© Copyright by PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Przedruk i reprodukcja w jakiejkolwiek postaci całości bądź części książki bez pisemnej zgody wydawcy są zabronione.
Autorzy i Wydawnictwo dołożyli wszelkich starań, dołożyli wszelkich starań, aby wybór i dawkowanie leków w tym opracowaniu były zgodne z aktualnymi wskazaniami i praktyką kliniczną. Mimo to, ze względu na stan wiedzy, zmiany regulacji prawnych i nieprzerwany napływ nowych wyników badań dotyczących podstawowych i niepożądanych działań leków, Czytelnik musi brać pod uwagę informacje zawarte w ulotce dołączonej do każdego opakowania, aby nie przeoczyć ewentualnych zmian we wskazaniach i dawkowaniu. Dotyczy to także specjalnych ostrzeżeń i środków ostrożności. Należy o tym pamiętać, zwłaszcza w przypadku nowych lub rzadko stosowanych substancji.
Recenzenci: prof. dr hab. n. med. Jan Chojnacki
prof. dr hab. n. med. Jan Dzieniszewski
Wydawca: Inga Markiewicz
Redaktor prowadzący: Agnieszka Janowska
Redaktor merytoryczny: Magdalena Pluta
Korekta: Krzysztof Nalepa
Producent: Anna Bączkowska
Projekt okładki i stron tytułowych: Magdalena Kocińska/O!Studio
Skład wersji elektronicznej na zlecenie PZWL Wydawnictwa Lekarskiego
Karol Ossowski/ Woblink
eBook został przygotowany na podstawie wydania papierowego z 2019 r., (wyd. I)
Warszawa 2019
ISBN 978-83-01-200-5679-2
PZWL Wydawnictwo Lekarskie
02-460 Warszawa, ul. Gottlieba Daimlera 2
tel. 22 695 43 21
Księgarnia wysyłkowa:
tel. 42 680 44 88; infolinia: 801 33 33 88
e-mail: [email protected]
Autorzy
prof. dr hab. n. med. Zygmunt Adamski
Katedra i Klinika Dermatologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
lek. Magdalena Andrzejewska
Katedra i Klinika Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Paweł Bogdański
Katedra i Zakład Leczenia Otyłości, Zaburzeń Metabolicznych oraz Dietetyki Klinicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
lic. Klaudia Cugini, dietetyk
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Barbara Cybulska
Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dra Aleksandra Szczygła w Warszawie
mgr Agata Dutkiewicz
Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Magdalena Gibas-Dorna
Katedra i Zakład Fizjologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
mgr farm. Alina Górecka
apteka szpitalna
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Szpital Kliniczny im. H. Święcickiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Marian Grzymisławski
Katedra i Klinika Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Wyższa Szkoła Uni-Terra w Poznaniu
lek. Paulina Gulbicka
Katedra i Klinika Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Mirosław Jarosz
Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dra Aleksandra Szczygła w Warszawie
Zakład Żywienia i Dietetyki z Kliniką Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii
Pracownia Żywienia Zbiorowego Dzieci i Młodzieży
dr n. med. Alina Kanikowska
Katedra i Klinika Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Aleksandra Kapała
Dział Żywienie Kliniczne
Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
lek. Michał Kloska
Lehigh Valley Hospital Department of Internal Medicine w Allentown
Katedra i Klinika Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Stanisław Kłęk
Szpital Wielospecjalistyczny im. Stanley Dudricka w Skawinie
prof. dr hab. n. med. Longina Kłosiewicz-Latoszek
Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dra Aleksandra Szczygła w Warszawie
dr n. med. Emilia Korek
Katedra i Zakład Fizjologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Hanna Krauss
Katedra i Zakład Fizjologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Roma Krzymińska-Siemaszko
Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Marcin A. Kucharski
Katedra i Klinika Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
lek. Małgorzata Kupczyk
Oddział Kliniczny Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Szpital Kliniczny im. H. Święcickiego w Poznaniu
mgr Marta Lewandowicz-Umyszkiewicz
Pracownia Geriatrii
Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej
Uniwersytet