Otyłość u dzieci. Отсутствует. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Отсутствует
Издательство: Автор
Серия:
Жанр произведения: Медицина
Год издания: 0
isbn: 978-83-200-5802-4
Скачать книгу
serotoniny. Leki o działaniu serotoninergicznym, takie jak sibutramina, są stosowane w leczeniu otyłości.

Układ endokanabinoidowy

      Układ endokanabinoidowy również wpływa na kontrolę łaknienia. Endokanabinoidy, syntetyzowane z kwasu arachidonowego, działają przez swoiste receptory (CB1 i CB2) związane z białkiem G. CB1 występuje głównie w ośrodkowym układzie nerwowym. Endokanabinoidy zwiększają apetyt zarówno u zwierząt, jak i u ludzi. Ich działanie zwiększające łaknienie jest związane częściowo z hamowaniem neuronów CRH i pobudzaniem neuronów oreksynowych, niezależnie od neuropeptydu Y. Co więcej, prawdopodobnie układ melanokortyny współpracuje z układem endokanabinoidów za pośrednictwem melanokortyn hamujących ten ostatni w PVN. Dzięki udowodnieniu roli endokanabinoidów w kontroli łaknienia swoisty antagonista CB1, rimonabant, jest wprowadzany do terapii otyłości z powodu swojego działania hamującego apetyt.

      UKŁADY EFEKTOROWE

      Regulacja łaknienia przez układy efektorowe teoretycznie działa w dwóch momentach: rozpoczęcia i zakończenia posiłku. Regulacja ta dotyczy ilości spożywanych pokarmów i częstotliwości posiłków.

Rozpoczęcie posiłku

      Rozpoczęcie posiłku podlega wpływom czynników zewnętrznych (godzina, dostęp do pożywienia, walory smakowe pożywienia itp.), ale największe znaczenie ma grelina. Opisano szybki wzrost stężenia greliny przed każdym posiłkiem, a następnie jego szybki spadek po rozpoczęciu posiłku. Ta zmienność stężeń, dopasowana do częstotliwości posiłków, czyni grelinę jednym z najważniejszych hormonów krótkoterminowej regulacji łaknienia.

Zakończenie posiłku

      Zakończenie posiłku jest również czynnością kontrolowaną biologicznie. Kontrolę tę sprawują neurony pnia mózgu, zwłaszcza jądra pasma samotnego. Neurony te gromadzą sygnały chemiczne i oznaki sytości płynące z przewodu pokarmowego (głównie za pośrednictwem cholecystokininy). Neuropeptyd PYY 3-36 wydzielany przez jelito grube oddziałuje na jądro łukowate, powodując zakończenie posiłku. Proces kończenia posiłku jest niezależny od kontroli podwzgórza, jednak wydaje się, że czynniki podwzgórzowe, częściowo wpływając na moment zakończenia, i co za tym idzie, długość posiłku, powodują dopasowanie ilości spożywanego pokarmu do stanu istniejących rezerw energetycznych.

Układy współczułny i przywspółczulny

      Obwodowe sygnały skupione w podwzgórzu wpływają na rozpoczęcie i zakończenie posiłku, a równocześnie zmieniają aktywność układu współczulnego i przywspółczulnego. Zmiana ta pozwala na regulację wydatku energetycznego, i co za tym idzie, bilansu energetycznego. Na przykład, w odpowiedzi na zwiększenie rezerw energetycznych leptyna hamuje łaknienie i zwiększa wydatek energetyczny (termogenezę poposiłkową). Jednak efekt ten jest dobrze zbadany jedynie u zwierząt, a u człowieka pozostaje niejasny.

      Kontrola łaknienia jest skomplikowanym procesem, w którym bierze udział wiele przekaźników ośrodkowych i obwodowych, w większości prawdopodobnie wciąż nieznanych. Jednak obserwacja modeli zwierzęcych i rzadkich przypadków otyłości jednogenowej u człowieka pozwoliła na odkrycie wielu mechanizmów regulacji tego procesu. Niedługo odkrycia te staną się podstawą nowych terapii leczenia otyłości.

PIŚMIENNICTWO UZUPEŁNIAJĄCE

      ● Dubern B., Vaisse C.: Régulation de l’appétit. Méd. Clin. Pédiatr., 2002, 1,41-44.

      ● Schwartz M.W., Woods S.C., Porte D. Jr., Seeley R.J., Baskin D.G.: Central nervous system control of food intake. Nature, 2000, 404, 661-671.

      ● Schwartz M.W., Niswender K.D.: Adiposity signaling and biological defense against weight gain: absence of protection or central hormone resistance? J. C/in. Endocrino!. Metab., 2004, 89, 5889-5897.

      ● Wynne K., Stanley S., Bloom S.: The gut and regulation of body weight. J. C/in. Endocrino/ Metab., 2004, 89, 2576-2582.

      4

      Genetyczne uwarunkowania otyłości

      Béatrice Dubern

      Otyłość jest wynikiem nałożenia czynników środowiskowych (nadmierne odżywianie i/lub zmniejszenie aktywności fizycznej) i czynników dziedzicznych, co zostało udowodnione w licznych badaniach epidemiologicznych na różnych populacjach (bliźniąt wychowywanych razem i osobno, dzieci adoptowanych). Według tych badań 30-80% zmienności masy ciała zależy od czynników genetycznych.

      Otyłość może być spowodowana genetycznie przez dotąd poznane dwa mechanizmy (rycina 4.1):

      ● przez pojedyncze, rzadkie mutacje w niektórych genach, mogące same w sobie powodować otyłość (otyłość jednogenowa); są to rzadkie przypadki, najczęściej poważne, zaczynające się w dzieciństwie;

      ● przez interakcję licznych wariantów genowych z uwarunkowaniami środowiskowymi (otyłość wielogenowa); w tych przypadkach każdy podejrzany gen z osobna ma niewielki wpływ na masę ciała, ale ich nałożenie się połączone z niekorzystnym oddziaływaniem środowiska (przejadanie się, zmniejszenie aktywności fizycznej) powoduje otyłość zwaną prostą.

      Rycina 4.1. Wpływ czynników genetycznych na powstawanie otyłości. A – otyłości jednogenowe o całkowitej penetracji genu (leptyna, LepR, POMC, PC1), B – otyłości jednogenowe o częściowej penetracji genu (MC4R), C- otyłości wielogenowe.

      OTYŁOŚCI JEDNOGENOWE

Otyłości jednogenowe związane z mutacjami genów szlaku leptynowego i melanokortynowego

      Szlaki działania leptyny i melanokortyn (rycina 4.2) mają podstawowe znaczenie w podwzgórzowej kontroli łaknienia (patrz poprzedni rozdział). Mutacje genów dotyczące tych szlaków prowadzą więc najczęściej do przedwczesnej, ciężkiej otyłości związanej z nieprawidłowościami układów wydzielania wewnętrznego.

      Rycina 4.2. Lokalizacja genów (zaznaczona krzyżykami), których mutacje uważa się za odpowiedzialne za otyłość jednogenową u człowieka. LepR – receptor dla leptyny, POMC – proopiomelanokortyna, PC1 – prokonwertaza 1, MC4R – receptor typu 4 dla melanokortyn.

      Mutacje genów leptyny i jej receptora

      Mutacje genów leptyny i jej receptora powodują skrajną otyłość dziedziczoną autosomalnie recesywnie (tabela 4.1). Po raz pierwszy opisano mutację homozygotyczną genu leptyny w 1997 roku u dwóch kuzynów, których rodzice byli spokrewnieni. Dotychczas opisano trzy rodziny, w których wykryto nosicielstwo mutacji genu leptyny, i jedną rodzinę, w której u trzech członków wykryto mutację genu receptora dla leptyny.

      Tabela 4.1. Mutacje odpowiedzialne za występowanie otyłości jednogenowej u człowieka

      Krzywe masy ciała tych pacjentów są charakterystyczne i powinny zwrócić uwagę lekarza (rycina 4.3). Rzeczywiście przyrost masy ciała ma charakter wykładniczy: od pierwszych miesięcy życia występuje ciężka otyłość i nienasycona żarłoczność. Stężenie leptyny osoczowej jest nieoznaczalne (< 1 ng/ml) w przypadku mutacji genu leptyny lub niespotykanie wysokie w stosunku do wartości uzyskiwanych u osób o podobnej tuszy (> 500 ng/ml) w przypadku mutacji genu receptora dla leptyny.

      Dodatkowo pacjenci ci nie dojrzewają płciowo z powodu hipogonadyzmu hipogonadotropinowego i niedoczynności tarczycy pochodzenia ośrodkowego (wtórnej – przyp. tłum.). Nosicielki mutacji genu receptora dla leptyny mogą być również dotknięte niedoborem hormonu wzrostu.

      Leczenie