Ena Murray
KEUR 17
Verwonde jare • Môre lê ver • Die meisie van Klaradynstraat
Jasmyn
1
Die Pohls is ’n doodgewone gesin soos talle ander. En tog ietwat bo die gemiddelde. Daniël Pohl Beperk is ’n gevestigde en florerende meubelsaak, en die Pohls alombekende en gerespekteerde mense. Aan geld en status ontbreek dit hulle geensins nie.
Daniël Pohl is op vyf en veertig ’n baie aantreklike man. Gewild onder sy gholfvriende, ondervoorsitter van die sakekamer, lid van die skoolraad en pas as ouderling voorgestel, is hy en sy vrou, Rina, redelik gelukkig in hul huwelikslewe. Ná feitlik ’n kwarteeu van getroude lewe is die meeste huweliksmaats, indien nie reeds geskei of bitter ongelukkig saam nie, tog aangepas by hul omstandighede. Die idilliese, ekstatiese hoogtepunt van die eerste jare van saamwees is lankal agter die rug. As daar nog haakplekke is, of as nuwe krapplekke verskyn het, is dit tipies van duisende ander huwelike. Wat die mense in elk geval van dié gesin sien en hoor, stel hulle tevrede. Daar is geen teelaarde vir skinderpraatjies nie – die Pohls kan as “goeie” mense bestempel word.
Die drie kinders, elk besonders in eie reg, het ook hul deel bygedra om aansien aan die Pohl-gesin te gee.
Delia, die eersteling, het ’n honneursgraad in die beeldende kunste aan die Universiteit van Stellenbosch behaal. Daarna het sy ’n jaar lank kuns doseer en is toe met Pieter Schellink, een van die vooruitstrewende jong wynboere in die distrik, getroud. Soos haar ma, is sy baie bewus van haar status – veral nadat sy in die baie bekende wynmakersfamilie ingetrou het. Die Schellinks is een van dié Bolandse families, en selfs in oorsese kringe bekend vir Silwer Kronen se voortreflike wyne. Op die oomblik beleef sy die toppunt van geluk. Sy het pas die lewe geskenk aan ’n klein Schellink, wat Silwer Kronen van ’n wynmaker vir die volgende geslag verseker. Beter kan dit nie met Delia gaan nie.
Dan is daar die tweede oudste Pohl. Uit die lieflike Maryke straal ook ’n innerlike skoonheid. In teenstelling met ma en oudste sus is die blink uiterlike vir haar geen maatstaf nie. Soos haar toekomstige beroep en keuse van ’n spesiale vriend laat blyk, is sy ’n mens vir die dieper dinge in die lewe. Sy bekwaam haar as maatskaplike werkster en het ’n vaste verhouding met ’n tokkelok. Jong Jan Reynders is die seun van Oudominee Reynders, een van die Pohls se herders.
Pa se trots is die sewentienjarige Johan in graad elf – ’n trefseker keuse om die hoofseun op te volg, asook ’n uitblinker op die atletiekbaan en ’n ster op die tennisbaan. Met sy pa se blou oë en donker hare is hy natuurlik baie gewild onder die skoner geslag. Maar ondanks sy sukses en gewildheid – iets wat enige jong seun van dié ouderdom se kop maklik kan laat swel – is Johan Pohl ’n minsame, amper beskeie seun. Tot die spyt van al die meisies wat hom stilweg bewonder, is Johan op die oomblik baie ernstig verlief op een van sy klasmaats. Sy is Elna Stockenström, die dogter van ’n bekende advokaat. Die ander meisies moet die verliefdheid maar met jaloerse oë betrag en in stilte hoop iets sal die groot liefde ’n tydige dood laat sterf sodat hulle ook ’n kans by dié pragtige mansmens kan hê.
Dat so iets wel in die nabye toekoms wag, sou hulle nooit kon droom nie – wat nog te sê van die wyse waarop dit sou geskied … Want die liefde tussen die jong Johan en Elna sterf nie ’n natuurlike dood soos die meeste bakvissieliefdes nie. ’n Skokkende gebeurtenis bring ’n einde aan hierdie jong liefde en aan veel meer as net ’n verhouding tussen twee tieners.
Dit ruk die hele Pohl-gesin op ’n dag tot stilstand … Dan, soos ’n klippie in ’n dam die rimpels op die watervlak al hoe wyer laat uitkring, betrek dit ook al die mense naby aan hulle in ’n bose spiraal van onheil, hartseer en geestesverminking. En al die daaropvolgende jare sou vir almal verwonde jare wees.
Daagliks lees jy daarvan in die koerante – bomontploffings, verkragtings, gesinsmoorde en grenslose wreedheid. Oor die radio en op die televisieskerm flits die skoknuus. Maar dit bly vir jou ’n onwerklikheid. Sulke dinge gebeur tog net met ander mense, vertel jy jouself. ’n Jong moeder van twee en twintig verwurg haar eie seuntjie van twee met haar blote hande … Dis tog nie moontlik nie! Maar daar is die foto van haar glimlaggende gesig – en een van ’n seuntjie met blonde haartjies. Die bewyse is onomstootlik. En jy voel hoe jou ingewande ’n draai maak; hoe die mislikheid oor die hedendaagse wêreld in jou opstoot. Jy wéét met jou hele wese dat sulke dinge onteenseglik gebeur. In hierdie perverse, siek wêreld kan net God se genade ons nog red …
Wanneer jy die punt bereik waar jy weet niks is te onheilig, te grusaam of te skokkend om te kan gebeur nie, wel ’n gevoel van dankbaarheid in jou op: Dit gebeur, ja, maar met ander mense. So iets sal jóú nie tref nie. Nie een van jóú mense sal tot sulke gruweldade in staat wees nie.
En dan trek die volgende skokberig jou aandag. Met ontsetting luister jy na wat die nuusleser in die bulletin te vertel het. Op die televisieskerm word die plek geflits waar die jongste weersinwekkende voorval plaasgevind het. Jy herken die omgewing. Jy ry daagliks daar verby werk toe. En dit het dáár gebeur. Teen die randsteen sit die bloedspatsels nog. Hoe verskriklik! Wat het die man besiel om die kind sommer koelbloedig dood te ry!
Rina is die eerste van die Pohls om te hoor van die jongste skokberig op die voorblaaie van al wat ’n koerant is. Dit kom ter sprake tydens die weeklikse brugpartytjie aan huis van een van haar snobvriendinne.
“Dis darem ’n vreeslike ding wat nou weer gebeur het, nè? Ek praat van daardie kind wat doodgery is.”
Die ander drie kyk die gasvrou belangstellend aan. ’n Kind wat doodgery is? Hulle is almal moeders. Dié opmerking het dadelik hulle volle aandag.
“Wat is die storie? Ek het nog nie eens vandag se koerant oopgemaak nie. Wat het gebeur?”
“Soos gewoonlik weer iets tragies. ’n Bruin vrou het met haar baba in sy stootwaentjie op ’n brug gestap. ’n Wit man in ’n motor het by haar stilgehou en ’n onwelvoeglike voorstel gedoen. Toe sy summier weier, het hy die kind in die waentjie doodgery en weggejaag.”
Almal hyg geskok na hul asem; die oë vol ongeloof en verbystering. “Hoe verskriklik!”
“Dis absoluut afgryslik!”
“Maar … maar wat het hom makeer om so iets te doen? Wat sou hy tog daaruit kry?”
“Dit was natuurlik uit frustrasie en woede.”
“Maar om sommer net ’n baba daaroor dood te ry …!”
Een skud haar kop. “My verstand kan sulke dinge nie hanteer nie. Wat gaan deesdae met die wêreld aan? Almal is skynbaar van die duiwel besete.”
“Ja, dinge gaan agteruit, dis nie altemit nie. Alles en almal word net al hoe meer dekadent. Die wêreld is vandag ook so deurmekaar.”
“Het hulle hom al gevang?”
“Die man? Nee, tot dusver nog nie. Ons moet na vanmiddag se hoofbulletin luister. Dalk het hulle hom al opgespoor. Nou goed, Rina, dis jou beurt …” Die spel gaan voort.
Tuis lees Rina Pohl vlugtig die kort berig op die voorblad. Daar staan nie veel meer as wat haar brugvriendin vertel het nie. Sy skakel die radio aan. In die hoofnuusbulletin word ook nie veel meer besonderhede gegee nie, behalwe dat daar na die eienaar van ’n silwergrys Mercedes-Benz gesoek word wat moontlik meer lig op die saak kan werp. Enigeen wat dalk ten tyde van die voorval in die omgewing was en iets opgemerk het wat die polisie tot hulp kan wees, word versoek om na vore te kom. Die berig lui verder dat die baba op slag dood is, en dat die ma steeds in die hospitaal is en vir skok behandel word. Dit was haar eersteling.
Ma en seun sit alleen aan tafel vir ’n ligte middagete nadat Johan van die skool af terug is. Daniël kom nooit vir middagete huis toe nie. Die gesin nuttig gewoonlik hul hoofmaaltyd in die aand.
“Mag ek vanmiddag Ma se motor leen, asseblief?”
Sy frons liggies. “Johan, jy weet jou pa hou nie daarvan dat jy sonder ’n rybewys rondry nie. Daar was al tevore moeilikheid daaroor. Waar is jou fiets?”
“Elna se ma-hulle hou nie daarvan dat sy op ’n motorfiets ry nie. Ma weet dit tog. Ek moet haar vanmiddag