Erik sug en gly van die lessenaar af. Hy vee oor sy sitvlak. “Kom ons gaan eet, ek is honger … Jy hoef haar nie vir ’n slegte meid te gee nie. Ek het met ou Tietser Meraai gaan praat. Sy sal uithelp …”
“Sy’s te oud!”
“Ag, sy’s nog vol energie. En sy ken Gert en die kind. Hoekom gaan praat jý nie met haar nie?”
“Nie nou al nie! Nee, Erik, nie nou al nie! En te hel met julle almal!”
Klein Minatjie is aan haar nuwe tuiste gewoond, en sy begin vinnig babbel. Ou Stien en Baba help kind oppas. Saans lees Erik of Sara vir haar kinderversies en later luister sy met verwonderde ogies na die eskapades van Rooikappie, Gouelokkies, Die Drie Varkies, Aspoestertjie. Party aande kom klop Gert aan die agterdeur om sy kind te sien. As hy met Mina speel en gesels, straal sy gesig altyd van plesier en trots dat sy so goed versorg word. Soms, wanneer Sara of Erik Mina se slaaptydstorie of versie lees, luister Gert saam, plat op die vloer met sy rug teen die muur.
“Sy’s maar net drie; sy’s maar drie maande by ons; dink jy sy verstaan die stories?” wonder Sara teenoor Erik. “Sy’s hoogs intelligent … Ons moet haar verstandjie voortdurend prikkel!”
Buite die kinderkamer skud Erik sy kop. Sara moet tot haar verstand kom. Waar het jy al ooit gehoor van … Mense maak soms bruin kinders groot, ja, maar darem wragtag nie in die kamer waarin jou eie kinders moes gewees het nie.
Tog, toe die bekende stories almal al ’n paar keer vertel is, begin Erik ’n “vervolgverhaal” vir klein Mina uit te dink. Hy skep drie karaktertjies: Besempie, Hoendertjie en Vadoekie. Hulle loop weg van die huis, en beleef allerlei avonture in die klowe van die Hexrivierberge. Erik glimlag dikwels stilweg by homself. Om te dink dat hy, die swygsame, so maklik (en met soveel plesier) vir ’n klein bruin kind stories uitdink!
Teen November praat Mina hele vlot sinnetjies. Sy het besluit Sara is “Ma-Saha”, maar diplomaties leer Sara, Stien en Baba haar om “Missara” te sê, en “baas Erik”.
Erik en Sara se voogdyskap oor Mina gaan nie ongesiens verby in die Vallei nie. Daar word baie gepraat, maar dis eers tydens die jaarlikse kerkbasaar in Augustus dat ’n paar boervrouens Sara trompop loop.
“Haai, Sara, is dit waar wat ons hoor? Dat jy ’n hotnotjie in jou huis aanhou?”
“Wat is julle planne met haar?” ’n Veroordelende laggie: “Haai jong, julle kan mos nie so iets doen nie!”
“Pie en poef sy nie oral in jou mooi huis nie?”
Sara, met ’n mandjie oor haar arm op pad na die koektafel, kyk van die een na die ander: hul gesigte die ene afwagting, hul oë koud en afkeurend. “’n Mens sou sweer julle praat van ’n wilde bobbejaantjie! Ek kyk vir ’n rukkie na haar, ja. En hoekom sou sy oral vuilmaak – net omdat sy bruin is?”
Die drie vrouens lag valse rinkellaggies.
“Liewe aarde! Jy was mos maar altyd ’n anderster een!”
“Sara, hoe lank is jou ‘rukkie’? Jy en Erik sal julle mos die ganse Vallei se gramskap op die hals haal! Jy weet mos so iets sal nie geduld word nie! Dis totaal ongehoord!”
“Tietser Meraai gaan my uithelp,” sê Sara kortaf en stap weg na die koektafels. Waarom tog, is daar net waar ’n mens jou draai, altyd taboes? Tree só op, nie só nie! Dit is reg; dat is beslis verkeerd … Plaas net een voet buite die duidelik afgemerkte paadjie van jou voorgangers of van die gemeenskap, trap net buite die diep spore van die kerk en politiek – en jy is gebrandmerk …
Maar die weke gaan verby en Mina is steeds in Sara se kinderkamer.
“Van so iets het ek in my dag des levens nog nooit gehoor nie!” word dikwels uitgeroep.
“Om darem ’n bruin kind te vat en so te bederf!”
“Sara gaan gou moeg word van popspeel met ’n Kleurlingkind! Dis oor die arme vrou nie kan kinders hê nie …”
“Wat van skoolgaan? Wat van kerk? En sê nou die Nasionale Party kom aan bewind in ’48? Sara sal sweerlik gedwing word om van die kind ontslae te raak!”
“Het julle gehoor? Sara het al weer in die Kaap vir die kind gaan klere koop!”
Wanneer Sara, met Mina se handjie in hare, teen die kind se pas na die koöperasie toe stap om iets te gaan koop, voel dit asof oë soos beskuldigende vingers in haar rug druk. Boeremense ry in hul motors verby en vind skielik iets aan die ander kant van die straat om raak te sien sodat hulle Sara nie hoef te groet nie.
Maar Sara klou verbete vas aan haar ersatz-kind.
Af en toe het iemand op straat, gewoonlik een van die Kleurlinge, ’n vriendelike woord vir hulle twee. Een winderige lentemiddag loop hulle die horingoue half-Boesman, Oupa Krek, op die koöperasiestoep raak. Hy leun op sy kierie en lag dat sy ogies in sy wangbeentjies verdwyn, sodat Sara moet saamlag. Net toe kom Elsie Lubbe verby en knoop ’n geselsie aan, wat later net om die oulike klein Mina draai. Elsie vra mooi of sy in die vervolg klein Mina kan oppas terwyl Sara gaan inkopies doen.
Onverwags het Minatjie ’n onwaarskynlike bewonderaar. Die vierkantige huisie van juffrou Elsie Lubbe staan op die hoofstraat met sy verdorde stukkie grasperk voor, en ’n gekraakte sementpaadjie wat lei van die lae hekkie na die stoepie en die voordeur.
Juffrou Lubbe het nooit getrou nie en die ouer mense praat van ’n groot liefdesteleurstelling in haar vergete jeug. Sy was al haar jare onderwyseres by die plaaslike hoërskool, maar het reeds afgetree. Sara weet sy is vereensaam en arm. Sy gee Mina dikwels aan Elsie Lubbe se sorg oor en Elsie neem die vriendelike, tevrede kleintjie in ontvangs soos iets kosbaars en breekbaars. Sara sorg soms dat sy langer wegbly as normaalweg, om Elsie genoeg kans te gee om met Mina te speel.
Wanneer Erik en Sara êrens heen wil gaan of vir ’n naweek weggaan, gaan bly Mina by Tietser Meraai in haar wit huisie in die wingerde.
Sanet – Stefaans en Julia de Graaff se dogtertjie – kom dikwels saam met haar ma om by Mina te speel. Sanet en Mina is ewe oud. Dan drink Julia en Sara saam tee en gesels en skinder so ’n bietjie. Julia keur dit ook af dat Sara Mina in haar huis ingeneem het, maar sy is lief vir Sara en spreek liefs nie oordele uit nie. Sy weet die ding sal tog nie so kan voortgaan nie …
Die De Graaffs se enigste bure is die Oortzens, wie se agterplaas aan hulle s’n grens; basies staan die twee huise saam op die einde van die dorpsgrens.
Schoeman Oortzen is ’n vermoënde man: hy besit ’n groot motorhawe sowel as ’n winkel bo in die dorp. Klein Schoeman Oortzen is net ’n paar maande ouer as Mina en Sanet, en die drie speel heerlik saam: Mina het die lekkerste en mooiste speelgoed, en sy gee nie juis om om dit te deel nie.
Daardie eerste Desembermaand van haar verblyf by die De Graaffs trek Mina met haar koffer klere en ’n mandjie geliefde speelgoed by Tietser Meraai in. Die De Graaffs gaan Kleinmond toe met vakansie. Erik, so lief as wat hy vir Mina is, het sy voet met mening neergesit: Mina kan nie saam nie. Dit sal net te veel komplikasies veroorsaak. Sara het hom eers ingevlieg, toe stilstuipe gekry, en later dikbek toegegee.
Sara sit by ou Tietser se kombuistafel terwyl Mina reeds op Tietser se groot koperdubbelbed in die enigste ander vertrek rondspring.
“Tietser, jy moet Minatjie mooi oppas … Daar’s klein Schoeman om mee te speel, maar Iris Oortzen … Ek weet nie of sy haar engeltjie sal toelaat om hierheen te kom nie. Gert praat van uithelp, maar jy laat nie toe dat hy haar wegvat vir die nag nie! Hy het nou te veel aanloop daar by sy huis; naweke steek hy dop. Gert was kamma so besorg oor sy kind, maar nou het hy ander belange. Moenie Mina blootstel aan …”
“Aan hotnosgedrag nie, nè?” merk Tietser wrang op terwyl sy haar Welcome vir aandete stook.
“Tietser, jy’s anders! Jy weet hoe die spul naweke te kere gaan, veral oor Krismis en Nuwejaar …! Help my dat ons Mina weghou van verkeerde invloede. ’n Mens kan mos sommer