W przypadku darów naturalnych nie wystarcza posiadanie spontanicznej i oczywistej predyspozycji do pewnej szczególnej zdolności czy aktywności; należy ją pielęgnować, a więc studiować, ćwiczyć, dać się prowadzić mistrzowi. Również dary Ducha Świętego muszą być pielęgnowane, jak już wspomnieliśmy, a sposób ich pielęgnowania różni się w zależności od daru, co zobaczymy dalej. To wytrwałe pielęgnowanie coraz intensywniej wprowadza duszę w wymiar posłuszeństwa natchnieniom Ducha Świętego i stopniowo wznosi ją na szczyty doskonałości oraz świętości.
Liczba darów Ducha Świętego i jej przyczyna. Klasyfikacja darów Ducha Świętego
Dary Ducha Świętego są wymienione przez proroka Izajasza, który zapowiadając przyszłego Zbawiciela jako syna Najświętszej Maryi Panny, z rodu Dawida, prorokuje, że na Nim spocznie Duch Pański, który rzeczywiście spoczął na Jezusie, gdy miał być ochrzczony przez św. Jana.
Oto słowa Proroka oraz jego lista darów Ducha Świętego: I wyrośnie różdżka z pnia Jessego (Jesse lub Isaj jest ojcem Dawida); wypuści się odrośl z jego korzeni (różdżką i odroślą był Jezus Chrystus, syn Najświętszej Maryi Panny). I spocznie na niej Duch Pański, duch mądrości i rozumu, duch rady i męstwa, duch wiedzy i bojaźni Pańskiej. Upodoba sobie w bojaźni Pańskiej (11, 1-3).
Jak widać, darów Ducha Świętego jest siedem, identycznych z tymi, które mniej lub bardziej intensywnie spływają na duszę chrześcijanina, gdy otrzymuje Ducha Świętego podczas bierzmowania. Gdy w czasie bierzmowania staje się członkiem ciała Jezusa Chrystusa, uczestniczy w tych samych darach, które On otrzymał w ich niesamowitej pełni.
Można zapytać: Dlaczego darów jest siedem? Dlatego że odpowiadają na siedem głównych potrzeb oraz aktywności nadprzyrodzonego życia duszy; jest ich siedem, ponieważ stoją w opozycji do siedmiu grzechów głównych, jako siedem wymiarów życia, w przeciwieństwie do siedmiu wymiarów śmierci. Dusza, która jest żywą świątynią Najświętszej Trójcy, zapala w sobie siedmioramienny świecznik, można nawet powiedzieć, że posiada wśród swych władz adorującą hierarchię, podobną do siedmiu duchów niebieskich, stojących przed tronem Bożym.
Dusza bowiem musi umieć poznać boskie rzeczy, by się w nich rozsmakować, być przez nie przyciągana i bardziej kochać Pana, a oto dar mądrości, dzięki któremu poznaje i smakuje prawdy objawione. Potrzebuje zgłębiać je i przenikać, by odkryć tajemne skarby i ukrytą harmonię, a oto dar rozumu. Potrzebuje zastosować je we wszystkich wyzwaniach życia duchowego, a oto dar rady. Potrzebuje wyznawać poznane prawdy z podniesionym czołem i wbrew wszelkim przeszkodom, a oto dar męstwa.
Żyjąc na ziemi, dusza powinna dbać o to, aby rzeczy stworzone nie przesłaniały jej boskich i wiecznych spraw, a nawet musi wznieść się ponad nimi do Boga, uznając za to, czym są w odniesieniu do Niego, a oto dar umiejętności. Potrzebuje otworzyć się na Boga z czułością córki, kochając Go jak Ojca i ciesząc się z wychwalania Go we wszystkich rzeczach, a oto dar pobożności. Kochając Boga ze świętą bliskością i zażyłością, nie może stracić z oczu prawdy o Jego majestacie ani o sprawiedliwości, a oto dar bojaźni Bożej.
Odczuwając bojaźń wobec Boga, dusza uniża się przed Jego obliczem i zwycięża pychę, która buntuje się przeciw Niemu. Otwierając się na Boga jak córka, postrzega Go jako Najwyższe Dobro i zwycięża chciwość, która nadmiernie pociąga ją ku ziemskim dobrom. Wznosząc się od spraw ziemskich do niebieskich, odczuwa wstręt do nadużyć nieczystości, które zanurzają ją w najbardziej stęchłym błocie rzeczy doczesnych. Zwycięża gniew męstwem ducha. Zwycięża nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu, smakując rzeczy niebieskich i nie dąży usilnie do przesadnej satysfakcji z jedzenia i picia. Zwycięża zazdrość, dostrzegając w bliźnim obraz Boga i kochając w Nim hojne wylanie dóbr natury, i łaski. Zwycięża lenistwo, gdyż znając Boga, czuje, jak jej serce płonie, odczuwa potrzebę wychwalania Go, kochania, modlitwy i rozmawiania z Nim.
Z racji siedmiu darów Ducha Świętego dusza jest niczym świecznik o siedmiu ramionach i lampach płonących przed mieszkającą w niej Najświętszą Trójcą. Lampa jest światłem, które rozpraszając cienie, umożliwia oglądanie przedmiotów, a dary Ducha Świętego są nadprzyrodzonymi światłami duszy, rozjaśniającymi jej władze, dzięki czemu stają się posłuszne poruszeniom łaski oraz wypełnieniu się w niej planu Bożego.
W zależności od konkretnej misji, jaką Bóg powierza danym duszom, w niektórych z nich rozbłyskuje mocniej któryś dar, a ponieważ władze duszy nie są równie doskonałe, również i dary Ducha Świętego są podobne do schodzących w dół stopni, od daru mądrości, który jest najwyższy, do daru bojaźni Bożej, usytuowanego na końcu tych schodów. Rzeczywiście rzadko się zdarza, by razem z bojaźnią Bożą mieszkała w duszy miłość doskonała, nie z powodu niedoskonałości daru, lecz duszy. Duszom słabym i jeszcze przywiązanym do ziemi Duch Święty, mimo wylania w Bierzmowaniu siedmiu darów, najmocniej udziela daru bojaźni Bożej, aby od niego zaczęły drogę wznoszenia się ku pełniejszemu poznaniu Boga i Jego umiłowaniu.
Jeśli przyjrzymy się władzom, na które działają dary Ducha Świętego, zauważymy, że można podzielić je na dary intelektualne i dary afektywne lub dotyczące woli. Pierwsze oświecają intelekt, a są nimi umiejętność, rozum, mądrość, rada; drugie umacniają wolę, a są nimi męstwo, pobożność i bojaźń
Boża. Wśród darów intelektualnych szczególnie te trzy wywołują kontemplację wlaną: umiejętność, rozum i mądrość; one bowiem wznoszą duszę ku Bogu w oświeconym rozważaniu Jego wielkości lub w miłosnym podziwie dla Jego dzieł. Pozostałe dary są nazywane „działającymi”, gdyż pobudzają duszę do działania dla Boga lub bycia czynną dla Jego miłości.
Dary doskonalą cnoty, czyniąc je heroicznymi, skłaniając duszę do podjęcia tych czynów, które potrzebują specjalnej siły. Przez łaskę Duch Święty czyni duszę cnotliwą, przez dary heroiczną. Dar mądrości udoskonala cnotę miłości, czyli miłość do Boga, a w konsekwencji do bliźniego. Dary rozumu i umiejętności doskonalą cnotę wiary. Dar rady doskonali cnotę roztropności. Dar męstwa doskonali cnotę męstwa. Dar pobożności doskonali cnotę religijności, która jest cnotą związaną ze sprawiedliwością, gdyż nie ma większej sprawiedliwości niż wychwalanie Boga w Nim samym oraz bliźnim, który jest Jego obrazem. Dar bojaźni Bożej doskonali cnotę nadziei i umiarkowania. Dlatego też dary Ducha Świętego doskonalą trzy cnoty fundamentalne, zwane teologalnymi, ponieważ dotyczą Boga: wiarę, nadzieję, miłość, oraz cztery cnoty zwane kardynalnymi, gdyż są podstawą wszystkich pozostałych: sprawiedliwość, roztropność, męstwo i umiarkowanie.
Gdy przedstawimy oraz objaśnimy pojedyncze dary Ducha Świętego, jeszcze wyraźniej ukaże się związek między nimi a cnotami. Używając porównania – cnota jest niczym tak zwane seryjne urządzenie, dobre i kompletne w swych częściach, które jednak nie może wytwarzać subtelnie wyrafinowanych przedmiotów. Dar jest niczym precyzyjne urządzenie, wytwarzające wyrafinowane i doskonale piękne przedmioty, które mogą być wyprodukowane przez urządzenie seryjne. Na przykład zwykły zegarek pokazuje godziny i jest użyteczny;