– Мен девона бўлсам ҳам бошимда эрим бор, қўлимда бачам бор. Сенда нима бор?
– Э, эшакдаям бача бор, – деб юборди ногоҳ Ҳилола. Сўнг яна қўшиб қўйди: – Ҳайф сенга шундай эр, ҳайф сенга шундай бача! Сен уларга сираям арзимийсан, палакат-пандавоқи!
Шу гап етарлидир деган ўйда у ортига бурилмоқчийди, Карамгул шарт ўрнидан турди-да:
– Ким эшак, ким палакат? – деганча Ҳилола томон бостириб кела бошлади. Унинг кўзлари хунук тусга кирган, қаҳр-ғазаб билан ёнарди. – Сенга кўрсатиб қўяман палакатлигимни, олқинди!
Ҳилола бир неча қадам тисарилди. Лекин “девона”нинг сўнгги сўзи жон-жонига михдай санчилиб, бутун вужудини қақшатди. Қанийди, боплаб таъзирини берса! Бироқ унга кучи етмайди, боз устига, унга тенгла-шиб, паст кетиш ҳам обрў келтирмайди. Шуни ҳисобга олиб, у пастгина овозда:
– Нима деганингни ўзинг биласанми? – деб сўради. – Нимага олқинди бўларканман?
– Ҳеч кимга керагинг бўлмаганидан кейин аллақайси гўрлардан ис олиб келишди, барибир пуф сассиқ деб ташлаб кетдилар. Шунақа кераксиз олқиндисан! – деганча у Ҳилоланинг сочидан тутиб, қаттиқ тортқилади. – Энди сени ўлдириб қутиламан.
– Вой ифлосей, – Ҳилола ҳам бор кучини йиғиб, унинг юзига ёпишди, ўсиқ тирноқларини қаттиқроқ ботирди. – Алвасти, девона!
– Вой дод! Юзимни еди бу қари қиз! – Карамгул қизнинг сочини қўйиб, бошига, елкасига мушт тушираверди. Ҳилола мушт зарбидан гангиб, бир неча қадам ортга сурилди, оёғига ўчоқ бошидаги ўтинлар илашиб, аввал мункиди, кейин йиқилди. Жиддий лат емаса-да, лекин йиқилиш вазиятни у томон ўзгартирди – қўлига илинган ўрикнинг қуриган, тиканли, узунчоқ шохини маҳкам тутганча шарт туриб, Карамгулга таҳдид солди:
– Агар яқинлашсанг, билиб қўй, бошингни ёраман!
– Ҳой, нима шовқин! Нима тўполон!
Иккаласи ҳам дарвоза тарафга ялт қарашди. Отасини кўриб, Ҳилола қўлидаги чўпни ўтинлар устига улоқтирди. Аммо Карамгул бўш келмай унга яна ёпишганча:
– Қаранг, юзимни тирнаб ташлади бу кучук! – дея ёлғондакам йиғлаб, Ҳилоланинг юзига чанг солди. Аммо қиз дарҳол биқинга қийшайиб, юзининг тирналишидан сақланиб қолди.
– Тўхта, ҳей, уятсизлар! – Одил бобо важоҳат билан улар устига бостириб келди. – Жонимга тегдиларинг-ку!
Энди Карамгул ўзини орқага тортди. Ҳозир вазият жуда таранг, ҳакамлик қилиш осон эмас: кимдан айб ўтганини чол кўрмаган. Бир бошдан эшитиб, ҳақ-ноҳақни аниқлаш мушкул савдо. Чунки иккала-си ҳам ўзини оқлайди. Бири – пушти камаридан пайдо бўлган қизи; иккинчиси – ҳимояга муҳтож келини. Қайнатадан бўлак ҳеч ким уни қувватламайди. Эҳтимолки, Ҳилола атайлаб жанжал чиқаргандир.
– Йўқол, кўзимга кўринма, – қизига ўшқирди ота. – Жуда безор бўлиб кетдим сандан!
– Отаа! – ички нидо ила ярим чинқирди Ҳилола. – Кимдан айб ўтганини суриштирмайсизми?
– Биламан, сандан ўтган.
– Мени бунийиз девона дегани деган, – Карамгул йиғламсираб, қайнатасининг оловига мой пуркади. – Яна уйингга кет, акамни бошқага уйлантирамиз, деди. Ўзини ташлаб