Само ҳам ҳар қандай ўқитувчи айирмачи эмаслигини тушуниб етганди.
Яна бир гал ўша ўқитувчи қуйидагиларни айтганди:
– Аллоҳ, бирор бир миллат ёки ирқ бошқасидан устун эмас, деб марҳамат қилади…
Серпил қўшни аёлни эслади. Ҳазрат Муҳаммад (с.а.в.) айтгани гумон қилинган сўзларни ҳам. Ўз-ўзига, «Демак, Аллоҳ одамларни ажратмайди. Фақат ҳазрати Муҳаммад бизни ёқтирмас экан-да», деб ўйлади.
Кечқурун уйига келганида, яна гўдаклигига бориб, болалар билан ўйинга чўмди.
Улар вақти келиб, Пайғамбаримиз (с.а.в.) нинг ирқчилик қилмаганини тушунишади, аммо унгача мурғак қалблари чарчаб қолмаса бўлгани.
Серпил болалар билан ўйнаркан, Эбрунинг онаси бир киши билан бирга кириб келди. Эбру ҳам шу ерда тарбияланаётган болалардан бири эди. Эбрунинг онаси ва ҳалиги бегона эркак хушҳол кўринишарди. Аёл Эбруни қучоқлаганча ёнидаги эркакка таништирди:
– Қара, жоним, сенга янги дада олиб келдим.
Бола бир йилдан бери «дадам», деб юрган эркакни сўради:
– Ўзимнинг дадам қани?
– Энди у сенинг даданг эмас, мана, сенинг даданг!
Болалар нима учун дадалари тез-тез алмашишини тушунолмасдилар. Бу ҳолат уларга асло ёқмасди. Аёллар ўз жазманларини алмаштиришлари билан болалари ҳам янги «дадали» бўлишарди. Аммо, бечора болаларда нима айб? Улар нима қила олардилар?
Онаси бояги эркак билан чиқиб кетаркан, Эбру йиғлашга тушди:
– Нега йиғлаяпсан? – деб сўради Серпил.
Эбру ёш тўла кўзларини катта-катта очганча, «ўзим, шунчаки», дея елка қисди.
Серпил уни юпатмоқчи бўлганида, Эбру янада баландроқ йиғлашга тушди. Кўзларидан мунчоқдек ёшлари яноқлари оша думаларди. Бу томчилар ҳатто тошларни ҳам эрита оладиган қудратга эга эди.
– Мен… менга янги даданинг кераги йўқ. Ўзимнинг дадам яхши эди. Нега ойим менга бошқа дада олиб келаверади? – дея йиғлашда давом этди. – Ойимга айт, менга ўзимнинг дадамни олиб келсин.
Қизча худди оловдек ёнарди. Бу гўдаклар ҳар йили оталари алмашиб туришидан қанчалик азият чекишларини оналари тушуна олармиди? Баъзилари гиёҳванд моддалар оқибатида тафаккур қилишдан узоқлашиб кетаётганди.
Эбру энтикиб-энтикиб йиғларкан, унинг йиғисидан бошқа болалар ҳам, Серпил ҳам қаттиқ эзилардилар. Ҳеч ким ҳақиқий айбдор ким эканини англамасди. Хоқон келиб, қўллари билан Эбрунинг ёшларини артиб, унга таскин берди.
– Хавотир олма, Эбру, Сен катта бўлсанг, сенга ҳечам алмаштириб бўлмайдиган бир дада олиб бераман. Фақат йиғламасанг бўлди, – Хоқон ҳамон ҳиқиллаб йиғлаётган қизчани юпатишга уринарди. – Ўзимга ҳам шунақа битта дада оламан.
Эбру ёш тўла кўзларини Хоқонга тикди:
– Алдамаяпсанми? Ростдан ҳам менга дада олиб берасанми?
– Ҳа, алдамаяпман, оламиз.
– У ростакамига дада бўладими ёки…
– Албатта ростакамига дада бўлади.
Абру шу тасалли билан овунди. Ҳатто Хоқоннинг ўзи ҳам бу самимий, беғубор алдовга ишониб гапирарди.
Болаларнинг