Yhoshi wys na die skenkelbeen. “Dit is die been van ’n lammetjie?”
Sy oupa knik.
“Seh HaElohim … ons sing dit, Saba.”
“Dis reg.”
“Seh HaElohim,” sê die kind weer sag.
“Verstaan jy nou, Yhoshi?”
Yhoshi knik, raak ligweg aan die been en bring toe sy vingertjie na sy lippe.
Henok sien Ruwth en Shoshana se oë blink van trane en die ander het hul oë laat sak. Ook hy kyk weg, want eenmaal het hy ook ’n seuntjie gehad … wat met sy lewetjie betaal het vir die dwaasheid van ander.
Ná ’n paar stil oomblikke vra Chaim: “En die matzah, Yhosh, weet jy hoekom eet ons vanaand matzah?”
Die kind is bewus van die gelaaide atmosfeer en hakkel effens toe hy antwoord. “Die mense van Israel het nie daai aand tyd gehad om regte brode te maak nie, Saba. Die Egiptenaars sou hulle dan gevang het!”
“Dis reg, lieweling.”
Marc neem die boonste matzah en die klein stukkie gebreekte matzah in die middel en seën dit:
“Geseënd is U, Adonai ons Elohim,
wat ons beveel het om matzah te eet.”
Hy breek vir elkeen ’n stukkie van beide matzot af.
“Wat noem ons dié bitterkruie, ben Yhoshi?” vra sy oupa en wys daarna op die seder-bord.
Dit weet die kind nie.
“Maror,” help die rabbi hom, “en ons het mos netnou gesê ons eet dit om die swaarkrydae in Egipte te onthou, toe ons slawe was …”
“Maar ons was nie slawe nie!” val die kleintjie hom effens ongeduldig in die rede toe sy oupa asemskep.
“Nie regtig in Egipte nie, Yhosh, maar ons was almal soos slawe van Satan voordat ons vir Yeshua geken het. Ja?”
Yhoshi knik effens.
“Nou maak ons ’n toebroodjie van die matzah en die bitterkruie en eet dit.” Hulle maak so.
“Wat noem ons dit?” vra Chaim en wys na die smeersel op die broodjie.
Yhoshi skud net sy koppie, maar Henok sê sonder dat hy dit beplan het: “Charoset.”
“Dankie, Chanok. Weet jy ook hoekom ons dit eet?”
“Ek dink dit het iets te make met die werk wat die slawe moes doen …”
“Dis reg, dit herinner aan die messelklei waarmee hulle die stene moes maak.”
“Daar’s nog ’n eier op die bord,” sê die kleintjie vinnig.
Sy oupa glimlag. “Dit het ek vergeet, Yhosh! Weet jy hoekom dit daar is?”
Die kind knik ingenome, want hy weet. “Dis vir HaMikdash.”
“Wel … ja.” Hy neem die hardgekookte eier en kyk ernstig na sy familie om die tafel: “Dit herinner ons aan die sonde en rebellie van Israel wat gemaak het dat hul heilige tempel verwoes is. Mag dit vir ons ’n waarskuwing wees dat die oordeel by die huis van Adonai begin.”
En toe is dit tyd vir die maaltyd. Die rabbi spreek die seën uit, die vroue dra die disse aan en hulle val met mening weg aan die voortreflike ete wat met soveel sorg berei is in die dae vooraf.
Terwyl hulle eet, let Henok op dat Marc, toe hy sien Yhoshi se aandag is afgelei deur iets anders, die stukkie matzah neem wat hy vroeër in ’n wit servet toegedraai het. Dan steek hy dit versigtig agter ’n groot potplant in die een hoek van die vertrek weg.
“Die afikoman?” vra Henok fluisterend vir Ruwth langs hom.
Sy knik. “Dis reg. Hoe weet jy?”
“Ek was al by een seder-maal, maar ek het nog bitter min verstaan.”
Halfpad deur die maal raak Natan moeg vir die bedrywighede en Rivkah neem hom bed toe.
“Hy gaan stroopsoet slaap,” sê sy grootouma Ruwth.
“Nogal meestal makliker as dié meneer hier,” sê Rivkah en knik in Yhoshi se rigting.
Mettertyd raak dit duidelik dat dit ook al heelwat later as Yhoshi se slaaptyd is. Hy vrywe sy oë en is met niks van sy kos tevrede nie, die ewige bruin beertjie styf in sy een arm. Sy pa neem hom op sy skoot. “Ons gaan nóú die afikoman soek, hoor,” sê hy. “Ons is almal amper klaar geëet.”
Die kleintjie kry weer lewe. “Kan ek?”
“Natuurlik.”
“Wat kry ek?” wil hy astrant weet.
Sy oupa lag. “Wie weet.”
“Die seder is nie klaar voordat die afikoman geëet is nie,” sê Ruwth vir Henok. “Die jongste in die familie moet dit soek en die tradisie is dan dat hy, wanneer hy dit gekry het, ’n geskenk ontvang voordat hy dit afgee. Dié dat Yhosh vra wat hy kry.”
“Waar kom dié tradisie vandaan?”
“Ag, ek dink aanvanklik was dit hoofsaaklik om kinders se belangstelling te behou. Jy weet die seder is lánk, nè? Maar ons as Messiane beskou dit as ’n teken van Yeshua ná sy kruisiging, sy liggaam toegedraai in grafklere, en dan word Hy weer opgewek.”
“Ek het nooit só daaroor gedink nie,” sê Henok verwonderd. “Ja, daar is soveel van Hom in die feeste wat die Jode getrou vier sonder dat hulle besef dit spreek van Hom wat gekom het en weer sal kom. Kyk, daar was mos nou ook drie stukke matzot – Vader, Seun en Ruach HaKodesh. En die middelste is die een wat Marc uitgehaal het, onthou jy? Dit simboliseer die Seun. Dié het Marc toegedraai en weggesteek, nè? Maar die Seun gaan te voorskyn kom, ja? En dis daarvan wat Sagaria 12 sê: ‘Op daardie dag as Hy terugkom, sal hulle na hom kyk vir wie hulle doodgemaak het en hulle sal oor Hom treur soos ’n mens treur oor ’n enigste kind, hulle sal huil soos ’n mens oor ’n oudste seun huil.’”
“Ongelooflik!”
“Ja, dit is, en die genade van HaShem is nog ongeloofliker.”
Die soekery na die afikoman verskaf groot pret met Yhoshi wat opgewonde skree as sy pa “koud” sê wanneer hy wegbeweeg van die wegsteekplek agter die potplant, en “warm” as hy nader kom. Shmu’el raak ook geweldig opgewerk deur die soekery. Dit duur ook nie lank voordat die skat gevind word nie. Yhoshi hou die wit servet triomfantelik omhoog terwyl hy so hard gil dat die hondjie skel begin blaf en die kleinste verskrik in die kamer aan die huil raak.
Yhoshi druk die servet teen sy bors vas. “Wat kry ek?”
“Versigtig!” maan sy ma. “Jy druk die afikomen stukkend.”
Ruwth trek ’n pakkie in geskenkpapier onder haar stoel uit en gee dit vir hom. Toe hy dit oorhaastig oopskeur, kom daar ’n sagte wit speelgoedhaas te voorskyn.
Hy bekyk die speelding ’n rukkie onseker. Toe druk hy sy beertjie se gesiggie in sy nek asof dié nie moet sien nie voordat hy die haas optel en op sy stoel neersit.
“Dis ’n mooi hasie,” sê Rivkah wat net teruggekom het nadat sy die baba weer aan die slaap gemaak het.
“Dis vir Natani,” sê Yhoshi, “ek is groot.”
“Nie te groot om nou beslis bed toe te gaan nie,” skud sy ma haar kop en tel hom op.
Toe daar weer orde gedaal het, neem Marc die afikomen, wat gelukkig nog ongeskonde is, breek dit en gee aan elkeen om die tafel ’n stukkie terwyl hy aanhaal: “Ná die ete het Yeshua die brood geneem en nadat Hy gedank het, het Hy dit gebreek en aan hulle gegee en gesê: ‘Dit is my liggaam wat vir julle gegee word; doen dit tot my gedagtenis.’”
Daarna