Hulle het nie weer gekom nie. Ligdag het sy pa gekom. Hy het teen die aand onrustig geword en voordag kom soek.
Hulle moes die hout op patats en die vleis van ’n bloubokkie klaar maak. Sy ma het by Magrieta, oom Gert Oog se vrou, vir hulle ’n paar treksels koffie geleen.
2
Vandat hy kan onthou, is Oupoot die mees gevreesde olifant in die Bos. Geen houtkapper het sonder respek van hom gepraat of sy spoor gekry en nie onmiddellik gekyk watter kant die wind waai nie.
Hy was veertien toe hy Oupoot vir die eerste keer gesien het. Baie dinge het met hom gebeur toe hy veertien geword het …
Die godsiekte het twee maande voor sy verjaardag deur die Bos getrek: masels, kinkhoes en plek-plek waterpokke. Magdalena moes eerste gaan lê. Toe Sara inval, het hul ma ook siek geword. Masels. Hy en sy pa en Jozef en ou Anneries het ver van die huis af kalander vir dwarslêers gewerk en van niks geweet nie.
Tant Martjie van oom Martiens Botha, wat ook by Groot Eiland huisgemaak het, het ou Maska gestuur om hulle te soek. As jy die Bos ken en weet in watter rigting om te soek, kan jy soek, so nie moet jy wegbly uit hom. Mens hoor ’n byl se kap diep Bos in en ou Maska het hulle die derde dag gekry. Oom Gert Oog-hulle het ’n paar myl huiskant van hulle gekap en hom gesê waar hulle is.
Hulle het die vuur doodgegooi en dadelik huis toe begin stap. Ses ure se harde stap. Toe die sewester vir middernag sit, het hulle Groot Eiland se oopte binnegeloop.
Die huis het na bossiegoed geruik, tant Martjie se gesig was dik en vreemd in die kerslig en sy het hom en Jozef by die kamerdeur voorgekeer.
Houtkappers maak nie wonderlik huis nie; as die Bos om jou uitgekap raak, gaan maak jy huis in ’n ander oopte. Hulle huis had net twee vertrekke. Hy en Jozef het die katel in die voorvertrek gedeel. Sara en Magdalena en Izak het by sy ma-hulle in die kamer geslaap. Ou Anneries het vir hom ’n skerm buite teen die agterste muur gemaak.
Toe sy pa uit die kamer kom, was sy oë vreemd. Soos blind.
“Hoe’s dit dan met Ma?” wou Saul onrustig weet.
“Nie goed nie.”
“Waar’s Izak en Magdalena?”
“Oorkant by oom Wiljam-hulle se huis. Die siekte is nog nie daar nie. Magdalena is beter.”
Tant Martjie het waterpatats en mielies op die tafel gesit, maar net Jozef het geëet.
“Ek wil Ma sien,” het Saul vir tant Martjie gesê. Sy pa het met die kop beduie dat sy hom moes neem.
Sy ma het nie haar oë oopgemaak nie. Toe hy sy hand op haar voorkop sit, was dit koud en nat en agter haar het Sara geroggel. Die huil het soos spelde in sy keel gesteek.
“Hoekom lyk Ma só?” wou hy van tant Martjie weet.
“Binnetoe geslaan. Die masels.”
“En Sara?”
“Selle.”
“Sê sy moet hoes, tant Martjie! Hoor hoe roggel sy.”
“Sy sal nie hoor nie.” Die ou vrou het haar hand oor haar oë gesit en begin huil.
Hy het buite in die naglug verder gaan skrik … Sy ma sou tog nie doodraak nie? Sara ook nie? Sara was maar tien en so fluks; sy kon patats plant soos ’n seun, sy’t hul ma met alles gehelp. Magdalena was maar sewe en het die meeste van die tyd vir Ma met Izak gespeel. Sara was mooi en slim. Sy ma het haar ook leer lees en skryf en Sara kon die Bybelboeke se name aframmel sonder om te dink of weer van voor af te begin. Die twaalf apostels se name ook. En die Tien Gebooie. Kort tevore, toe die predikant deur die Bos gekom het, wou Sara nie saam met hom en sy pa en Jozef gaan wegkruip nie; sy het by Ma in die huis gebly en dit vir die predikant ook opgesê.
Ma en Sara sou tog nie nou staan doodraak nie?
Sy pa het agter hom by die huis uitgekom.
“Saul?”
“Hier is ek, Pa.”
“Ons moet vuurhout inbring. Tant Martjie wil ’n groot vuur hê, die huis word koud.”
Gelukkig was dit somer. Wintertyd en reëntyd het die koue en die klamte swaar uit die plankmure getrek.
Hulle is saam hout toe. Rondom Groot Eiland het die Bos soos ’n dik, swart boggelmuur gelê; oorkant die diepsloot en teen die skuinste was lig in oom Freek Terblans se huis. Die godsiekte het daar ook ingetrek. By oom Stoffel Weyers-hulle ook.
“Pa,” het hy beangs in die donker gesê, “Ma en Sara is baie siek.”
“Moenie so sê nie!” het sy pa geskrik. “Jy roep dinge aan! Jou ma en Sara is nie wel nie, jy sê só.”
“Ja, Pa. Hulle is nie wel nie.”
“Nee. Hulle is nie wel nie.”
“Oom Anneries het eendag van ’n dokter op die dorp gepraat. Ek en Jozef kan die osse gaan aanhaal en wa toe jaag, ons kan die wa tot by die boonste sleeppad bring en dan dra ons vir Ma en Sara tot by die wa. As ons voordag begin draf, kan ons hulle môre teen die aand op die wa hê.”
“Nee, Saul, die dokter kan niks meer doen as tant Martjie nie. Dis die godsiekte, hy loop sy loop en hy kies sy eie kant.”
Hulle het die vuur hoog aangepak. Na ’n ruk het hy by Jozef op die katel gaan lê en aan die slaap geraak. Die lig was grysvaal in die huis toe sy pa hulle kom wakker maak.
“Die engels het julle ma kom haal,” het hy gesê en buitetoe geloop.
Saul het nog vir Jozef gesê: “Dis nie waar nie, Ma slaap seker net, Pa het verkeerd gekyk!” Maar tant Martjie het in die middeldeur kom staan en gesê sy wil die katel vir Sara hê.
’n Uur later had die engels Sara ook weg.
Saul het so bang geword dat hulle hóm ook sou kom vat dat hy sommer die Bos in gehardloop en gaan wegkruip het. Maar sy pa het hom daar kom uitroep. Hy en Jozef moes Diepwalle toe om sy ma se mense te gaan sê, en Diepwalle toe is ’n hele dag se stap.
Sy ma se mense is nie van hierdie bos nie. Sy oupa, Benjamin Steyn, het van Grootvaders Bosch anderkant Heidelberg gekom en was daar ook ’n houtkapper. Hy was ’n man van amper agtien toe daar op ’n dag ’n baie ryk en vername man met vierhonderd skape van die Kaap af verbykom. Die man sê toe hy is besig om ’n seilskip te bou en soek houtkappers vir hierdie bos. Sy oupa het saamgekom. Hy sê hulle het meer as vyftig wavragte stinkhout vir daardie skip uitgesleep. Die man se naam was George Rex en toe die skip klaar was, drie jaar later, is sy oupa terug Grootvaders Bosch toe om die meisie te haal wat belowe het om vir hom te wag. Maar sy was klaar getroud. Toe bring hy haar suster saam en trou met haar: dis nou hulle ouma Johanna. En ouma Johanna kon ook lees en skryf.
En dit was op pad Diepwalle toe om sy ma se mense te gaan sê, dat hy Oupoot die eerste keer gesien het. Dit was net ná die middag en hy en Jozef het by Klein-Skuinsbos gerus en van die waterpatats wat tant Martjie vir hulle saamgegee het, geëet. Hulle het nie gepraat nie, sommer maar net gesit en gewag dat hul bene beter moet voel.
Die beweging was links van hulle in die ruigte, net so ’n effense roering, en hy dog eers dis ’n loerie of iets, maar toe roer dit weer en hy skrik hom koud, want dis ’n reuse-oor wat tussen die blare flap! Dis ’n olifant! En hy vat na Jozef en Jozef sien dit ook en skrik hom styf. Die olifant moes die hele tyd daar gestaan en hulle dopgehou het. En hy weet hy en Jozef kies instinktief dieselfde stinkhout vir die klim, maar hulle sit asof hulle rotse is! En hy kan nie sluk nie, want sy hart klop te wild en die wind is teen sy rug … Toe die bos voor hulle begin roer en die ontsaglike groot lyf geruisloos vorentoe begin beweeg, het Jozef opgespring en boom toe gehardloop.
“Dis Oupoot!” het hy geskree en geklim dat die takke kraak.
Die volgende oomblik het die olifant in die oopte van ’n stuk kruppelbos gestaan en Saul se hart wou uit