Klassiek reeks: Op soek na generaal Mannetjies Mentz. Christoffel Coetzee

van ’n afstand dop. Teen etenstyd gaan Charlie teen ’n klip sit, en aunt Anne tussen sy bene. Hy knoop haar rok ver genoeg teen die rug oop. Hy soen haar in die nek. Hy kry sy hande onder haar oksels deur.

      Dan leun sy vorentoe. Sy knoop self die rok tot teen haar middel oop. Dit val oor haar skouers. Charlie se hande is bak oor haar borste. Aunt Anne trek haar rok op, tot bokant haar wit, ronde knieë. Sy draai haar om na hom. Sy neem sy gesig in haar hande. Sy trek hom oor haar.

      En ons is plaaskinders – ons weet van die sonde van dierlike wellustigheid. Ons voel skuldig om wat ons sien te vergelyk met dierlike wellustigheid, veral omdat ons oortuig is dat dit niks van dié aard is nie. Maar ons is plaaskinders en ons ken die maniere van diere.

      Ons sien paartyd hoe die hek van die kamp vir ’n merrie oopgemaak word. Hoe die hings rondom haar draf, terwyl hulle velle aanmekaar senuagtig tril en hulle nekspiere span. Hoe hulle hul bolippe dreigend lig om geel tande, skerp soos ’n ry beitelpunte, te wys. Hulle proes diep uit hulle longe. Die hings nader die merrie, en sy sink haar tande in sy nek en lieste. Sy skeur flappe vel los, totdat die hings van pyn runnik. Die merrie skop hom sodat hy beneweld op sy agterpote steier. Keer op keer kom hy dronk regop om weer en weer te probeer om haar te bestyg, totdat hy haar met sy voorpote in ’n greep beetkry en sy tande teen hare meet. Aan sy wilde oë sien ons nou is hy benede pyn. Hy hou haar met sy tande in bedwang. As dit alles verby is, wei hulle saam asof niks gebeur het nie, al is hulle vol bloed. Die aand by die stal behandel ons die wonde met geneesolie. Pa roep aunt Anne om die stukke vel wat loshang met ’n seilnaald en -gare toe te werk. Uiteindelik genees die wonde, maar die littekens bly. As jy die langer hare lig wat ou wonde oorgroei, lê die wondmerk steeds daar – opgehewe en haarloos, al is dit hoeka al genees.

      Soos die perde, dink ons terwyl ons asem ophou. Niks ontsnap ons aandag nie. Stoei en spook aunt Anne dan nie om onder Charlie uit te kom nie? Sien ons nie hoe worstel sy teen sy bors nie? Al kan ons nie hoor wat gesê word nie, sien ons hoe hulle lippe roer. Pleit aunt Anne dat Charlie sy houvas op haar skouers moet verslap? Wil sy wegvlug? Soos die perde, ja, byna tot op die runnik na: die gefluister word skril, maar Charlie demp dit met sy hand oor haar mond – en nou klink dit meer na ’n mandjie klein, honger katjies, of die kuikenkamp, as na die gerunnik. Hy is so gerig om haar stil te hou, dink ons, dat hy so diep uit sy longe snak, byna soos die perd proes, dat ons hom tot hier hoor.

      Maar anders as die perde, ook. Waarom dan hou aunt Anne hom oor die rug vas? En haar bene, dié wat eers weerskante van sy lyf spartel vir ’n wegkomslag, waarom hou dié Charlie nou styf vas in die holte van haar heupe, met haar voete dig oor sy rug gesluit?

      Dit is soos perde, maar ook nie soos perde nie – eerder soos karperde wat ongeduldig ingehou word vir die wegkomslag en met die voorpote kap en koppe beur, maar dan teuels kry en saam-saam draf, saam van gang verander en galop, trippel-trippel tot rus kom en hard oor die werf blaas. Hulle is tuig- en stanggeleerd, maar deur wie?

      Onbegrip beklemtoon hulle naaktheid en ons is beskaamd oor ons eie nuuskierigheid. En ons verlange na wonderwerke? Wat is dít as dit nie naakte begeerte is nie? Ons hardloop huis toe, té bang om ons geheim te verklap deur aunt Soph te vra wat presies daar in die kloof gebeur het. Daardie nag bevestig drome, soos ons nuuskierigheid, weer eens ’n aandadigheid aan wellus en begeerte wanneer ek droom dis die kommandant by die meulklip wat Japie so laat lag.

      Laat, ná sononder kom aunt Anne en Charlie hand aan hand Skuiltes toe. Ons weet hulle lywe is blou onder die klere en hulle elmboë en knieë is rou geskaaf. Soos die perde, ja: as hulle klaar is, dan wei hulle in vrede saam, bebloed, en ons is op die uitkyk vir die blywende letsels waaroor hare nie weer sal groei nie. Later, nadat Charlie en Anne nie meer met ons is nie, sou ons besef dié letsels bly ’n lewe lank, al is dit onsigbaar. Dán weet ons: nee, nie soos die perde nie.

      Maar nou vertel ek ’n storie. Ek spring vorentoe, agtertoe, in plaas om te begin by eendag, deur te vertel na en toe tot by en dis die einde.

      Ons onbegrip bly, veral toe ons dié nag aunt Anne weer sien uitsluip. Om weer van voor af deur dié beproewing te gaan?

      Ons is plaaskinders. Daar is oorsaaklikheid. Vandat ons die knip van die kamphek lig totdat die merrie vat, maak Pa soveel kerwe op die staldeur. Ná nog soveel kerwe moet die merrie uit die veld op stal kom staan. As Pa sê nou’s dit tyd, dan staan ons vroeg op om eerste by die stalle te wees. Al gaan aunt Anne en Charlie soos perde aan, kom dit nie in ons gedagtes op om die ooreenkoms so ver te voer nie. Hulle is mense. By mense is ’n nageslag ’n gawe uit Gods Hand, so leer ons.