Om kwart oor agt die oggend bel Ria haar seun, Pieter, by sy werk. Een van sy kollegas bring Pieter huis toe. Hy sit in die kar en huil.
Die volgende dag wys Pieter die babakamer aan joernaliste en ontdek Amelia se dagboek aan haar baba.
Uit die verslag oor die forensiese outopsie blyk dit dat Pieter en Amelia ’n babaseuntjie sou gehad het, die fetus al 24 cm lank.
Pieter sê: “Ek het haar nog ’n drukkie gegee voor ek werk toe is.”
Sy pa sê: “As ek die een vang wat dit gedoen het, hang ek hom lewend op. Hier’s lekker hoë bome. Sy was elke aand in die babakamer doenig. As jy al ’n broeis ma gesien het, dan was dit sy.”
Die volgende Dinsdag, 17 April, word Amelia in die Heatherdale-begraafplaas in Pretoria-Noord begrawe. Pieter huil hartverskeurend by haar kis, en ná die teraardebestelling help sy agtjarige boetie, Wimpie, sy ouer broer om die graf toe te gooi. Ure later, nog dieselfde aand, kom Pieter sy seksafspraak met Alexa na.
Die verbaasde en hulpvaardige tuinier, Brian Moyo, en ’n vriend, Sam Nkosi Ngwanja, albei onwettig uit Zimbabwe, word twee weke later weens die moord op Amelia aangekeer vir ondervraging.
Pieter bly alleen in die woonstel agter, slaap in die bed waar sy vrou so verskriklik gewek is, in die kamer waar haar keel afgesny is, en gaan eet by sy skoonouers waar hulle oor Amelia se wrede dood gesels.
Maar die ondersoekbeampte, kapt. André Fabricius, en supt. Rudi van Olst, bevelvoerder van Pretoria se moord-en-roof-eenheid, het bedenkinge of Brian en Sam die skuldiges is, veral nadat forensiese toetse geen bewyse oplewer nie. En niks is gesteel nie. Daar is ook geen leidrade na ’n ander verdagte nie.
Maar toe kry kapt. Fabricius ’n wenk oor ’n sekswerker.
Dit is ongewoon dat ’n man die aand voor sy vrou se dood troufoto’s aan ’n seks-werker gaan wys en ure ná die begrafnis waar hy so bitterlik met sy gesig op haar kis gehuil het, by dieselfde sekswerker gaan kuier. Dít, ’n derde party in ’n huwelik, kan ’n motief wees, word vermoed.
Dít, ’n derde party in ’n huwelik, kan ’n motief wees, word vermoed.
Byna vyf maande ná Amelia se gruwelike dood daag moord-en-roof-speurders op Woensdag 29 Augustus 2001 by Pieter se duikklopwerk op. Hulle neem hom in hegtenis en begin hom ondervra. Hy gaan wys ook tonele aan die polisie uit waar hy klere en skoene in ’n veld weg-gegooi het.
Hierdie ondervraging en uitwysing word later so ’n regstwis dat die appèlhof daaroor ’n beslissing moet maak.
Die bekentenis
Op Vrydag 31 Augustus, twee dae ná sy inhegtenisneming, verskyn Pieter sonder ’n regsverteenwoordiger in die hof om aansoek te doen om borgtog.
Voor landdros Nico Noeth doen hy ’n verstommende bekentenis. Hy sê hy en Amelia het nooit baklei nie en geld het nie ’n rol gespeel nie.
In ’n sagte stem vertel hy dat hy daardie Dinsdagoggend met sy bakkie van die huis weg is, maar net tot by die boonste hoewe, waar hy stilgehou en teruggestap het huis toe.
Hy het van buite deur die venster van die babakamer ingeklim en sy vrou in hul bed oorval. Hy het haar wakker gemaak terwyl hy die mes versteek het. Hy het haar mond toegedruk en haar tot by die kamerdeur gesleep.
“Ek het haar keel met die mes afgesny, wéér deur die venster geklim en gaan werk. Ek het geweet ek tree verkeerd op en geweet sy was swanger.
“Ek is jammer oor wat ek gedoen het. Dit was verkeerd.
“Ek weet nie hoekom ek dit gedoen het nie. Ek was nie myself nie.”
Borgtog word geweier en die moordsaak teen Brian en Sam word teruggetrek.
Maar benewens hierdie bekentenis in die hof en Pieter se verklaring en uitwysings aan die polisie, het die polisie geen bewyse wat Pieter as moordenaar plaas nie.
Die direkteur van openbare vervolging beslis ’n paar maande later dat Pieter nie weens moord op sy ongebore baba aangekla kan word nie, omdat ’n fetus van vyf maande regtens nog nie as ’n “mens” beskou word nie.
In Maart 2002 doen Pieter in die Pretoriase hooggeregshof ’n tweede keer aansoek om borgtog. Hoewel hy vroeër voor landdros Noeth in Pretoria-Noord beken het dat hy Amelia se keel afgesny het, sê hy nou dat hy in daardie bekentenis en in sy verklaring oor die moord gelieg het omdat die polisie hom gemartel het, onder meer deur ’n rubberhandskoen oor sy kop te trek sodat hy nie kon asem kry nie.
“Ek het vir my lewe gevrees en bloot om hierdie marteling vry te spring erken dat ek my vrou vermoor het,” lui sy eedsverklaring nou.
Maar regter M.S. Stegmann weier ook borgtog, en Pieter appelleer hierteen. Op 27 Augustus 2002 misluk sy appèl toe ’n volbank regters van die appèlhof in Bloemfontein beslis Pieter kon nie bewys sy vrylating op borgtog is in die belang van regspleging nie.
In sy verhoor in die Pretoriase hooggeregshof ontken hy op 1 September weer skuld op die aanklag van moord. Hy betwis sy vroeëre verklaring aan die polisie, sy skuldbekentenis in die hof, asook die bevindings in die outopsieverslag.
Brian Moyo getuig hoe hy daardie Dinsdagoggend iemand uit een van die huise op die hoewe om hulp hoor roep het.
Hy het Amelia in die badkamer in ’n plas bloed gekry. Sy het op haar gesig gelê, maar nog geleef. Haar bene het beweeg en sy het om hulp gesmeek.
“Ek het nie gekyk watter beserings sy het nie. Ek was bang. Sy was vol bloed,” getuig hy. Hy het Onica Makola gaan soek en Piet Viljoen gebel.
Onica getuig sy het deur die venster geklim en roepend deur die woonstel gehardloop. Daar was bloed aan die gangmure en in die badkamer. “Sy het op die badkamervloer langs die toilet gelê. Ek het na haar geroep, maar sy het nie geantwoord nie. Ek het nie geweet wat om te doen nie.
“Ek het die wasgoed uit ’n skottel gegooi en dit vol water getap. Ek het mev. Viljoen se waslap natgemaak en die bebloede lakens van die bed getrek.
“Ek is nie seker wat ek wou doen nie, of ek iets wou afvee nie. Ek was baie deurmekaar.”
Op 9 September daag Alexa by die hof op, in ’n swart leerbroek en stywe goue bostuk. Pieter kyk nie na haar terwyl sy getuig nie.
Sy sê Pieter het haar sedert Januarie 2001 al om die tweede week by die gesellinklub besoek of vir seks “geboek”. Die aand voor sy vrou se dood was hy weer by die klub, maar hulle het nie seks gehad nie. Hy het sy troufoto’s gewys. “Sy gewete het hom gepla, hy wou bewys hy is getroud,” getuig sy.
Die aand ná die begrafnis, ’n week later, het hy haar vir seks bespreek, en toe gesê sy vrou “is vandag begrawe”.
“Ons kliënte gesels baie dinge met ons. Jy vat dit nie kop toe nie, hulle het hul eie probleme.”
Regter Essop Patel gelas dat Alexa se regte identiteit op geen manier gepubli-seer mag word nie, onder meer omdat haar seun die volgende jaar skool toe gaan en onbewus is van hoe sy ma haar brood verdien.
Die aand ná die begrafnis, ’n week later, het hy haar vir seks bespreek, en toe gesê sy vrou “is vandag begrawe”.
Prof. Hendrik Scholtz, ’n forensiese patoloog, getuig oor hoe grusaam Amelia se laaste oomblikke moes wees.
Die regter bevind Pieter se bekente-nis voor landdros Noeth, asook sy vroeëre verklaring “onder dwang en aanranding” aan die polisie, én die uitwysing wat hy aan die polisie gaan doen het, mag nie as getuienis aangebied word nie omdat dit neerkom op ’n skending van sy grondwetlike regte. Hy is onder meer, sonder regsverteenwoordiging, nie gewaarsku dat hy die reg het om te swyg nie.
Die enigste getuienis wat teen hom gebruik is, is dié van die tuinier, die huiswerker, die prostituut en die patoloog – en hierdie getuienis