“Kan ons sien?” vra Chaim, sy oë sag.
Ietwat verleë haal Henok die breë plastiekhouer uit, waarin Danny vroeër die middag die kosbare tallit verpak het. Daaruit haal hy ’n koningsblou fluweelsak te voorskyn waarop diskreet in goud en silwer ’n takkie blomme geborduur is langs die woord “tallit” in Hebreeuse letters. Versigtig, byna eerbiedig, trek hy die gebedsjaal daaruit. Die drie vroue trek hul asem in, want dis inderdaad ’n kunswerk.
“Wol,” sê Hadassah onmiddellik.
Henok knik en stryk liefderik oor die sagte roomkleurige stof met die donkerblou-en-silwer bane. Hy kyk op na Chaim. “Ek weet nie regtig hoe om dit te gebruik nie,” sê hy verleë.
Chaim hou sy hand ’n oomblik styf vas. “Mag ek iets sê voordat ek vir jou verduidelik?”
“Natuurlik.”
“Ek waardeer dit geweldig dat jy nie reeds die oomblik toe jy besef het jy’s van Joodse afkoms, ’n tallit, ’n kippah en ’n shofar gaan koop en dit sonder seremonie begin gebruik het nie …”
“Dankie,” prewel Henok.
Die rabbi neem die tallit by hom. “Daar is ’n gebed wat ons bid wanneer ons die tallit gaan aantrek. Ek sal dit nou bid, en dit later vir jou op skrif gee. Goed?”
Henok knik.
“Barchi naf’shi et Adonai,” bid Chaim aangedaan, “Adonai Elohei gadal’tah m’od, hod V’hadar lavash’tah. Oteh ohr kassal’mah noteh Shamayim kayeriah.”
Hy kyk na Henok se onbegrypende gesig en sê: “Vrylik vertaal is dit iets soos: ‘Loof Adonai, o my siel. Adonai, my God, U is baie groot. U is met heerlikheid en majesteit beklee. Soos met lig omvou, sprei U die hemele oop soos ’n gordyn.’” Henok knik in woordelose verwondering. Die rabbi vou die tallit op. “Hier, dit is die kroonstuk.” Hy beduie na die geborduurde woorde. “Dis goed om dit te bid voordat jy jou tallit aantrek.” Hy lig dit op en lees: “Baruch Atah Adonai, Eloheinu Melech ha’olam. Asher kidshanu bemitzvotav v’tzivanu l’hitateif batzitzit.” Hy druk die woorde op die tallit ’n oomblik teen sy lippe voordat hy vertaal: “Geseënd is U, Adonai, Koning van die heelal, wat ons deur u verordeninge geheilig het en ons beveel om ons in die tzitzit toe te vou.”
“Dankie,” prewel Henok en neem weer die tallit by Chaim. Die rabbi maak keel skoon, haal sy bril af en poets die glase versigtig met ’n wit sakdoek. Dis vir die ander duidelik dat hy sy emosies met moeite bedwing. Ná ’n paar oomblikke kyk hy na sy skoonseun. “Sal jy vir ons B’Midbar 15 by vers 3741 uit jou Complete Jewish Bible voorlees?”
“Numeri 15,” sê Marc ter verduideliking en haal sy Bybel uit.
Solank hy die plek soek, merk Re’uven, wat opmerklik stil is, op: “Henok, onthou ‘gebedsjaal’ is nie eintlik die regte naam nie, want Toragehoorsame Jode soos ek en Abba en Marc dra dit altyd; nie net wanneer ons bid nie.” Hy wys na die wit tzitzit wat onder Chaim se gordel uithang en trek sy eie uit om vir Henok te wys.
Henok knik.
“Marc?”
Toe lees Marc met ’n stem wat ook nie vreeslik vas is nie: “Adonai said to Moshe, ‘Speak to the children of Isra’el, instructing them to make, through all their generations, tzitziyot on the corners of their garments, and put with the tzitzit on each corner a blue thread. It is to be for you a tzitzit to look at and thereby remember all of Adonai’s mitzvot and obey them, so you won’t go around wherever your own heart and eyes lead you to prostitute yourselves, but it will help you to remember and obey all my mitzvot and be holy for your God. I am Adonai your Elohim, who brought you out of the land of Egypt in order to be your Elohim. I am Adonai your Elohim.’”
“Jy weet wat ‘mitzvot’ is?”
“Verordeninge?”
Die rabbi knik. “Die gedagte is dus dat dit ons, elke keer wanneer ons na daardie tzitzit kyk, aan HaShem se mitzvot sal herinner. Die opdrag was dus nie om die tallit te dra nie. In die tyd van die Israeliete en die tempel, in Yeshua se tyd ook, was die tallit net ’n mantel wat die doel gedien het dat ’n mens die tzitzit daaraan kon vasheg. Ek sal nou-nou vir jou verduidelik watter simboliese waarde dit vandag het. Kom ons kyk eers na die tzitzit.”
Henok maak die tallit oor sy knieë oop en kyk met nuwe belangstelling na die klossies met hul kenmerkende knope. Hadassah, Re’uven en Shlomit, Rivkah en Marc wat dié verduideliking ongetwyfeld al male sonder tal gehoor het, luister nogtans geïnteresseerd.
“Jy weet seker daar is nie nommers in die Hebreeuse taal nie, maar dat elke letter ’n numeriese waarde het? Dit word ‘Gematria’ genoem. As jy mooi kyk, sal jy sien elke klossie is nege en dertig keer gedraai: sewe keer dan ’n dubbelknoop; agt keer, dubbelknoop; elf keer, dubbelknoop; en dertien keer – nege en dertig altesame. Sien jy?”
“Jis …” is al wat Henok kan sê. “Niemand het my by ons gemeente daarvan gesê nie.”
“Het jy vir hulle gesê jy is van Joodse afkoms?” vra Marc.
“Nog nie.”
Re’uven gryns. “Seker nie gedink dis nodig vir ’n gentile om sulke dinge te weet nie. Die ouens kan nogal snoep wees oor hul Joodsheid.”
“Re’uven …” maan sy pa liggies.
“Dis nogtans waar,” lag hy.
“Henok, luister, die totaal van sewe plus agt plus elf is ses en twintig – dit is die numeriese waarde van Adonai se naam, Yod Heh Vav Heh.” Hy kyk oor sy bril na Henok.
“Ek verstaan.”
“Die dertien se numeriese waarde is dié van Echad – die Enigste …”
“Die Sh’ma?” fluister-vra Henok ongelowig.
“Ja! Sh’ma Yisra’el Adonai Eloheinu Adonai Echad,” sê die rabbi en druk die klossie teen sy lippe.
Die ander is stil. Asof hulle opnuut besef waaroor dit gaan.
“Henok, onthou jy in die gedeelte wat Marc in Engels gelees het, praat dit van ‘on each corner a blue thread’? Nou, hierdie tallit het nie so ’n blou koord nie, om die waarheid te sê, jy sal beswaarlik een kry wat dit wel het. Die rede is dat die skulpdiertjie waarvan die oorspronklike blou gemaak is, nie meer te vinde is nie.”
“Ek het gehoor hulle het dit onlangs weer reggekry om dié diertjies te teel,” val Rivkah hom in die rede.
Haar pa kyk na haar oor sy bril en sy maak verleë keel skoon. “Hierdie een het dit nie, Henok, dié blou koord word die ‘shamash’ genoem, wat ‘dienaar’ beteken. Dit is dieselfde as die middelste kers van die chanukiah. Elke tzitzit het sewe wit koordjies, die getal van volmaaktheid, en dan is daar, as dit beskikbaar is, so ’n dienaarkoord, blou, wat van adel spreek … Wie se adel sou jy sê?”
“Die Seun van God s’n?”
“Dis reg. Wanneer jy hulle nou tel, kry jy agt, wat die getal van ’n nuwe begin is.”
“Dit spreek vir my oor die Messiaanse Ryk wanneer Yeshua sal regeer,” sê Marc.
Die rabbi knik. “Judaïsme se simboliek is vol van Hom, hulle sien dit net nog nie raak nie.” Hy swyg ’n paar oomblikke nadenkend en sê dan: “Ek wil graag glo dat, omdat ek nog my erkenning van Hom as die Joodse Messias vir buitestanders geheim hou, ek hierdie dinge vir my gemeente kan sê sonder om sy Naam te noem, met die hoop dat party van hulle se oë sal oopgaan soos myne oopgegaan het.”
Toe dit stil word ná Chaim se opmerking, vra Henok: “Sou Yeshua ’n tallit gedra het?”
“In Bybelse tye het mans dit altyd gedra wanneer hulle buitenshuis was. Hulle het dit soos ’n mantel oor hul gewone klere aangetrek. Yeshua sou sekerlik dieselfde klere as sy tydgenote gedra het. As die vlekkelose Lam van Elohim sou Hy élke mitzvah van die Tora perfek nagekom het. Ook hierdie een. Hy was immers Maschiach en sonder