3. Harms M., Seale P.: Brown and beige fat: Development, function and therapeutic potential. Nat. Med. 2013; 19(10): 1252–1263.
4. Jasińska A., Pietruczuk M.: Adipocytokiny – białka o wielokierunkowym działaniu. Diagn. Labor. 2010; 46(3): 331–338.
5. Kajimura S.: Adipose tissue in 2016: Advances in the understanding of adipose tissue biology. Nat. Rev. Endocrinol. 2017; 13(2): 69–70.
6. Kajimura S., Spiegelman B.M., Seale P.: Brown and beige fat: Physiological roles beyond heat generation. Cell Metab. 2015; 22(4): 546–559.
7. Kokot F., Koj A., Kozik A., Wilczok T. (red.): Biochemia Harpera ilustrowana (wyd. 6 uaktualnione), Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
8. Korek E., Krauss H.: Nowe adipokiny o potencjalnym znaczeniu w patogenezie otyłości i zaburzeń metabolicznych. Postepy Hig. Med. Dosw. (online) 2015; 69: 799–810.
9. Lau W.B., Ohashi K., Wang Y. i wsp.: Role of adipokines in cardiovascular disease. Circ. J. 2017; 81(7): 920–928.
10. Lidell M.E., Betz M.J., Dahlqvist Leinhard O. i wsp.: Evidence for two types of brown adipose tissue in humans. Nat. Med. 2013; 19(5): 631–634.
11. Luo L., Liu M.: Adipose tissue in control of metabolism. J. Endocrinol. 2016; 231(3): R77–R99.
12. Marroquí L., Gonzalez A., Ñeco P. i wsp.: Role of leptin in the pancreatic β-cell: Effects and signaling pathways. J. Mol. Endocrinol. 2012; 49(1): R9–R17.
13. Murawska-Ciałowicz E.: Tkanka tłuszczowa – charakterystyka morfologiczna i biochemiczna różnych depozytów. Postepy Hig. Med. Dosw. (online) 2017; 71: 466–484.
14. Nakamura K., Fuster J.J., Walsh K.: Adipokines: A link between obesity and cardiovascular disease. J. Cardiol. 2014; 63(4): 250–259.
15. Rosen E.D., Spiegelman B.M.: What we talk about when we talk about fat. Cell 2014; 156(1–2): 20–44.
16. Rosenwald M., Perdikari A., Rülicke T., Wolfrum C.: Bi-directional interconversion of brite and white adipocytes. Nat. Cell Biol. 2013; 15(6): 659–667.
17. Shabalina I.G., Petrovic N., de Jong J.M. i wsp.: UCP1 in brite/beige adipose tissue mitochondria is functionally thermogenic. Cell Rep. 2013; 5(5): 1196–1203.
18. Shibata R., Ouchi N., Ohashi K., Murohara T.: The role of adipokines in cardiovascular disease. J. Cardiol. 2017; 70(4): 329–334.
19. Skowrońska B., Fichna M., Fichna P.: Rola tkanki tłuszczowej w układzie dokrewnym. Endokrynol. Otył. Zab. Przem. Mat. 2005; 1: 21–29.
20. Smekal A., Vaclavik J.: Adipokines and cardiovascular disease: A comprehensive review. Biomed. Pap. Med. Fac. Univ. Palacky Olomouc Czech Repub. 2017; 161(1): 31–40.
21. Villarroya F., Cereijo R., Villarroya J., Giralt M.: Brown adipose tissue as a secretory organ. Nat. Rev. Endocrinol. 2017; 13(1): 26–35.
22. Wang G.X., Zhao X.Y., Lin J.D.: The brown fat secretome: Metabolic functions beyond thermo-genesis. Trends Endocrinol. Metab. 2015; 26(5): 231–237.
23. Wiśniewski O.W., Malinowska M., Gibas-Dorna M.: Physiologically-induced adipocyte browning. Postepy Hig. Med. Dosw. (online) 2018; 72: 499–511.
24. World Health Organization: Fact sheet on obesity and overweight, http://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight (dostęp: 10.07.2018).
25. Wu J., Boström P., Sparks L.M. i wsp.: Beige adipocytes are a distinct type of thermogenic fat cell in mouse and human. Cell 2012; 150(2): 366–376.
3
Regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu
Woda jest substancją niezbędną do życia. Jej odpowiednia podaż stanowi jeden z najważniejszych elementów prawidłowego żywienia, niezależnie od wieku człowieka. Woda jest elementem budulcowym wszystkich komórek i tkanek. Jest również dobrym rozpuszczalnikiem dla większości związków chemicznych biorących udział w metabolizmie naszego organizmu. Tworzą one z wodą mieszaniny zwane roztworami.
Woda pełni również funkcję dobrego środka transportu wewnątrzustrojowego, który pozwala rozprowadzić po cały organizmie substancje odżywcze oraz odprowadzić zbędne produkty przemiany materii. Wraz z wodą usuwane są z organizmu toksyny. Jest niezbędna jako substrat lub katalizator dla większości procesów przemiany materii. Uczestniczy we wszystkich etapach trawienia oraz reguluje temperaturę naszego organizmu.
3.1. Zawartość wody w organizmie
Woda stanowi ok. 60% masy ciała dorosłego, nieotyłego człowieka. Ogólna zawartość wody w ustroju jest zmienna i zależy od wieku, płci oraz procentowej zawartości tłuszczu. Wraz z wiekiem całkowita zawartość wody w organizmie się zmniejsza (tab. 3.1).
Zawartość wody w większości tkanek beztłuszczowych wynosi 70–80% ich masy, a w tkance tłuszczowej – mniej niż 30%. Tłumaczy to mniejszą procentową zawartość wody u ludzi otyłych (bardzo otyli – ok. 53%, szczupli – ok. 68%). Procentowy udział zawartości wody w poszczególnych narządach jest bardzo zróżnicowany. Największy odsetek przypada na wątrobę (ok. 83), mózg (ok. 83), nerki (ok. 82), płuca (ok. 80), mięśnie (ok. 50) oraz kości (ok. 22).
Tabela 3.1. Zawartość wody ustrojowej zależnie od płci i wieku (w % masy ciała)
3.2. Rozmieszczenie wody w poszczególnych przestrzeniach – przedziały wodne
Całkowita woda ustroju (total body water, TBW) występuje w dwóch zasadniczych przedziałach wodnych (ryc. 3.1), tj. jako płyny:
● zewnątrzkomórkowe (extracellular fluid, ECF).
● wewnątrzkomórkowe (intracellular fluid, ICF).
Rycina 3.1. Przedziały wodne organizmu.
ECF – extracellular fluid; ICF – intracellular fluid; TBW – total body water.
Wraz z rozwojem organizmów wielokomórkowych możliwości wymiany metabolitów między komórkami za pośrednictwem płynu otaczającego komórki (ECF) stały się niewystarczające. Dlatego część płynu została umieszczona w systemie naczyniowym, tworząc przestrzeń śródnaczyniową, a pozostała część płynu ECF stanowi przestrzeń pozanaczyniową (śródmiąższową) oraz przestrzeń trzecią (płyn transcelularny). Trzecia przestrzeń wodna nie odgrywa istotnej roli w bilansie wodnym w stanach fizjologicznych, ponieważ tyle samo płynu dopływa do tej przestrzeni, ile z niej odpływa. Stanowi ona jednak istotne ogniwo w stanach patologicznych. W skład płynu transcelularnego wchodzą:
● płyn w jamach surowiczych;
● płyn w świetle przewodu pokarmowego;
● płyn mózgowo-rdzeniowy;
● płyn w komorach