– Производстводагы тәртипләр булсын иде әле бездә, анда нишләргә белер идек. Шул тәртипләрне булдыра алмыйча җык чигәбез түгелме соң, Гарәфи абзый? Эшнең сыйфаты иң әүвәл тәртиптән башлана, һәммәбезгә билгеле хакыйкать бу, минемчә, – диде председатель һәм, кайнарланып китеп, агрономга сүз бирүен онытып, үзе сөйли башлады, ул да түгел, аягүрә басты. – Мин дә звенолар оештыру ягында, Гарәфи абзый, төркемләп чәчү җавапсызлыкка китерә. Ләкин иртәгә чәчүгә төшәбез дигәндә, бу хәлгә керешү мөмкинме? Юк. Юкмы, Кәрам? – дип сорады председатель иң алдынгы механизатор Кәрам Садыйковтан.
– Мин алай уйламыйм, Талип абый, звеноларга оешу әле да соң түгел. Рас әйтә агроном, бергәләп чәчкәндә, ялкауларга лафа килә. Берәү җанын биреп эшли, икенче берәү эленке-салынкы гына йөри, ә хезмәт хакын синең белән тигез ала. Менә шуңа күңел рәнҗи минем бераз, Талип абый.
– Утыр әле, Кәрам, утыр. Кешенең фикере алдыннан борыны йөрмәсен иде, – Кәрам кирәкмәгән зур борынлы иде, барысы да елмаеп алдылар, тик Мидхәт кенә торган саен турсая бара иде. – Җыелышта фикер әйтәсең икән, Кәрам, ул инде нигезле булсын. Күккә дә күтәрелеп китә алмаган, җиргә дә төшә алмый җәфаланган идеяләр күп булыр ул. Ә менә шул идеяләрне тормышка ашыру – гаять кыен хәл. Әйт әле, Кәрам, былтыр язгы чәчүдә күпме хезмәт хакы төшердең?
– Анысын ярыйсы төшерә ул. Ун көнгә өч айлык хезмәт хакы алды – дүрт йөз дә уналты сум алтмыш җиде тиен төшерде! – диде бухгалтер Кәримулла.
– Хезмәт хакы төп мәсьәлә түгел! – дип кайнарланып, кызып китте Кәрам. – Сүз язгы чәчү турында бара түгелме?! Бергә өелеп чәчкәндә, җавап бирүчене табып булмый. Былтыр әнә Мәгъсүм агрегаты чи калдырды. Игеннәр шытып чыккач, сыйфат комиссиясе шуның өчен чәчүчеләрне илле процент премиядән мәхрүм итте. Төркемләп эшләү җавапсызлыкка китерә, шул турыда сөйлим мин.
– Син, Кәрам, былтыр кысканга быел кычкырынып утырма инде, – дип, телгә килде механизаторларның берсе. – Ул чинең кемнеке икәнен кайсыбыз рас әйтә ала? Бәлкем, аны син үзең калдыргансыңдыр?..
– Юк, ул көнне Мәгъсүм эшкә салган баш белән килгән иде. Башын кая куярга урын таба алмыйча йөрде. Нәкъ менә шул көнне калган ул чиләр. Аның эше генә ул.
Талип утырды, кулъяулыгы белән җилләнеп алды.
– Утыр әле, Кәрам, утырып кына сөйлә. Кешеләрнең нервларын куптарасың. Тиктомалга кызмагыз әле алай. Чи калган икән, сыйфат комиссиясе ни караган соң?! Люция! – диде Талип ишек төбендә басып торган йомышчы кызга. – Лотфулла абзый кайда, нигә килмәде, чакырдыңмы үзен?
– Ул, ни, Талип абый, мунчадан кайткан да, томаулап торам, ди. Соңгарыбрак булса да килеп җитәрмен, диде.
– Гарәфи абзый, агроном булдымы ул көнне сезнең янда?
– Кем тыңласын ул терсәк буе кызны. Булды, нигә булмасын, йөргән булды шунда чәрелдәп. Кәрам хак әйтә, узыныбрак китте егетләр. Мәгъсүм турында әйтәм. Салгалый бит егет, туганнар, кулдан ычкынып