“Wat doen jy nou, Daniël? Jy gaan tog nie in die slaapkamer rook nie!” Hy swaai sy voete van die bed af. “Waarheen gaan jy nou?”
Hy stap aan.
“Daniël!” Die lig word aangeskakel. “Wat gaan áán met jou?”
By die deur draai hy om en kyk terug na haar. “Niks. Ek mag nie in my eie huis rook nie. Dan mag ek dit seker op my eie grasperk doen … met jou verlof, natuurlik.”
Man en vrou is albei bly toe die nag verby is. Daniël het eers weer in die bed kom klim nadat hy meer as die helfte van die pakkie sigarette gerook het, en sy mond brak en branderig geproe het. Rina het ingesluimer, maar kort-kort wakker geskrik totdat dit opstaantyd was.
Die min slaap en die besef dat hulle nie daarin kan slaag om die muur tussen hulle af te breek nie, het glad nie bygedra om die gemoedere die volgende oggend te verlig nie. Aan ontbyttafel heers ’n doodse swye.
Toe Daniël opstaan, sy aktetas optel en deur toe stap, ruk sy vrou se koel stem hom tot stilstand: “Groet jy nie?”
Nie dat die piksoentjie soggens en saans met sy tuiskoms enigsins meer as net ’n beleefde ritueel is nie. ’n Man groet sy vrou soggens wanneer hy werk toe gaan en weer smiddags wanneer hy van die werk af kom. ’n Noodsaaklike ritueel van die huwelik. Aan die begin van die getroude lewe doen hy dit omdat hy soveel ure van haar af weg was. Hy is bly om terug by haar te wees. Met verloop van tyd word dit bloot ’n gewoonte en grootliks ter wille van die kinders. Heelwat later, byna ’n kwarteeu later soos vanoggend, is daar geen onskuldige kinders voor wie se oë die front van huweliksgeluk voorgehou hoef te word nie. Maar dit word nogtans gedoen, soos om jou tande te borsel en jou baard te skeer. Dis deel van die oggendroetine, soos dit deel van die middagroetine is om ná jou tuiskoms jou baadjie uit te trek en jou das af te haal.
Anders as wat sy vrou dink, is dit nie uit beduiweldheid dat hy vanoggend nalaat om haar te groet nie. Hy het werklik vergeet. Sy gedagtes was so vol van die dag se probleme, waarvan advokaat Stockenström die grootste is. Wat sal die beste wees: hom nog een keer in die hande probeer kry en vriendelik daaraan herinner dat vier maande se paaiemente agterstallig is? Dalk ’n rekening met ’n aanmaning aan hom stuur, of die rekening aan ’n prokureur oorhandig om in te vorder?
Hy draai terug, kyk na haar. Sy sit steeds by die ontbyttafel: stywe rug, stywe gesig, koel, veroordelende oë asof hy ’n moord begaan het. Hoe belaglik is dit nie!
Rina het gisternag haar rug op hom gedraai toe hy toenadering gesoek het. Toe was sý te moeg en te vaak om vir hom ’n vrou te wees. Maar vanoggend dring sy aan op sy afskeidsoen … Sy voel geregtig daarop, soos wat sy dink dit is haar goeie reg dat hy die middele moet voorsien wat hul plek in haar uitsoekkring verseker. Dis deel van die vertoon wat hul huwelik al jare lank kenmerk. Sy mondhoeke smaal.
Op haar beurt kyk Rina na haar man. Vir die eerste keer in ’n baie lang tyd sien sy hom regtig raak; sien sy dat hy ’n baie aantreklike man is met die donker hare en grys wat teen die slape begin silwer raak. En skielik is daar ’n benoudheid in haar terwyl sy besef dat sy ’n fout gemaak het. Sy was nie vaak óf moeg nie. Sy was kwaad, het veronreg gevoel. En Daniël is nie meer te vinde vir dié soort behandeling nie. Het hy, soos baie ander mans van sy ouderdom, reeds sy plesier elders begin soek – waar sy toenadering nie met flou en ongegronde verskonings weggestoot word nie? Dit is die groot vraag wat die eerste keer by haar opkom.
Die twyfel laat haar gesig verder verstrak, die oë stywer staar sodat hulle openlik vyandig vertoon. Daniël is nie daardie soort man nie, dit weet sy vanuit haar jare lange kennis van hom. Natuurlik vind die vroulike geslag hom aantreklik. Natuurlik was daar al vroue wat hul flikkers vir hom gegooi het. Daardie soort kry jy oral, van die laagste stand tot in die hoogste kringe. Maar nog nooit het Daniël haar die gevoel laat kry dat sy hom nie kan vertrou nie. Hy is nie die rondlopersoort nie. Hy is baie lief vir sy kinders. Hy is ’n gesiene man, ’n ouderling …
Aan die ander kant … Talle van haar vriendinne se mans is ook ouderlinge en gesiene mense wat lief is vir hul kinders … en húlle loop rond. Onlangs het dit ’n klein opskudding in hul kring veroorsaak toe dit op die lappe kom dat een van hulle ’n meisie in ’n woonstel aanhou, waarvan hy die maandelikse huurgeld betaal … onder meer. ’n Man van wie jy dit nooit sou verwag nie.
“Daniël … is jy moeg vir my?” Sy het nie bedoel om dit hardop te sê nie. Maar die woorde is uit en sy kan haar tong afbyt.
Die smalende trek om sy mond verdiep. “Wat ’n vraag vir hierdie tyd van die oggend, my vrou. Maar as dit dan gestel moet word, dink ek dis eerder aan die verkeerde een gerig. Moet ek dit nie liewer aan jóú stel nie?”
Sy trek haar asem in, voel die skielike koudheid in haar al hoe wyer sprei. Hy het die vraag omseil, gooi dit liewer terug na haar …
“Jy het nog nooit enige rede gehad om my te verdink van ’n agterbakse verhouding met ’n ander man nie. Nie eens van ’n flirtasie nie!”
“Het jy dan?”
Hul oë bots.
“Nee, maar …”
“Maar wat?”
“Ek … ek het net die indruk gekry dat jy … ’n teësin in my ontwikkel het,” antwoord sy flou, wetende dat hierdie gesprek nooit moes begin het nie.
Hy lag sarkasties. “Dan is jy gelukkig, my vrou. Ek het lankal die idee gekry dat jy geen trek meer vir my het nie.”
“Dis nie waar nie, Daniël! Dis onregverdig …”
“Is dit? Dink ’n bietjie terug … Ek sien jy onthou. Nog onregverdig?”
Sy spring op toe hy omdraai. “Daniël!”
Hy kyk terug. “Ja, Rina?”
Wat moet ek doen? Wat moet ek sê? Hoe het alles meteens so handuit geruk? Bekommerde gedagtes flits deur haar verwarde brein.
“Ek is jammer as ek so ’n indruk by jou gewek het. Dis glad nie die geval nie. Miskien … miskien moet ons ’n slag … e …”
Sy soek na woorde, en hy help haar: “Moet ons voorraad opneem? Glad nie ’n slegte plan nie. Ons moet ’n slag kyk na wat ons het; wat ná byna vyf en twintig jaar oorgebly het en of dit die moeite werd is om daarmee vol te hou. Jy het die hele dag om dit te doen. Ek het in elk geval gisternag besluit om vandag voorraad op te neem van Daniël Pohl Beperk en ons finansiële posisie. Ons het nie nou geldelike probleme nie, maar ’n mens weet nooit wat die toekoms inhou nie. Ons moet begin besnoei en alles uitskakel wat met vertoon te make het. Ek wil nie beland waar die Stockenströms op die oomblik is nie – bo blink en onder stink van die skuld.”
“Wat bedoel jy? Wat uitskakel?”
“Ons lewe van vertoon, Rina. Soos die groot Mercedes wat net gebruik word om mee werk toe te ry en na een van die talle vervelige onthale. ’n Kleiner motor sal baie meer ekonomies wees en jou motor is heeltemal goed genoeg om mee te gaan kuier. Die mense wat nie daarvan gaan hou dat hul vriende met ’n ander minder luukse motor as ’n Mercedes kom kuier nie … hulle moet waai.”
“Die Mercedes inruil!” Sy kan haar ore nie glo nie.
“Ja. En dan gaan ons vriendekring met ten minste die helfte krimp. Én jou persoonlike toelaag.” Sy oë is uitdagend. “Ek gaan dus vandag ons finansiële posisie in oënskou neem en jou vanaand vertel wat gaan vir wat. Jy kan ons huwelik in oënskou neem en my vanaand sê waar ons met mekaar staan. Tot siens.”
Daniël Pohl loop eintlik al maande lank met die besef in hom rond dat hy in die toekoms versigtig sal moet beplan om nie dieselfde weg in te slaan as so baie ander sakeondernemings nie. Maar hy het nie regtig die vorige nag al besluit om ’n kleiner motor aan