dr hab. n. med. Sylwia Małgorzewicz, prof. GUM
Katedra Żywienia Klinicznego
Zakład Żywienia Klinicznego i Dietetyki
Gdański Uniwersytet Medyczny
mgr Martyna Marciniak
Katedra i Klinika Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. o zdrowiu Emilia Marcinkowska
Katedra i Klinika Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. o zdrowiu Monika Mielus
Zakład Mukowiscydozy
Instytut Matki i Dziecka w Warszawie
Centrum Leczenia Mukowiscydozy
SZPZOZ im. Dzieci Warszawy w Dziekanowie Leśnym
mgr Sylwia Miętkiewicz
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki
Katedra Pielęgniarstwa
Wydział Nauk o Zdrowiu
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Małgorzata Moszak
Katedra i Klinika Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych
Katedra i Zakład Leczenia Otyłości, Zaburzeń Metabolicznych oraz Dietetyki Klinicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr hab. n. med. Lucyna Ostrowska
Zakład Dietetyki i Żywienia Klinicznego
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
lek. Weronika Pietrenko
Katedra i Klinika Dermatologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Szpital Kliniczny im. H. Święcickiego w Poznaniu
dr hab. n. med. Agnieszka Słopień
Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Piotr Socha
Klinika Gastroenterologii, Hepatologii, Zaburzeń Odżywiania i Pediatrii
Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”
mgr Sylwia Stróżyk
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Szpital Miejski im. Franciszka Raszei w Poznaniu
mgr Agnieszka Surwiłło
Dział Żywienie Kliniczne
Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
dr n. med. Ewelina Swora-Cwynar
Katedra i Klinika Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Hanna Szajewska
Klinika Pediatrii
Warszawski Uniwersytet Medyczny
prof. dr hab. n. med. Wiktor Szostak
Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dra Aleksandra Szczygła w Warszawie
dr n. med. Marta Tyszkiewicz-Nwafor
Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr hab. n. med. Halina Weker, prof. IMiD
Instytut Matki i Dziecka w Warszawie
prof. dr hab. n. med. Katarzyna Wieczorowska-Tobis
Pracownia Geriatrii Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Agnieszka Zawada
Katedra i Klinika Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Wprowadzenie
Prawidłowe odżywanie odgrywa istotną rolę w prewencji oraz terapii wielu zaburzeń i chorób. Jest elementem stylu życia, którego znaczenie jest coraz częściej dostrzegane przez towarzystwa naukowe, stowarzyszenia medyczne oraz instytucje prawodawcze. Problematyka optymalnego żywienia w zdrowiu i chorobie cieszy się rosnącym zainteresowaniem ogółu społeczeństwa. Stwarza to możliwości i korzystne warunki do efektywnej edukacji żywieniowej, ale jednocześnie stawia lekarzy, dietetyków i innych pracowników służby zdrowia w obliczu nowych wyzwań.
Wprowadzenie nauk żywieniowych do codzienności klinicznej wpływa w istotny sposób na ekonomiczne i kulturowe aspekty aktywności społecznej. Pragmatyczne podejście do nauk żywieniowych wynika z informacji, jakie dostarcza epidemiologia schorzeń dieto-zależnych i prowadzi do szybkich zmian w codziennej praktyce dietetyka klinicznego. Zmiany te wynikają nie tylko z postępu diagnostyki, lecz także wiedzy dotyczącej oddziaływania wielu związków farmakologicznych (leków, probiotyków itp.) oraz z konsekwencji stosowanych technik terapeutycznych (resekcje jelit, modyfikacja odpowiedzi immunologicznej układu pokarmowego w różnych sytuacjach klinicznych, wreszcie monitorowanie metabolizmu substratów energetycznych w różnych okresach życia).
W prezentowanym opracowaniu zwraca się szczególną uwagę na niekorzystny wpływ nadmiernej (w sensie ilościowym i jakościowym) podaży substratów pokarmowych, w tym na interakcje wynikające z równoczasowego stosowania modyfikacji dietetycznych, które mogą prowadzić do wysoce niepożądanych efektów zdrowotnych.
Autorom opracowania przyświecała idea praktycznej edukacji żywieniowej, obiektywizującej informacje płynące często z niekontrolowanych źródeł o charakterze ekstremalnie przeciwstawnym i osłabiające praktyczne wnioski wynikające z zaleceń ekspertów.
Podręcznik jest odzwierciedleniem zainteresowań licznego grona uznanych autorytetów w zakresie praktycznej dietetyki klinicznej i adresowany jest do lekarzy, klinicystów, dietetyków, studentów nauk żywieniowych oraz wszystkich zainteresowanych problematyką leczenia dietetycznego. W tym miejscu pragnę szczególnie podziękować za inspirację i rozbudzenie zainteresowania naukami żywieniowymi moim Nauczycielom i Przyjaciołom: Profesorowi Janowi Hasikowi i Profesorowi Lechowi Hryniewieckiemu.
Do współtworzenia podręcznika zaproszono wybitne autorytety, których wiedza z zakresu medycyny i nauk żywieniowych, a także kompetencje i doświadczenie w jej stosowaniu w praktyce klinicznej podniosły wartość merytoryczną opracowania. Zaprezentowali oni aktualne zasady leczenia żywieniowego w chorobach metabolicznych (cukrzyca, otyłość, dyslipidemie), układu pokarmowego (choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego, marskość wątroby, przewlekłe i ostre zapalenie trzustki, nieswoiste choroby zapalne jelit, SIBO), nerek, chorobach nowotworowych, chorobach układu krążenia, alergiach i nietolerancjach