• pnie szyjne (odprowadzają w większości chłonkę z szyi i głowy),
• pnie podobojczykowe (odprowadzają w większości chłonkę z kończyn górnych),
• pnie śródpiersiowe (odprowadzają w większości chłonkę z klatki piersiowej).
Podsumowując, przewód piersiowy drenuje chłonkę z obu kończyn dolnych, jamy brzusznej i miednicy, lewej kończyny górnej oraz lewej połowy klatki piersiowej, szyi i głowy, a przewód chłonny prawy – z prawej kończyny górnej, prawej połowy klatki piersiowej, szyi i głowy.
Węzły chłonne stanowią formę „filtru” zbierającego i dezaktywującego patogeny. Mają kształt owalny przypominający ziarenko fasoli. Objęte są torebką. Składają się z kory (położenie obwodowe) i rdzenia (położenie bardziej centralne). W węzłach chłonnych chłonka także zostaje przesączona i wzbogacona w wytwarzane w nich limfocyty. Węzły chłonne, które jako pierwsze stanowią miejsce przepływu chłonki z określonego narządu, nazywa się węzłami chłonnymi regionalnymi.
5.2. Podział ogólny naczyń i węzłów chłonnych głowy
Naczynia chłonne głowy układają się w trzy pasma:
• pasmo twarzowe – usytuowane wzdłuż przebiegu żyły twarzowej; prowadzi chłonkę do węzłów chłonnych podżuchwowych,
• pasmo zażuchwowe – usytuowane wzdłuż przebiegu żyły skroniowej powierzchownej oraz żyły zażuchwowej; prowadzi chłonkę zwykle najpierw do węzłów chłonnych przyuszniczych oraz policzkowych, a następnie do węzłów chłonnych szyjnych górnych głębokich,
• pasmo potyliczne – usytuowane wzdłuż przebiegu żyły potylicznej i usznej tylnej; prowadzi chłonkę zwykle najpierw do węzłów chłonnych potylicznych i zamałżowinowych, a następnie do węzłów chłonnych szyjnych górnych głębokich i węzłów szyjnych powierzchownych.
Węzły chłonne głowy możemy podzielić na następujące grupy (ryc. 5.1):
• węzły chłonne potyliczne (occipital lymph nodes),
• węzły chłonne podbródkowe (submental lymph nodes),
• węzły chłonne podżuchwowe (submandibular lymph nodes),
• węzły chłonne policzkowe (buccal lymph nodes),
• węzły chłonne przyusznicze (parotid lymph nodes),
• węzły chłonne zagardłowe (retropharyngeal lymph nodes).
5.3. Opis szczegółowy węzłów i dróg chłonnych twarzy
Zgodnie z dokonanym przeglądem piśmiennictwa możemy wyróżnić cztery główne grupy węzłów chłonnych, do których chłonka odpływa z twarzy (ryc. 5.1):
Rycina 5.1.
Węzły i drogi chłonne głowy i szyi. Schemat wzorowany na Pernkopfie (1957) oraz Lanzu i Wachsmuthcie (1955).
Źródło: według A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka, t. 3. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
• węzły chłonne podbródkowe,
• węzły chłonne podżuchwowe,
• węzły chłonne policzkowe,
• węzły chłonne przyusznicze.
5.3.1. Węzły chłonne podbródkowe (submental lymph nodes)
Zwykle występują w liczbie 2–8. Leżą do tyłu i do dołu od bródki, pod blaszką powierzchowną powięzi szyi oraz mięśniem szerokim szyi. Drenują chłonkę z okolicy bródkowej, przyśrodkowych części wargi dolnej, przednich zębów żuchwy oraz końca języka. Węzły chłonne podbródkowe możemy podzielić na dwie główne grupy (ryc. 5.1):
• węzły podbródkowe przednie (leżą w okolicy podbródkowej przy linii pośrodkowej),
• węzły podbródkowe tylne (leżą bardziej bocznie i bliżej kości gnykowej).
Chłonka odpływa z nich zwykle do górnych węzłów szyjnych głębokich. Często chłonka najpierw odpływa do węzłów chłonnych podżuchwowych przednich.
5.3.2. Węzły chłonne podżuchwowe (submandibular lymph nodes)
Zwykle występują w liczbie 3–9. Leżą w trójkącie podżuchwowym, na torebce ślinianki podżuchwowej wzdłuż brzegu żuchwy. Drenują chłonkę z wargi górnej, bocznej części wargi dolnej, przyśrodkowej części policzka, części nosa zewnętrznego, dziąseł, zębów, języka, dna jamy ustnej oraz przyśrodkowej części kąta oczodołu.
Węzły podżuchwowe możemy podzielić na cztery główne grupy (ryc. 5.1):
• węzły podżuchwowe przednie,
• węzły podżuchwowe środkowe,
• węzły podżuchwowe tylne,
• węzły przyżuchwowe.
Między wszystkimi czterema grupami występują liczne połączenia przez liczne naczynia zespoleniowe. Chłonka odpływa z nich zwykle do górnych węzłów szyjnych głębokich. Zgodnie z podziałem topograficznym możemy wyróżnić dwa pasma naczyniowe: powierzchowne i głębokie. Pasmo powierzchowne towarzyszy żyle twarzowej i drenuje chłonkę z węzłów chłonnych podżuchwowych środkowych oraz węzłów chłonnych podżuchwowych tylnych. Pasmo głębokie towarzyszy tętnicy twarzowej i drenuje chłonkę z węzłów chłonnych podżuchwowych przednich. Do węzłów chłonnych podżuchwowych zaliczamy (ryc. 5.1):
• węzły podżuchwowe przednie (anterior submandibular lymph nodes) – leżą do przodu od bieguna przedniego gruczołu,
• węzły podżuchwowe środkowe (middle submandibular lymph nodes) – leżą do przodu od żyły twarzowej,
• węzły podżuchwowe tylne (posterior submandibular lymph nodes) – leżą do tyłu od żyły twarzowej,
• węzły przyżuchwowe (paramandibular lymph nodes) – leżą pod torebką lub w głębi gruczołu podżuchwowego.
UWAGA!
Powiększone pakiety węzłów chłonnych podżuchwowych są bardzo dobrze wyczuwalne podczas fizykalnego badania pacjenta. Na podstawie wyczuwalnych w trakcie badania palpacyjnego powiększonych węzłów chłonnych możemy wnioskować o toczącym się procesie zapalnym w obszarze ich drenowania. Szczególnie często może to dotyczyć zębów całej szczęki oraz zębów żuchwy z wyjątkiem przednich (drenaż do węzłów chłonnych podbródkowych).
5.3.3. Węzły chłonne policzkowe (buccal lymph nodes)
Zwykle