Bloed, dunner as water. Charné Kemp

moordenaar se psige verborge.

      Gesinsmoord is onvoorspelbaar, hoewel dit lank vooruit beplan word.

      Stollarz meen nie daar is genetiese faktore – wat sy die biopsigo-maatskaplike faktore noem – wat moorddadige gedrag en ouermoord veroorsaak nie. Dit is eerder ’n persoon met ’n sekere temperament wat so gefrustreerd raak dat hy dink moord is die enigste oplossing vir sy probleme.

      Die uitdaging is veral wanneer die veroordeelde aanhou skuld ontken eerder as om met die waarheid en wat tot die daad aanleiding gegee het vorendag te kom. Sy frustrasies kan nie belug en deurgewerk word nie.

      Daar is nie juis ruimte vir terapie en berading om tot die kruks en oorsaak te kom as iemand in ontkenning is nie.

      Die sielkundige benadering is om vas te stel wat tot die dade gelei het. Dit kan meer begrip meebring, maar nooit volledige verklarings nie.

      Gewelddadige jeugdiges se vorige gedragsteuring kan moontlik aanduidings gee van wat gaan volg. Hulle “lek” leidrade uit, soos jeugdiges in Amerika wat leerlinge by ’n skool gaan skiet. Hulle het redelik dikwels vorige gedrag getoon wat on­heil voorspel het, en dit moontlik selfs aan iemand genoem.

      Die kriminologiese benadering is dat jeugdiges gewelddadig is weens hul impulsiwiteit. Ouer mense sal hul aggressie oorkom of beter beheer.

      Vroeë misdadigheid is kommerwekkend omdat dit met verloop van tyd kan vererger.

      Aan die ander kant is die kanse op rehabilitasie beter met die regte berading en huislike omgewing vir jeugdiges. Hul denkwyse is meer vatbaar of plooibaar vir terapie. Hulle kan op die regte pad gestuur word. Die risiko vir heroortreding kan beter bestuur word.

      Stollarz is van twee gevalle bewus waar jeugdige manlike ouermoordenaars op parool vrygelaat is. Die een het met sy lewe aangegaan, en die ander een het ná ’n paar jaar van getroude lewe sy vrou vermoor.

      Tog is elke ouermoordenaar, soos enige ander gewel­denaar, en sy omstandighede uniek en kan toekomstige gedrag nie bepaal word nie.

      Daar sal altyd ’n vrees wees dat enige gevangene weer misdaad sal pleeg wanneer hy vrygelaat word, sê sy.

      Psigopatie is ’n netelige kwessie en selfs deskundiges verskil oor die bestuur daarvan. Sy sê psigopate is deeglik van hul grense binne die gevangenis bewus. Hulle weet wat die gevolge van wangedrag in die gevangenis is. Hulle word daarom modelgevangenis en neem aan alle programme deel sodat hulle moontlik danksy goeie gedrag vrygelaat kan word.

      Maar alles wat hulle doen, is vir eiegewin. Hulle is juis meesters van manipulasie.

      Hulle ken die woorde van die wysie, maar lees nie die musiek nie …

      In baie gevalle wil die publiek nie glo dat ’n kind tot sulke wrede dade in staat is nie. Dit is makliker om redes te vind hoekom dit onmoontlik is, sê Stollarz.

      “Die kind het dan nooit vooraf tekens van geweld of gedragsafwykings getoon nie,” sal hulle sê.

      Stollarz sê uit haar ondervinding word die polisie baie keer verwyt omdat hulle dit durf waag om kinders van misdaad te verdink, want volwassenes kan nie dink “onskuldige” kinders is tot sulke wreedheid in staat nie.

      Dit is selfs onmoontlik vir sommige mense om te glo dat die reeksmoordenaar, ’n normale en geliefde lid van die gemeenskap, wrede dade kan pleeg. Of dat vroulike pedofiele werklik bestaan.

      Mense wil graag terugskouend tekens herken wat die daad kan verklaar, meen sy. Dit sal gedrag soos mishandeling, dwelmmisbruik, gevoelloosheid, marteling en wreedheid insluit. Dit is in die mens se aard om nie die ondenkbare goedsmoeds te glo nie. Mense wil oortuig word met verklarings en bewyse dat die kind nog altyd boos was.

      Soms wil mense nie eers hofuitsprake glo nie. Hulle wil ’n motief hê. Die “motief” is soos suiker om ’n bitter pil wat makliker is om te sluk. As die motief nie sin maak nie of daar is nie een nie, kan mense soms nie oortuig word dat die aangeklaagde skuldig is nie.

      Volgens Labuschagne is die polisie se hooftaak om te bewys wie die skuldige is. Die motief is nie so belangrik soos oortuigende en klinkklare bewyse nie.

      Die redes waarom ouers hul kinders vermoor, is inge­wikkeld omdat die oortreders volwassenes is. Daar kan ’n verskeidenheid sielkundige, genetiese en omgewingsfaktore wees wat op een betrokke sekonde van ’n bepaalde minuut ’n storm veroorsaak, wat nouliks agterna volledig en bevredigend verduidelik kan word.

      Navorsing toon dat volwassenes onder meer hul kin­ders vermoor omdat hulle moontlik jaloers op die huweliksgenoot, meisie of kêrel is. Hulle wil dalk ’n skelmpie weg­steek, of het ’n nuwe minnaar. Die kinders is ’n hindernis in die nuwe verhouding.

      Dalk wil die man nie meer onderhoud betaal nie.

      Omdat kinders die narsistiese uitbreiding van die ouer is, is dit nie vir hulle so erg om die moord te pleeg nie, sê Stollarz. Die kinders is biologies en geestelik deel van die ouer se wese. As die ouer homself om die lewe bring, bring hy ook die kind om die lewe. Die daad word in elk geval nie soos normaal funksionerende mense vooraf deurdink of geanaliseer nie.

      Sommige ouers wat kinders doodmaak, voel hulle kan nie die kind alleen op die aarde agterlaat as hy of sy selfdood pleeg nie. As die kind ook sterf, is dit eintlik ’n genade, reken hulle.

      Indien ’n oortreder later in die hof depressie as motief of verduideliking aanvoer, moet daar ’n lang aangetekende geskiedenis wees voordat dit as ’n verweer aanvaar kan word.

      Die ouers is dalk brandarm en kan nie langer vir die kind sorg nie. Hulle sien egter nie kans om die kind te laat aanneem nie. Die dood is al uitweg. Sekere ouers wie se finansiële sake in duie stort, sal ook eerder die hele gesin uitwis as wat die bankrotskap aan die lig kom en vernedering meebring.

      Die geweldenaar wat sy eie kinders doodmaak uit woede vir die huweliksmaat, maak hulle dood om die huweliksmaat te straf. Die huweliksmaat se pyn (straf) is erger as haar kind sterf as wat sy sou sterf.

      Stres word in baie moderne gevalle aangevoer as ’n rede vir gesinsmoorde.

      Labuschagne sê navorsing is gedoen tydens die oorgang na ’n demokratiese Suid-Afrika toe sommige mense drastiese stappe gedoen het omdat hulle nie met veranderende omstandighede kon vrede maak nie.

      Maar Labuschagne stem nie saam dat die moderne mens meer stres as vorige geslagte beleef en daarom meer ge­weld­da­dig is nie.

      “Het die gemiddelde swart mens wat 50 jaar gelede onder apartheid gely het, nie meer of dieselfde stres as vandag se mense gehad nie? Wêreldoorloë, pandemiese depressie en die stryd om oorlewing het toenterjare beslis ook stres meegebring.”

      Elke tydperk bied sy eie uitdagings aan die feil­bare mens.