Wonderboom. Lien Botha

− Sedert sy eienaar se dood twee maande gelede het Tommy die hond nog nie ’n enkele altaardiens in die klein kerkie in die suide van Italië waar sy eienaar se begrafnis plaasgevind het, misgeloop nie.

      Wanneer mens in die wind loop, dan is dit minder vreesaanjaend; die swart suidoos, noem hulle dit al dekades, eeue lank. Sy het lankal geleer dat jy dit op dié manier moet trotseer: loop dit; begin by ’n punt in die landskap en vleg deur die teue wat jou heen en weer kasty, kyk na die gras wat in die wind swiep, die bome wat grond toe buig. Sy onthou hoe die krone van die ou bloekoms wat lankal afgekap is skuins gewaai het, jy kon die suisings van ander plekke hoor deur onder die waaibome te vertoef. Daar het sy veilig gevoel, want die bome was hoog en groot, hulle het ’n afstand nader aan die hemele gehad as sý, die mens. Dan het sy geluister en stemme gehoor van vroue wat met klippe gestenig is, hulle stemme was in die wind, sy kon kinders hoor lag en diertjies hoor kreun, in die wind wat so oor kontinente kon voortstoom was daar altyd ’n eindelose hoeveelheid geheime en verhale opgesluit. Sy het die stof van woestyne daarin gesien, die geliefdes wat lankal reeds dood is.

      Maar van alles was sand en wind die mislikste sameswering: loop jy naby die see, dan waai die sout oor jou; verder op teen die wit duine kom maal die sand onder jou kake. Haar uitdaging was om die wind te oorkom en sy het – tot ’n mate. Sy het haar viool gespan en begin speel, stadig die klanke uitgestryk, dan het sy gefokus op die noukeurige spanning wat die vioolstok oor die snare teweeggebring het, en later het die wind bedaar en al wat sy dan kon hoor was die toonhoogte van die instrument.

      Snags as sy te moeg was om verder te speel, het sy in die donker gelê en luister hoe die sinkplaatdak oplig aan die oostekant − daar waar die wind erg plunder. Die plaat het ’n metaalagtige deuntjie gehad soortgelyk aan dié van windpompe op verlate plase. Dit was vir haar die ergste, sy het die houtdeur toegemaak en die kombers oor haar kop getrek. Later het sy dan wel aan die slaap geraak, en teen die tyd dat die son op was, het sy wakker geword. Soms was dit tjoepstil want die wind het in die nag sy lê gaan kry, maar ander kere het die wind vier of vyf dae lank voortgewoed. Dit was wanneer die viool haar gered het.

      Haar bed is ’n nes. Sy het dit so gemaak: rond, ovaal eintlik, met walle van takke en stukke pluim, ou lappe en komberse soos ’n wewersnes op die vaalwit pad tussen Springbok en Pofadder.

      Die lakenwit landskap strek verby enige verbeelding. Hoe wonder jy nie oor die mense wat daartoe in staat is om hier te bestaan nie. Waar is die water? Hoe de hel oorleef hulle? Voëls verskyn uit die bloute − soos gissings − net om weer te verdwyn. Versamelvoëls; elke nes uniek en moeisaam geweef tot ’n huis in die lug. Soms is die struktuur so swaar dat die tak van ’n groot kameeldoring breek onder die gewig daarvan. Voëlwoonstelle. Twiet-twiet, hoeveel is die huur? Twiet-twiet, is dit veilig? Twiet-twiet, is elektrisiteit ingesluit? Elektrisiteit. Wat ’n woord − nou feitlik niebestaande. Vir ’n lang ruk was ons vryheid opgesluit in die aanvaarding van die opgefokte status quo. Die verlede se skuld konstant gemeet aan die korrupte hede in ’n poging om ons skuld te delg en só ’n mate van vergifnis te probeer bewerkstellig − ’n selfkastydende neiging om die vrot tot op die been in te asem.

      “Baie voëls op hul eerste migrasie is nie van hul ouers vergesel nie en daar is dus niemand wat vir hulle die pad kan wys nie,” sê die boek.

      Die klanke val deur haar skraal vingers, grond toe. Die snare sny deur die dun vel aan die punte van haar vingers. Help my, dink sy. Hier is nou feitlik niemand meer oor wat ek ken en op wie ek kan steun nie. Nou is dit net die lang tog noorde toe, terug na waar ek vandaan kom. My lewe weer by die begin, asof die tyd tussenin slegs ’n droom was. Herinneringe aan my ouers wat na my terugstaar uit foto’s, reisend op skepe, altyd omring deur ander mense. Hoe vreemd, my ouers. Ek wil terug na my broers en my suster. Terug na die voet van die berg en onderstebo gaan hang aan die hoogste tak van die Wonderboom en wag tot die môre wanneer hulle my sal kom haal. Daar wil ek afkyk na ’n tapyt van blare, geweef deur die geeste van die amakosana wat onder die boom begrawe lê.