Юз йиллик қотиллик қиссаси. Хуршид Дўстмуҳаммад

экан. Ашурали ака айтмоқчи, Бегали Қосимов ё Наим Каримовнинг китобидан олган бўлса, уларни ҳам топади, ўқийди, улардан фойдаланади. Лекин инсоф билан айтганда, шу каби китоблар мавжудлигини Раҳим Мақсудовнинг мақоласидан ўқиб билди-ку!

      – Сиз ёзган мақолани ўқидим, – деди Темур дабдурустдан ўзи ҳали кўрмаган, юзма-юз келмаган Ҳалим Сайидга.

      – Қайси бирини?

      – “Беҳбудийни қатл этган ким?” мақоласини.

      – Яхши, раҳмат, – Ҳалим ака бошқа сўз айтмади. Лекин Темурнинг саволлари кўп эди ушбу мақола юзасидан. Сўрашни дилига тугиб юрганди.

      – Менда бир нечта савол туғилганди, ўшалар юзасидан сўрамоқчи эдим.

      – Телефонда эмас-да, ука, – деди Ҳалим Сайид, – бундай мавзулар бемалол, юзма-юз суҳбатларда қўзғалгани маъқул-да.

      Темурга кераги ҳам шу эди, яъни бу гапни “Ҳузуримга келинг, бафуржа гаплашамиз”, деб тушунди.

      – Бажонидил бораман, Ҳалимжон ака, сиз қачон десангиз, учиб бораман!

      Келишдилар. Илло, Ҳалим Сайид тўғри маслаҳат берди.

      – Сиз, ука, – деди у, – дуч келган манбани ўқишингиз мумкин, тўғри, лекин ишни тўғри ташкил этай десангиз, Беҳбудий ҳазратларига бағишланган барча мақолаларни, хотиралар-у тадқиқотларни бир бошдан ўрганишга ҳаракат қилинг. Илм тартибни тақозо этади. Биз сингари ёшлар, эҳ-ҳе-е, а-анча кечикиб киришганмиз бу қутлуғ ишга. Бизга қадар бу борада хизмат қилиб қўйганлар анчагина. Ҳожи Муиндан қолган мероснинг ўзи бир дунё!

      Темур ўша заҳоти Ҳожи Муин исмини ёзиб олар экан, кўнглидан кечган гапдан кулимсиради. “Ҳалим ака, илм тартибни тақозо этади”, деди. Жиноят-қидирув ишида ҳам тартиб-интизом зарур, жуда зарур!”

      – Қолаверса, – Ҳалим Сайид яна бир муҳим нарсани эслатди, – топган мақолаларингизни ўқиётганда баён этилган фикр-мулоҳазалар қайси даврда ёзилганига алоҳида эътибор қаратинг. Мисол, Беҳбудий ҳаётлик чоғи, чор Русия зуғуми, Туркистон мухторияти даври, Беҳбудий дом-дараксиз кетган пайтлар, унинг муборак номи қатағонга учраган давр, шўронинг сўнгги йиллари ва мустақиллик даври эркинликларини ҳисобга олинг… Фарқи ниҳоятда катта, тушунтиролдимми?..