“Wat dink jy?” mompel Trompie. “Ek swem vir my gesondheid.”
“Hoekom? Is jy dan siek?” vra sy. Die sproetgesig Trompie met sy ongekamde boskasie is een van haar groot helde. Sy wil graag by die Boksombende aansluit, maar dis glo teen hul reëls om meisies toe te laat. Die klomp hou net van haar as hulle haar nodig het om iets te doen waarmee sy beter as hulle is.
Trompie trek sy skoene en kouse uit en sit hulle in die sonnetjie neer. Hy staan nader.
“Jy vra of ek siek is,” sê hy en probeer lyk soos iemand wat nou net uit die doderyk terugkeer. “Kan jy nie sien ek is nie?”
Katrien kyk aandagtig na die seun. Hy vat-vat en frommel nog steeds aan sy klere om dit droog te kry.
“Jy lyk nie baie siek nie,” sê sy uiteindelik.
“Ga,” snork Trompie minagtend, “ek lyk miskien nie baie siek nie! Maar hoe weet jy hoe voel ek – diep binne-in my?”
Katrien se oë word groot.
“Hoe – hoe voel jy?”
Trompie staan effens nader, skud sy kop stadig en sê weemoedig: “Soos iemand wat nie meer lank gaan lewe nie. Maar moenie dink ek kla nie, hoor!” Hy kom regop, stoot sy bors uit en probeer om sy stem te laat tril: “Ek dra my smarte soos ’n man!”
Katrien sit haar hand op syne. Hy skud dit af.
“Ek soek nie simpatie nie,” snou hy haar toe en voeg dan bedees by: “Dankie, Katrien, maar ek dra my las soos Napoleon!”
“Soos Napoleon?”
“Ja, hy het dieselfde dodelike siekte gehad.”
“Wat se siekte is dit?”
Trompie dink vinnig. Hy weet nie of Napoleon ooit aan enige siekte gely het nie. Daar staan nie so iets in daardie geskiedenisboek nie.
“Jy bedoel jy weet nie?” sê hy met ’n verbaasde uitdrukking.
“Nee.”
“Rêrig nie?”
“Rêrig nie!”
Trompie aarsel effens. Dan gryp hy sy sy vas en begin kreun.
“Wat makeer, Trompie?” wil Katrien bekommerd weet.
“Dis dieselfde siekte waaraan Napoleon gely het. Dis … dis … bromkatjies … Dis wat dit is!”
Nou is daar trane in Katrien se oë.
“Hoe lank … hoe lank sal jy nog lewe, Trompie?”
Hy skud sy skouers mismoedig. “Wie weet? Miskien ’n uur of twee … Miskien, as ek gelukkig is, ’n dag …”
Impulsief sit Katrien haar handjie weer op syne.
“Trompie, onthou jy daai hout speelding wat my ma vir my gekoop het? Die een wat so gôr-gôr maak as jy hom swaai …”
“Ja, ja, my liefste maatjie …” Die seun is die ene ore en sy ondeunde oë glinster.
“Wel,” sê Katrien en haal diep asem, “jy wou mos nog altyd graag so een gehad het. Ek sal myne vir jou gee!”
“Nou toe, Katrientjie, maak gou. Gaan haal dit! Mens weet nooit hoe lank ek nog oor het om te lewe nie …”
Met ’n “Wag hier!” is Katrien weg. Trompie glimlag van oor tot oor. Hy is lankal agter daardie woer-woer aan, maar Katrien wou dit nie vir hom gee nie. Hy sien al hoe hy stilletjies tot agter sy suster, Anna, kruip en die woer-woer dan swaai sodat sy wip van die skrik, hoe hy ou Jafta die skrik op die lyf ja, hoe hy in die klaskamer …
Katrien is terug. Trompie gryp die woer-woer en swaai dit vinnig in die rondte. “Gôr-gôr!” skree die speelding soos iemand wat baie seer het.
“Dankie, Katrien, dankie,” mompel Trompie. “Ek sal sorg dat jy dit weer kry wanneer ek op my sterfbed lê.” Hy wil laat spaander voor sy van plan verander en die ding terugvra, maar ’n siek man kan mos nie hardloop nie. Stadig en kreunend stap hy weg. Hoe verder hy van Katrien af kom, hoe vinniger loop hy. By hul agterdeur raap hy sy skoene en kouse op en glip by die huis in. Gelukkig is daar niemand in die kombuis nie. Trompie gaan reguit kamer toe.
Die dag het nogal nie te sleg begin nie. Hy het ’n dahlia met die eerste probeerslag raakgeskop, hy het in die visdam geval en hy het ’n woer-woer wat hy lankal begeer in die hande gekry. En dit alles voor ontbyt. Glad nie ’n slegte begin nie.
Maar ongelukkig gaan die dag nie so aanhou nie! Trompie het sy hemp en broek wat nog klammerig was, uitgetrek en sit nou stil en bedees aan die ontbyttafel. Hy hou sy pa fyn dop. Elke keer wat hy iets vra, gee Trompie dit dadelik vir hom aan. Ná hy suiker oor die pap gestrooi en die suikerpot teruggesit het, sê Trompie met ’n vriendelike stemmetjie: “Nie nog suiker nie, Pappa?”
“Nee dankie, Trompie.”
Meneer Toerien kyk na sy vrou en knipoog. Hulle weet hoekom Trompie hom so goed gedra. Hy gaan probeer om die dag se tuinwerk vry te spring.
Die seun kyk voor hom uit en sug dan diep.
“Wat makeer, Trompie?” vra sy suster, Anna.
Hy wens dis liewer sy pa wat hierdie vraag gevra het. Hy is mos nog vies vir Anna oor die nonsens met daai kêrel wat hy kamtig veroorsaak het. Maar hy moet vriendelik antwoord, anders raak sy pa dalk kwaad. En dis die laaste ding wat hy nou wil hê! Sy pa lyk dan vandag in so ’n goeie bui.
“Nee, Ousus,” sê hy sedig, “ek dink maar net aan al die dingetjies wat ek vandag nog moet doen.” Trompie sug weer en kyk na sy bord asof hy diep ingedagte is. Maar hy loer onderlangs om te sien watter uitwerking hierdie woorde op sy pa het.
“Wat se dingetjies het jy so danig om te doen, Trompie?” vra meneer Toerien.
“Sommer ’n paar werkies wat my die heeldag sal besig hou, Pa. Baie huiswerk ook … wiskunde en ’n opstel en geskiedenis en al sulke goeters. As ’n mens hard leer en jou plig wil doen, het jy altyd baie werk, Pa weet.”
Dis die eerste keer vandat Trompie op skool is dat enigiemand hom hoor praat van huiswerk doen!
“Wat is dit met jou?” vra Anna laggerig.
“Niks nie,” sê Trompie. “Kan ’n mens nie ’n nuwe blaadjie omslaan nie? Ek is skielik lus vir werk. Ek wil ’n sukses van my lewe maak. En dis nie ’n grap nie.” Hy draai na sy pa toe. “Dink Pa nie dis ’n uitstekende idee nie?”
“Ja, Trompie,” glimlag meneer Toerien. “Ek is beïndruk met jou goeie voornemens, maar vandag werk jy in die tuin.”
“Wel, dis eintlik waaroor ek met Pa wil praat, maar alleen asseblief. Anna se gegiggel irriteer my. Sy dink verniet sy’s snaaks.”
Anna lag nou hardop en Trompie se ma en pa sukkel self om hulle in te hou.
“Nou goed, Trompie,” sê sy pa, “stap saam met my tot by die bank, dan kan ons gesels.”
Die seun slaak ’n sug van verligting. Hy weet sy pa sal hom afgee. Hy gaan nie in die tuin hoef te werk nie. Hy sal ’n rukkie in sy kamer met sy boeke sit en dan – weg is hy – kloof toe om te gaan swem!
Trompie val nou weg en eet lustig terwyl hy dink aan die sorgvrye, sonnige dag wat hy saam met Rooies, Blikkies en Dawie in die kloof gaan deurbring … en dan het hy nog daardie woer-woer ook! Die ander klomp gaan hom dit beny. Hy wonder of die ding in die water ook gôr-gôr sal maak. Hy moet tog probeer. En vandag gaan hy sommer ook vir Rooie wys wie die meeste kere bollemakiesie van die hoogste duikplek af kan slaan.
Die seun se dagdrome word onderbreek deur ’n harde geklop aan die voordeur.
“Gaan kyk gou wie dit is, seun,” vra sy ma.
“Goed,