттан кэннинэн тэйэ хаампытын, суһуохтара эккирээн сүүрэ турбутун санаан кэлэ турабын. Киһи түөһүгэр сүрэхтээх эбитин бастаан итинник билэр быһыылаах: кими эрэ санаан минньигэстик нүөлүйэ ыалдьарыттан, кими эрэ ахтан күүскэ тэбэн, кинитэ суох бу Орто дойдуга тэһийбэт-тулуйбат гына тэһииркэтэн кэбиһэриттэн…
Иэйэ уолукпар иҥиннэрбит сарыада сибэккитин оскуолаҕа гербарийы хатарарга үөрэппит ньымаларынан харыстыы тэнитэммин, кинигэ быыһыгар укпутум. Сибэкки кини тэтэркэй иэдэстэрин, сандаархай харахтарын санатара. Хойут даҕаны сарыада үүнэн турарын көрдөхпүнэ испэр «Иэйэ сибэккитэ», «Иэйэ» диэн кистээн ааттыыбын. Ол кинигэбин сайын устата ааҕыахтааҕар, сибэккибин көрөөрү арыйбытым элбэх быһыылаах этэ.
Күһүн бэһис кылааспар үөрэнэр буоллум. Аҕам үөрэн да үөрэн диир. Бэйэм буоллаҕына оскуолаҕа Иэйэ таһыгар баар буолуохпун баҕарар эбиппин. Оттон ийэм: «Оҕом бэйэтэ билиэ буоллаҕа», – дии-дии, улаатан хаалбыт киһини эҥил баспыттан аллара тардан сыллаан сырылата сылдьар. Оо, ийэм, ийэм барахсан уйан да киһи этэ. Бараары-кэлээри гынным да, алаарыччы көрөр киэҥ хараҕыттан уу чаалыйан тахсар идэлээҕэ. Тоҕо оннуга буолла, бу олохпун түүйэрэ эбитэ дуу, дьэ, мин туспар чараас киһи этэ. Бэйэм да ону суоллаабыппын быһыылаах, киһиттэн таһыччы умсугуйар да, уйадыйар да идэлээхпин…
Оскуолабыт олоҕо дьаалатынан баран истэ, бииргэ үөрэнэр хас да уолаттарым бэһис кылааһынан тохтуубут, үлэһит буолар кэммит кэллэ дэһэллэр. Мин эмиэ сааһым ыраатта эҥин диэн, кинилэргэ кыттыһан кэбистим. Иэйэни күн аайы көрөбүн: «Ама, бу кинини оннук ахтар этим дуо, сайыны быһа?» – диэх курдук, хаһан да кэккэлэһэ хаампатах дьон курдукпут. Кыыһым мэлдьи дьиэс-куос буолар, ардыгар, киһи хомойуох, өссө миигин онон-манан киирэн буруйдааһыҥҥа эҥин кыттыһар.
Саас буолан, уолаттар оскуола былаһааккатыгар туос уураммыт кылыйан, буурдаан куоталаһабыт. Кыргыттар былаһаакка күрүөтүгэр өйөнөн туран көрөллөр, сороҕу тэптэрэллэр, сороҕу күлүү гыналлар. Биһиги, икки-үс уол, илин-кэлин түсүһэр идэлээх этибит. Үксүгэр ол мин туоспун аһара түһэ сатыыр мөккүөрдээхтэрэ. Хараҕым кырыытынан кыргыттар ортолоругар Иэйэ хара сэкиэттээх, сырдык былаачыйалаах кылбайан турарын көрөбүн, ол аайы атахтарым бэйэлэрэ кынаттаах курдук кыыралдьыйа ойоллор. Уолаттарбын ырааҕынан быраҕаттаан баран, хараҕым эмиэ били кылбаҕар хатыҥчаан кыыспар тартарда да… булбата. Олус кыһыйдым, кыыһырдым даҕаны. Мин кинини көрдүн диэн ыстанарбын билэн, соруйан баран хаалбыт.
Оннук