“O, jy lees eers oor jou straat.”
Abel knik en lees verder: De middeleeuwse badhuizen of stofen genoten doorgaans een niet alte beste faam. Het nemen van baden was in de late middeleeuwen in vele gevallen geëvolueerd van een gezondheidskuur tot een bordeelbezoek.
’n Straat van slegte vroue! Hy laat dit insink, probeer dit verteer. Loer na Ignaz, loer terug na die plaket.
Wat sal sy moeder dáárvan sê? Sy wat hom so gemaan het teen juis sulke vroue, die listigheid wat jou dood kan bring. Daarvan is die Bybel vol, daaroor kon sy lang aanhalings uit die vuis opsê. Veral uit Spreuke: “Want die lippe van die vreemde vrou drup heuningstroop, en haar verhemelte is gladder as olie . . . Hou jou weg van haar af, en kom nie naby die deur van haar huis nie.” En in Thessalonicense: “Dit is die wil van God . . . dat julle jul moet onthou van die hoerery.”
“Jy’t vir my ’n huis in ’n hoerestraat gekry?”
“Dit was in die ou tyd, Abel,” sê Ignaz. “Ons stadsvaders waak streng oor die sedes van ons dorp. Hier is nie meer straatvroue nie.”
Abel kyk terug na die rustigheid van die steeg, die hangmandjies met blomme by die voordeure, die uithangbord van ’n restaurant verder aan. Fietse gestut teen huismure, kantgordyne voor die vensters, ’n ou vrou met ’n kruideniersak, baguette wat uitsteek.
Hy voel beter. Sy moeder sal begrip hê, sal verstaan wat met hom gebeur. Dat hy ’n lang reis gehad het, nie sonder slaggate nie, en nou in ’n vreemde land sy weg moet vind. En die teenwoordigheid van hoere is nie vir hom meer só ongewoon nie. Hy het hulle gesien, vulgêr en onbeskaamd in hulle drag en gewoontes, daar in die Sleep Inn in Bez Valley waar hy moes bly sodat sy wonde kon genees.
Hy kyk Ignaz agterna. Draai dan om, terug die steeg in na sy huurhuis. Hy verkwalik Ignaz nie. Ignaz is sy énigste vriend. En hy is hulpvaardig, doen sy bes.
Abel pak sy sak uit, die skamele paar stukkies klere, die paisleydas, die masker van Idia, die kartonkoker met die gebreide velle wat Ignaz so graag wil sien. In sy kleresak is ook die paar taksidermiese instrumente wat hy in Johannesburg gekoop het.
Hy knip die swart kis oop en haal sy pa se viool uit, die 1942-Van de Geest wat Abel se liefde vir vioolmusiek laat ontwaak het. Hy beskou die instrument, streel met sy vingers oor die blink lakvernis van die beslag, die krulwerk van die F-openinge soos dié van Paganini se geliefde Guarneri.
Abel skuif ’n nuwe, skerp lem in ’n skalpel en begin tydsaam, soos die delikate prosedure van ’n chirurg, om die nate van die esdoring aan die rugkant van die viool los te kerf. Dit duur byna twee uur voordat hy die fortuin in rolle note uit die viool kan bevry, in dollar en pond en euro.
Hy staan op ’n kombuisstoel en hang die masker van Idia teen ’n muur in die voorhuis, oorkant die ou leunstoel oorgetrek met brokaat met goud-en-silwerdraad, antimakassars teen die rug en oor die armleunings. Hy gaan sit, sak diep weg in die uitgesitte kussing, en beskou die masker, tevrede dat hy net sy oë hoef op te lig wanneer hy alleen voel.
Met die Idia is dit asof die huis nie meer so vreemd en leeg voel nie, asof sy moeder weer saam met hom is. Want was die masker dan nie laas op háár gesig nie, is daar nie nog dele van haar wat aan die hout kleef nie, selle van haar vel, haar gees ingebed in die atome en molekules van die Idia.
Hy sit in die stoel en purgeer sy kop, ruim alle gedagtes op, berei sy gees voor. Dan druk hy die oorfone van die iPod in sy ore, soek met sy vingers en sluit sy oë. Ken op sy bors, skaars deinend asof hy in ’n toestand van skyndood verval het. Die note van ’n soloviool vul sy ore en sy kop, onmiskenbaar Paganini se klein monsters, die eerste van die vier en twintig kapriese, inisiasieritus vir elke vioolvirtuoso.
Abel gee hom oor aan die soet tonaliteit van die akkoorde wat Perlman se boog uit die snare tower. Dit sweef en dartel in sy kop, en om hom in die lug van die voorkamer, deur die hele huis, uit in die straat van hoere. Roerloos sit hy, laat toe dat sy ontvanklike gees die musiek absorbeer, dit verteer en ondersoek, byna elke individuele noot op elke snaar.
Sy gedagtes, sy geestesoog word nou gevul met die beeld van die violis: die regterhand met die boog wat spring en gly en oorkruis stryk, die pizzicato van die linkerhand se vingers wat oor die hele lengte van die greepbord pluk en tokkel en druk. Die vinnige ricochetstryke van die vyfde, die tremolo’s van die sesde, die staccatopassasies en die lang toonlere en arpeggio’s van die sewende, die springende gepunteerde note van die elfde, die liriese melodie van die twintigste . . .
Op die oggend van die derde dag ná sy aankoms staan Abel voor die badkamerspieël. Hy knip sy baard met ’n skêr af en vryf skeerroom oor die stoppels. Dan lig hy die skeermes en trek die eerste haal oor sy wang. Hy kyk hoe die lem die verskuilde gesig opnuut blootlê. Streel met die punte van sy vingers oor die wit letsels aan sy wange, aan sy voorkop, oor sy neus en ken.
In die spieël staar hy na die vreemde, geskende gesig, herken net die aritmiese geknip van die lui oog. Soos sy naam het ook sy gesig veranderings ondergaan sedert hy sy eerste twee donateurs ontmoet het, en voor hy voor adjudant Neser moes uitvlug.
Daardie sogenaamde weekend facelift in Bujumbura was die eerste gelaatsverandering, en vir daardie mislukking, die karikatuur wat die kwak geskep het, moes die dokter met sy eie gesig boet.
Abel se sending om die Idia-masker terug te kry, sy laaste en enigste band met sy moeder, was suksesvol. Hy het wéér uit adjudant Neser se kloue ontsnap, maar dit was naelskraap, so byna katastrofies – daarvan getuig die nuwe letsels aan sy gesig.
Hy het sy waaksaamheid verslap, hy het die mooi adjudant onderskat met sy gretigheid om die sagte vel aan die binnedy van daardie blonde vrou te oes. Maar hy het daardeur nóg ’n les geleer: geen impulsiewe optrede ooit weer nie, al is ’n vrou en haar tatoe hoe begeerlik.
Hy vat die kartonkoker met velle vir sy eerste besoek aan Ignaz Bouts. Ná soveel jare se korrespondensie oor die looi van velle en huide, Ignaz wat getrou wenke en advies ge-e-pos het, geheime resepte vir die bereiding van sagte, delikate maagdeperkament. Abel stel hom die verwondering in Ignaz se oë voor wanneer hy die inhoud uit die kartonkoker trek en sy velle saggebreide velyn tussen sneespapier op die tafel uitrol. Daar is by hom groot afwagting en innige hoop dat Ignaz nie teleurgesteld sal wees met die gehalte van die handewerk nie; Ignaz stel hoë vereistes, is ’n kenner van Jungfernpergament.
In Abel se koker is nie velyn van die sagte maagvel van ongebore kalwers of lammers nie, maar van ’n haas en ’n das, ’n kat, ’n mol en ’n rot. Net een van elkeen, die res moes hy in Bujumbura vir Jules Daagari gee as vergoeding vir die Afrikamaskers wat Jules vir sy galery van etniese artefakte na Johannesburg gebring het. Die huide van die klein diere het Abel tydsaam gelooi en versorg, streng volgens Ignaz se eeue oue resepte, glo opgeteken in antieke geskrifte.
Die velle van Brugge se huidenvetters, só het Ignaz hom verseker, was gesog deur die hele Europa, tot oor die kanaal in Engeland. Veral die gelooide velle van katte en honde vir die sagte leerhandskoene van Engelse lords en ladies, en die huide van groter diere – kalwers, bokke, skape, beeste, varke – vir die handgemaakte skoene van Italiaanse markiese en gravinne, vir die kuitstewels van Franse baronne en hertoginne.
Maar Abel se velle is nie vir handskoene of skoene bedoel nie, en dis ook nie net sy dierehuide wat Ignaz met ’n kritiese oog sal beoordeel nie. Dis die ánder twee velle in Abel se versameling wat hom met soveel opgewonde afwagting vervul toe hy by die voordeur in Stoofstraat uitstap, die kosbare koker in die waai van sy arm.
Dijver is ’n oop straat, nie ingedruk soos die meeste ander nie, al langs die kanaal ’n breë wandellaan met sambrele en soewenierstalletjies. Abel staan op die promenade van die Dijverkanaal en bekyk die geboue oorkant die straat. Tussen ’n kafee en ’n kantwinkel sien hy die deur waarna hy soek. Hy kyk op na die naam teen ’n ruit op die tweede verdieping, verbleik, skilferend: De Boekbinderij Bouts, waar Ignaz spesialiseer in boekkonservering en omslae van leer.
Abel tik met die geelkoperklopper, druk die deur oop en stap in. Ignaz kom hom met die trappe af tegemoet, sy hande