13
Szacunki dla 2017 roku.
14
Znamienne było też to, że artykuł, który napisałem z myślą o „Polityce”, w której do tamtej pory przez z górą trzy lata regularnie publikowałem eseje pod nagłówkiem Odpowiedzi i pytania (tak właśnie, bo odpowiedzi ekonomisty to pytania dla polityka), nie został przyjęty przez ten tygodnik. Ukazał się „na emigracji”, w paryskiej „Kulturze”, gdzie z chęcią ogłosił go Jerzy Giedroyć (Kołodko 1997c).
15
Pomimo skali osiągniętego postępu – wydawałoby się imponującego, zwłaszcza na tle niższej dynamiki wzrostu w innych krajach posocjalistycznych – nie można wszak zapomnieć, że udział Polski w światowej produkcji jest obecnie mniejszy niż w schyłkowym okresie socjalizmu. Można szacować, że w 1989 roku było to co najmniej 0,92% produktu światowego brutto.
16
O wielu kwestiach związanych z funkcjonowaniem politycznego tła ćwierćwiecza transformacji piszę więcej w książce zatytułowanej Droga do teraz (Kołodko, Kozłowski 2014).
17
Stanisław Ryszard Domański, w liście skierowanym do mnie, ale przy okazji rozesłanym do grona znanych ekonomistów, pisze o „Strategii dla Polski” jako o „pierwszej tak kompleksowo opracowanej, realistycznej wizji i programie samodzielnego rozwoju Polski zdemolowanej «szokiem bez terapii»”, dodając, że „Twoja «Strategia dla Polski» z jej duchem i przekonaniem o potrzebie podmiotowości i suwerenności gospodarki Polski w wyścigu konkurencyjnym świata, wyprzedziła o blisko ćwierć wieku «Strategię Odpowiedzialnego Rozwoju» Mateusza Morawieckiego, a fakt, że powstanie tej drugiej okazało się konieczne, podkreśla trafność Twoich «wytycznych» […]”. Przy okazji przypomina moje proletariackie asocjacje, bo choć później nie byłem działaczem „Solidarności”, to wcześniej, przez rok przed studiami, byłem w Gdańsku robotnikiem i na studia przyjechałem w roboczym waciaku. Autor listu pisze o naszej znajomości, że „u początku pamięci kojarzy się z dziecięcą buzią i blond lokami młodziutkiego studenta, odzianego w «kufajkę», robotniczą, gdy wkracza głównym wejściem do Auli Spadochronowej SGPiS tuż po wydarzeniach marcowych 1968 i demonstruje tym niezwykłą osobowość i odwagę w chwilach, gdy za poprawne uchodziło w środowisku raczej przylepianie do czapek studenckich naklejek z obrazkiem bananów” (Domański 2019). Cóż, tzw. poprawność polityczna nigdy nie była moją mocną stroną i bynajmniej o nią nie dbaliśmy także przy „Strategii dla Polski”. Za to zadbaliśmy, najlepiej jak potrafiliśmy, o jej poprawność ekonomiczną.
18
Oprócz Polski były to Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Słowacja, Słowenia i Węgry, które formalnie stały się członkami Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku. Bułgaria i Rumunia zostały przyjęte na początku 2007, a Chorwacja w połowie 2011 roku. Następne muszą poczekać – a przede wszystkim instytucjonalnie dojrzeć – do drugiej połowy trzeciej dekady XXI wieku.
19
O korzyściach płynących z członkostwa Polski w Unii Europejskiej zob. więcej (Hübner, Mizgała 2006).
20
Odsetki te ilustrują odpowiedzi na pytanie: czy zgodził(a)by się Pan(i) na zastąpienie polskiego pieniądza (złotego) wspólnym dla wielu państw UE pieniądzem – euro?
21
Szwecja, podobnie jak wszystkie posocjalistyczne gospodarki-członkowie Unii, ma traktatowy obowiązek przyjęcia euro, Dania zaś jest jedynym krajem (poza opuszczającą ugrupowanie Wielką Brytanią), która takiego obowiązku nie ma. Ma natomiast takie prawo, z którego – jak sądzę – w przyszłej dekadzie zechce skorzystać. Chyba że…
22
Przemysł 4.0 (Industrie 4.0) – to pojęcie wprowadzone w 2011 roku przez niemieckich specjalistów z zakresu wysokich technologii: Henniga Kagermanna, Wolfa Dietera Lukasa, Wolfganga Wahlsteara i upowszechnione przez Keitha Schwaba, założyciela i przewodniczącego World Economic Forum w Davos (Schwab 2018). Symbole trzech pierwszych rewolucji przemysłowych to kolejno: maszyna parowa, elektryczność (żarówka) i komputer. Natomiast symbolem czwartej rewolucji jest sztuczna inteligencja, stanowiąca połączenie świata fizycznego, cyfrowego i biologicznego.
23
W związku z tym nowego znaczenia nabiera stwierdzenie Willa Rogersa, że „Każdy jest ignorantem – tyle że w różnych dziedzinach wiedzy” (Myśli o biznesie, 2011, s. 94).
24
Choć już Adam Mickiewicz zauważył, że nauka „prędko gnije” (Mickiewicz 2009, s. 215).
25
Szerzej na ten temat w: (Kukliński, Mączyńska 2013).
26
44 tezy, czyli pierwszy zarys „Strategii dla Polski” (Kołodko 1994, s. 19–34) oraz „Strategia dla Polski” – pełny tekst (Kołodko 1994, s. 41–90).
27
Instytut ten został utworzony w miejsce Instytutu Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur – Państwowego Instytutu Badawczego. Nadzorowany jest przez prezesa Rady Ministrów. Zob. ustawa z 20 lipca 2018 roku o Polskim Instytucie Ekonomicznym (Dz.U. z 2018 roku, poz. 1735).
28
Więcej na ten temat: (Mączyńska 2018).
29
W Raportach RSSG przedstawiany był przeważnie łączny dorobek kilku sympozjów o wiążącej się ze sobą tematyce. Dlatego też numeracja raportów nie jest ciągła, także pod względem chronologicznym. Niektóre z nich nie ukazały się ze względu na planowaną, ale wyniku likwidacji RSSG niezrealizowaną kontynuację debaty na dany temat.
30
Dziękuję Grzegorzowi W. Kołodce oraz Jackowi Tomkiewiczowi za przydatne komentarze, a urzędnikom NBP za wskazówki w zakresie prowadzenia bilansu NBP i regulacji prawnych, przy jednoczesnym przyjęciu pełnej odpowiedzialności za ewentualne błędy lub zaniechania.
31
Wiele informacji o tych wydarzeniach opublikowano w dwóch tomach wspomnień W. Baki: U źródeł wielkiej transformacji (1999) i Zmagania o reformę (2007). Istnieje też relacja z reformy polskiej bankowości centralnej – Piotra Aleksandrowicza i Aleksandry Fandrejewskiej-Tomczyk Reforma polskiego systemu bankowego w latach 1987–2004 we wspomnieniach jej twórców (2016). Jeśli chodzi o odpowiednie ustawy, zob. ustawa – Prawo bankowe oraz ustawa z 31 stycznia 1989 roku o Narodowym Banku Polskim.
32
Przygotowując ten tekst, wykorzystałem fragmenty wcześniejszej publikacji: J. Hausner (2007), Pętle rozwoju. O polityce gospodarczej lat 2001–2005, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
33
&nbs