Έλληνες. Ινδοευρωπαϊκές μεταναστεύσεις. Αντρέι Τιχόμιροφ

κάρβουνα και αγόραζαν εισαγόμενο ψωμί, ψάρια και άλλα προϊόντα. Οι δυνατότητες των μεγαλύτερων εκμεταλλεύσεων ήταν ακόμη ευρύτερες. Στην Αθήνα υπήρξε ενεργό εμπόριο με αποικίες και χώρες της Ανατολής: από την Αίγυπτο έφεραν σιτηρά, λινό, από την Καρχηδόνα σε χαλιά, από Αφρική – ελεφαντόδοντο, από τη Μαύρη Θάλασσα – σιτάρι, ζώα, μέλι, κερί και δέρμα. Τα προϊόντα αυτά μεταπωλήθηκαν άμεσα σε άλλες πόλεις. Στους αιώνες V – IV. Π.Χ. ε. ο συνολικός ακαθάριστος κύκλος εργασιών μόνο στον Πειραιά, το κύριο λιμάνι της Αθήνας, έφτασε τα 2 χιλ. ταλέντα – ένα τεράστιο ποσό για εκείνες τις εποχές (το ασημένιο ελληνικό ταλέντο ζύγιζε περίπου 26 κιλά). Ως εκ τούτου, η κυκλοφορία των χρημάτων αυξήθηκε, και μαζί της μια ποικιλία πιστωτικών και χρηματιστηριακών πράξεων. Δεδομένου ότι κάθε πόλη-κράτος στην Ελλάδα κόπηκε το δικό του νόμισμα, αναπτύχθηκε μια ανταλλαγή νομισμάτων.

      Το εμπόριο γαιών στην Ελλάδα αναπτύχθηκε πολύ χειρότερα από το θαλάσσιο εμπόριο. Ήταν μειονεκτική λόγω κακών δρόμων και βουνών. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν δυσκολίες εξαιτίας των πολέμων, οι οποίες συχνά ξέσπασαν μεταξύ πολιτικών. Αλλά ακόμη και σε ελληνικές πόλεις μακριά από τη θάλασσα, οι τοπικές αγορές λειτουργούσαν όπου ασχολούνταν κυρίως με χειροτεχνίες, προϊόντα και οικιακά σκεύη.

      Οι σχέσεις εμπορευμάτων-χρήματος, που αναπτύχθηκαν με επιτυχία στην Ελλάδα, ήταν ασυνήθιστες για αυτήν την εποχή, σε σύγκριση με άλλους πολιτισμούς. Ως εκ τούτου, οι ιστορικοί πιστεύουν ότι ήδη στην αρχαιότητα στη Μεσόγειο δημιουργήθηκε ένα ειδικό μοντέλο οικονομίας, από το οποίο ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός στη συνέχεια αυξήθηκε. Αλλά ακόμα καλέστε την αρχαία ελληνική οικονομία καπιταλιστικά ¬ λάθος. Βασικά, η οικονομία είχε φυσικό χαρακτήρα. Οι σχέσεις εμπορευμάτων-χρήματος σε ορισμένες πολιτικές αναπτύχθηκαν πιο έντονα και σε άλλες αδύναμες, δηλαδή εξαπλώθηκαν άνισα και υπήρχαν στο πλαίσιο της γεωργίας επιβίωσης.

      Ήταν στην πόλις ότι τα θεμέλια της αρχαίας δημοκρατίας, οι σχέσεις εμπορευμάτων-χρήματος είχαν τεθεί, δημιουργήθηκε ένας ειδικός τύπος προσωπικότητας – ελεύθερος, φιλόδοξος, απεριόριστος αφοσιωμένος στην κατάστασή του. Τα χαρακτηριστικά της πολιτικής άφησαν το σημάδι της στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ως σύνολο.