Ten einde raad skeur Galpil ’n vel papier uit ’n oefeningboek. Hy maak asof hy die algebra-probleme sit en doen, maar skryf eintlik ’n briefie. Galpil kyk elke nou en dan op om te sien of daar nie gevaar is nie, of Ou Grompot nie miskien stilletjies nader kom en hom bekruip nie.
Die onderwyser staan egter nou voor die klas by die venster en uitstaar.
Galpil skryf die briefie klaar en lees dit dan tevrede deur:
Ek sê dis onregverdig. Al die pêrre wat ook sê soos ek sê, moet hul name hier teken. Dan gaan ons iets aan die saak doen!
Dan teken hy sy naam spoggerig hieronder:
Galpil de Waal
Wanneer hy klaar is, kyk hy op. Hy rus met sy arms op die papier, want hy sien die onderwyser het omgedraai en kyk na hom.
Galpil frons met sy hele sproetgesig en probeer die indruk skep dat hy baie diep oor die algebra nadink. Dan glimlag hy effens asof hy die oplossing vir ’n probleem gekry het en maak of hy in sy boek skryf.
Al het meneer Burger na die seun gekyk, het hy aan iets anders gedink en hom nie eens raakgesien nie. Die onderwyser draai nou om en kyk weer by die venster uit.
Galpil slaak ’n sug van verligting.
“Lees, teken en gee aan,” fluister hy vir Piet langs hom.
Piet maak so en gee die vel papier dan aan vir die seun wat net voor hom sit. Hy doen dieselfde en gee dit daarna weer vir die een wat langs hom sit.
So trek Galpil se briefie deur die hele klas. Almal lees en teken dit.
Saartjie is eers nie seker of sy moet teken, of nie. Sy dink ook dit is onregverdig. Ou Duifie moes hulle gestraf het en nie Ou Grompot nie. Hy moet die juffrou kwalik neem dat hulle laat was, en nie vir hulle nie. Maar Saartjie besef ook hulle verdien om gestraf te word omdat hulle so ’n lawaai in Ou Duifie se klaskamer opgeskop het – en dit maak mos nie eintlik saak wie die straf uitdeel nie. Sy teken die versoekskrif (as ’n mens dit so kan noem) nogtans.
Die hele klas het dit nou geteken. Almal wonder of Galpil al aan iets gedink het om te doen. Wat kan hulle aan die situasie verander? Ou Grompot sal nie eens na die leerders luister as hulle probeer verduidelik dat dit onregverdig is om hulle te straf nie. En as hy miskien na hulle sou luister, sal hy die een uur en veertig minute waarskynlik opskuif na twee uur en veertig minute!
Nee, dit lyk nie asof daar enigiets is wat hulle aan die saak kan doen nie. Maar nogtans, Galpil sê hulle gaan optree. Hy moes seker aan iets gedink het. Hulle sal vanmiddag hoor wat dit is.
Ná skool stap die graadneges vies na meneer Burger se klaskamer toe. Hulle is allesbehalwe lus om nou vir ’n uur en veertig minute weer algebra-probleme te sit en doen. Maar wat kan hulle doen?
Terwyl hulle na die klaskamer stap, vra hulle Galpil wat die “iets” is wat hulle gaan doen. Hy brom net dat hy nog daaroor dink en hulle later sal sê. Galpil frons diep om vir hulle te wys hoe ernstig hy nadink. Hy is seker dit maak ’n goeie indruk.
Dit is egter glad nie die geval nie.
Saartjie mompel vir haar vriendinne dat Galpil natuurlik nie die vaagste benul het wat hulle te doen staan nie. Wat kan hulle aan die situasie verander? Hulle is gestraf en of dit nou regverdig is, of nie – hulle moet die straf uitdien.
En dit is wat hulle nou doen.
Die kinders sit en werk weer algebra-probleme uit. Ou Grompot het vir hulle ’n swetterjoel van die goed gegee.
Hy sit voor in die klas en doen nasienwerk.
Later word die onderwyser moeg en stap by die klaskamer uit. Hy hoef mos nie detensie te doen nie.
Die leerders is nou alleen in die klas. Hulle wonder of Ou Grompot miskien net hier voor die klaskamer op die stoep staan en rook. Die graadneges werk maar verder. Hulle begin nie sommer gesels en baljaar nie.
Dit is stil in die skool. Al die kinders is huis toe, behalwe dié wat in hierdie een klaskamer sit en strafwerk doen.
Saartjie kyk op en dan by die venster uit. Sy sien meneer Burger onder op die rugbyveld. Hy het gras op ’n paar kaal kolle geplant en maak seker dit groei.
Dit beteken dit is veilig om nou te gesels.
“Heng, ouens, ek is honger,” sê Saartjie vir die kinders wat naby haar sit.
Hulle stem almal met haar saam.
“Om te dink ons kon nou lekker gesit en eet het,” sê Marie.
Almal stem heelhartig saam.
Saartjie wys vir die kinders die onderwyser is onder op die rugbyveld. Hulle besef dit is nou veilig om te praat en die klomp raak weer rumoerig.
Die graadneges kla steen en been oor hoe onregverdig dit is dat hulle moet sit en algebra doen terwyl die res van die skool al by die huis is.
“Het jy aan iets gedink, Galpil?” vra Lina skielik. Sy is ’n lang, skraal meisie met twee lang vlegsels wat op haar rug hang.
Die klas word stil. Hulle wil hoor of Galpil al met iets vorendag gekom het. Hy sit met ’n fronsende voorkop en beduie met sy een hand hulle moet hom nie lastig val nie. Hy dink nog.
“Wat help dit om nou aan iets te probeer dink?” sê Saartjie smalend. “Ons is amper al klaar met die strafwerk.”
Galpil spring regop.
“Ons kan niks meer aan die strafwerk doen nie,” sê hy. “Maar iemand moet daarvoor betaal!”
“Hoor-hoor!” skree Piet en Gert, Galpil se twee boesemvriende. En omdat die drie gewild is onder die seuns, skree die ander nou ook: “Hoor-hoor!”
Dit is duidelik dat almal wil hê iemand moet boet omdat hulle ná skool moet bly.
“Wie is die iemand en hoe gaan ons die iemand laat betaal?” vra Saartjie nou.
“Die iemand is die een wat ons so in die moeilikheid laat beland het,” kondig Galpil aan. “Stem julle pêrre saam?”
Die seuns stem almal saam. ’n Klomp meisies knik ook laggend kop. Dit is lekkerder om so te sit en ginnegaap as om algebra te doen.
“En weet julle pêrre wie daardie skuldige iemand is?” vra Galpil nou dramaties.
“Natuurlik weet ons!” skree al die seuns saam. “Dis Ou Duifie!”
Dit was oor juffrou Nortjé dat hulle laat by Ou Grompot se klaskamer aangekom het en dit is daarom dat hulle nou ná skool op hierdie heerlike, sonnige middag moet sit en algebra doen.
“So hoe gaan ons haar terugbetaal?” vra ’n hele paar seuns feitlik gelyktydig.
“Ons moet dit op ’n slim manier doen,” sê Galpil. “So slim dat ons nie weer gestraf word nie.”
“Hoe gaan ons dit regkry?” wil Saartjie weet.
“Ek het nou net aan iets gedink,” sê Galpil tevrede.
Almal vra hom wat dit is. Hy lig sy hand vir stilte en sê dan: “Luister nou mooi.”
Die kinders stel baie belang. Hulle spits hul ore.
Galpil vertel nou dat hy ernstig oor die saak nagedink het.
“Is dit hoekom jou voorkop so geplooi was?” vra Saartjie en glimlag soet.
Galpil kyk agterdogtig na haar. Hy wonder of sy miskien probeer om snaaks te wees.
“Ja,” sê hy nors en gee haar ’n vies kyk. “En moenie my weer in die rede val nie.”
“Ek het maar net gewonder,”