Vier jaar gelede hét hy haar met die broodmes gekap. Dit was net bloed uit die wond bo haar oog.
Haar dogter bel haar gereeld en vra: “Mammie, is jou begrafnispolis opbetaal?”
“Dan sê ek: ‘Moenie worrie nie.’ Sy lag. “Soos dinge nou gaan, sal iemand dit nodig kry!”
Hy steel haar kaal, hy breek haar huis af.
“Dis die vierde agterdeur wat ek moes insit. Ek’t reeds R5 000 op ruite uitgegee. My geiser is uit my huis gesteel, my wasmasjien, tuinmeubels, gasstoof.
“In die plek van daai seuntjie wat ek grootgemaak het, is ’n lelike, onbeskofte monster. Hy, wat so lekker kon breakdance, sing en grappies maak … Ek kan nie onthou wánneer ek hom laas hoor sing het nie.”
Dit breek haar hart?
“Gmf, ek’s lánkal verby daai stadium.”
Sy’t laas Desember opgehou omgee, onthou sy. Ná vier maande in Pollsmoor het sy weer ’n bietjie van die ou Leeroshe teruggekry. “Sy gesig was mooi vol, jy kon sien hy’s nie op dwelms nie.”
Maar twee dae later, toe’s haar ketel en strykyster weg …
Leeroshe strompel nader. Krap in sy neus. “What about a oddjie (kleingeld), Mommy?”
Sy verjaag hom. Vererg stap hy kombuislaai toe, haal ’n mes uit en kom dreigend nader.
Bridget se lippe trek dun. Sy pluk haar selfoon uit, skakel 10111 en sê in een asem: “Julle-beter-kom-my-kind-wil-my-steek.”
Leeroshe raak paniekerig. “Mommy, you phone them really-really? No, Mommy!”
Net toe Bridget die selfoon neersit, gryp hy dit en hol by die voordeur uit, bo-oor die muurtjie.
Die fotograaf hardloop agterna, trek hom plat en vat die selfoon af. “Jis, jy was vinnig,” lag Bridget uitasem terwyl ons kyk hoe Leeroshe na ’n oop stuk veld hardloop, hinkepink sonder een plakkie.
Terug in die voorkamer gaan sit ons, vol adrenalien.
“Vanaand gaan hy my hel gee.
“So, vanaand kom ek maar liewer huis toe mét die cops.”
Die minute tik verby. Daar’s onheil in die lug. Bridget bly kyk deur die kantgordyn of die polisie kom.
“Oor ’n naweek bel ek die cops seker so vier, vyf keer. Hulle ken my adres. Tot die staatsaanklaers ken hom al goed.
“Ek het net eetmesse in die huis. As ek ’n skerp mes wil hê, gaan leen ek by die bure.”
’n Deur klap en ek wip van die skrik. Ons bars uit van die lag.
As hy die dag dood is, sê sy afgemete, dan hou sy ’n paartie. Dan nooi sy die bietjie vriende wat sy nog het. Dan word sy vir die eerste keer in haar lewe smoordronk …
Sy glimlag, opgewonde oor dié blye vooruitsig.
Toe hy in Pollsmoor was, was dit hemels, vertel sy. Sy’t vleis gebraai vir vriendinne, hulle het heelaand daar gesit met die deure wawyd oop. “Rústig.”
En toe kom hy terug.
Verlede Dinsdag het sy gedink halleluja, daar’s ’n lasbrief uit vir hom, die tjoekie is sy voorland. “Toe ek by die huis kom, toe strip ek sy kooi, was sy beddegoed en sê vir die honde: ‘Joegaai, my babies, we are home alone!’ ”
En toe kom hy terug.
Sy begin regmaak vir werk. Die honde word uitgelaat. Viper, stokoud, sukkel om van die bank af te klim.
“Skuus, ou Viper,” troos sy. Angie, genoem na Angelina Jolie, draf agterna. “As Leeroshe met my perform, klim my honne op my skoot, so groot soos hulle is, en beskerm my.”
Skielik verstyf Bridget. Leeroshe staan in die voordeur. Moerig. Hy wink vir sy bendepelle wat in die veldjie oorkant staan en wag. “Apie-julle, kóm.”
Apie-hulle moet nou met die fotograaf kom afreken. “You risk your life, huh,” gee Leeroshe hom ’n vuil kyk.
Dan kom red die buurman die situasie. Hy doen dit nogal gereeld, vertel hy later droogweg.
Leeroshe en Kie. maak hulself uit die voete.
Bridget kyk veldjie toe, haar ken hoog. “Ek is nie bang vir gangsters nie.”
Op ’n keer wou die bendes haar huis afvat om ’n tik-nes daarvan te maak. Hulle het kwansuis wapens daar kom soek, toe laat sy die polisie kom.
“Jis,” skud sy kop, “terwyl die cops die huis deursoek, staan die gangsters hiér op die veldjie, die bure staan dáár en kyk en my familie is besig om al my goed op te pak. Ek sê vir die gangsters ek blý. Ek stick dit uit.”
Ná ’n week by ’n vriendin is sy terug huis toe. Sedertdien, sê sy, het die bendelede respek vir haar.
Sy trek aan haar sigaret, kyk weer deur die kantgordyn.
“Waar blý die polisie? As die hof en die polieste my nie kan beskerm nie, moet ek self plan maak. Moor.”
“Sal jy hom rêrig doodmaak?” vra ek.
Sy bly lank stil. Skud haar kop stadig.
“Nee. Ek gaan nie in die tronk sit vir hóm nie. Ek het nog te veel om voor te lewe.”
Intussen kook sy elke aand vir ’n ou omie in die buurt ’n bord kos. Vir sommer. Oor sy vrou dood is en hy ’n familievriend is. En sy droom van ’n eie winkeltjie eendag waar sy haar handwerk kan verkoop.
Ons ry weg uit Cinderellastraat. Hier is nie koetse of prinse nie, net ’n aspoester by no. 34.
Voor Bridget van Ballo lê ’n lang dag se werk. Vanaand sal sy by die huis kom, vir haar roosterbrood maak, met Viper en Angie gaan stap. En dan sluit sy haar hek en gaan sit rustig op haar bed met haar kralewerk.
En dan kom Leeroshe.
En dan begin die hel weer van voor af.
April 2011
Oor beheer
Met die eerste oogopslag is dit nie heeltemal duidelik wat hierdie twee onderhoude met mekaar te doen het nie. Die een is van ’n vrou, Alison, met wie iets onbeskryflik traumaties gebeur het – iets so verskrikliks dat ’n mens nie kan glo dat sy emosioneel staande gebly het nie. Die ander is van ’n vrou vasgevang in omstandighede met ’n tikverslaafde seun wat haar lewe hel maak.
Die aspek wat dit egter uit ’n sielkundige oogpunt so interessant maak, is die wyse waarop die twee mense op hul ongewone omstandighede reageer.
Mense het ’n groot gebrek aan beheer oor die dinge wat rondom hulle gebeur en as ’n mens ’n bietjie dieper in hul persoonlike geskiedenis delf, is dit dikwels ’n belangrike rede waarom hulle terapeutiese hulp soek.
Hierdie “gebrek aan beheer” kan die gevolg van natuurrampe wees, dit kan sosio-ekonomiese situasies wees, maar ook as gevolg van die woorde en veral optrede van die mense rondom hulle. Oor die wêreld heen word mense deur ander se optrede beïnvloed en soms diep gekwets. Dink maar hoe dikwels bly ’n snedige opmerking van ’n ouer, ’n onderwyser of ’n persoon in ’n gesagsposisie jou jare lank by en hoe dikwels so ’n opmerking jou selfvertroue jare lank of selfs die res van jou lewe kan knou. Gevalle soos hierdie is ’n aanduiding dat die emosionele pyn en letsels wat ’n mens oorhou in sulke gevalle soms oorweldigend is.
Die belangrikste gewaarwording uit Alison en Bridget se verhale is dat ’n mens jou nie regtig kan voorberei op die selfsugtige keuses wat ander mense maak of die wrede dinge wat mense aan mekaar doen nie. Dit kan – soos in hul albei se geval – ’n verreikende invloed op jou lewe hê, maar jy het geen beheer daaroor nie.
’n Tipiese reaksie op hierdie gebrek aan beheer is angs. Dink byvoorbeeld aan die angservaring wanneer iets met jou in ’n nagmerrie gebeur en jy magteloos is om iets aan jou situasie