ОЙНИНГ ГАРДИШИ
Отаси уни ҳеч қачон урмаган, ҳатто чертмаган ҳам, лекин қаттиқроқ гапирганда, у бўйнини қисади, елкаларида титроқ туради.
Отаси у қадар, киши юрагига ваҳм соладиган ҳайбатли, девқомат эмас, ҳамма қарияларга ўхшаган оддий мўйсафид, фақат бўйи баландроқ, ёши олтмишдан ошган бўлса-да, қоматини тик тутиб юради.
«Отанг илгарилари кўп қийналган. Каримовлар хўп азоб берган, мажлисларда тикка қилиб дўқ урган», дейди онаси. У эса отасига бировнинг тик гапиришини кўз олдига келтиролмайди. «Салоҳиддин аканглар сендай пайтларда отанг шўрлик…», дея ҳикоя қилишга тушади онаси. У жон қулоғи билан тинглайди-ю, отасининг «шўрлик» бўлганига ишонмайди. Унингча, отаси «ўша пайтларда» ҳам ҳозиргидек, қаерга бормасин, ҳамма пешвоз чиққан, қаерга кирмасин, ҳамиша тўрдан жой олган. Ҳатто Худойқул гуппи каби оғзикатталар ҳам отасининг олдида тилини тийиб қоладию…
Отаси бирон кимса билан уришмаган, сан-манга бормаган бўлса-да, қишлоқдагилар ундан ҳайиқади, ҳайиқиш аралаш ҳурмат қилади.
Унинг елкаларига титроқ югурди.
– Миянг хатоми сенинг?! Икки боғ ўт деб Булунғур ёқага борасанми! Фалокат босиб сувга тушиб кетсанг…
У бошини кўтармайди, оёқлари қалтираб кетади,
– Орзиқул бобонгнинг чайласи олдидаги ўт белга уради. Ўша жойга бор! Ўроққа бохабар бўл, яна оёқ-поёғингга санчиб олиб… Сени кўтариб дўхтирма-дўхтир чопиб юрмайин.
«Ўсмайди ҳам, тўлишмайди ҳам, – деб ташвишланади чол. – Рангида ранг қолмабди-я».
«Бир шапалоқ урса борми, ерпарчин бўлиб кетсам керак, – чўчинқирайди бола. – Отнинг сағрисига бир муштлаб, сулайтириб қўйган-а!»
– Нега оқшом яна саҳаргача ўқидинг?
– Қизиқ китоб эди-да.
– Ҳе, китобинг билан қўшиб… Қизиқ деб хонумонимга ўт қўймоқчимисан?
У ҳайрон бўлиб отасига бир қараб қўйди.
– Ухлаб қолибсан. Китобинг сурилиб, чироққа тегай-тегай деб турибди. Уйқусираб туртиб юборсанг, омин, оллоҳу акбар, ҳаммаёқ ёниб кетади. Энг биринчи ўзинг ёнасан китобинг билан бирга.
«Демак жойимга кўтариб ўтказган эканлар-да»
У ўзини бир зум отасининг қучоғида тасаввур қилди. Димоғига қарияларга хос ачқимтил тер ҳиди урилгандек бўлди. Йиғлагиси келиб бурнини тортиб қўйди.
«Бунга ҳам қийин. Шунча мол-ҳолни бир ўзи эплайди. Тонг-саҳардан уйғотаман. Даштда бир ўзи, китобдан бошқа овунчоғи йўқ…» – Чолнинг раҳми келди, энди ётиғи билан гапира бошлади:
– Биров сени мажбурлаяптими, дунёдаги ҳамма китобларни ўқийсан, деб. Дарсингни бешга ўқисанг бўлди-да. Эртадан-кечгача Булунғурнннг лойқа сувидан чиқмайсан, оқшоми билан китобга шўнғийсан.
Боланинг хўрлиги келди: «Ахир чўмиладиган битта мен эмас-ку».
– Нега мактабнинг олмасидан ўғирладинг?