WSTĘP
„Sam sobie sterem, żeglarzem, okrętem…” – dla wielu to kusząca perspektywa; dlatego wielu przedsiębiorczych Polaków zakłada działalność gospodarczą, by samodzielnie pracować na własny sukces. Jednak nie u każdego żyłka do interesów idzie w parze ze znajomością przepisów księgowych i podatkowych niezbędnych do prowadzenia firmy. Wyjaśnieniu tych zagadnień służy niniejsza książka.
Coraz szerszy krąg podatników korzysta z opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej na zasadach ogólnych, ze względu na zmniejszającą się opłacalność wygórowanych stawek ryczałtów podatkowych i ograniczenia możliwości wyboru zryczałtowanych form rozliczeń. Do wyboru opodatkowania na zasadach ogólnych zachęca również, obowiązująca od 2009 r., korzystna dla podatników skala podatkowa podatku dochodowego od osób fizycznych z dwiema stawkami: 18% i 32%. Stan ten powoduje, że księga przychodów i rozchodów jest najbardziej popularnym urządzeniem księgowym. Podatkowa księga przychodów i rozchodów jest uproszczonym urządzeniem księgowym, które zostało przewidziane wyłącznie dla celów podatkowych; na jej podstawie dokonuje się ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Prawidłowo prowadzona księgowość to nie tylko podatkowa księga przychodów i rozchodów (PKPiR), ale również wszystkie ewidencje i dokumentacje pomocnicze, o których będzie mowa w niniejszej publikacji.
W tej książce pominięto zasady prowadzenia uproszczonej księgi przychodów i rozchodów (przewidzianej dla rolników, prowadzących działalność opodatkowaną), skupiając się na zwykłym wzorze PKPiR, którą posługują się przedsiębiorcy niebędący osobami prawnymi.
Niektórzy przedsiębiorcy mają ponadto wiele obowiązków wynikających z przepisów o podatku od towarów i usług (VAT). Zwracamy na nie także uwagę.
ROZDZIAŁ I
POCZĄTEK DZIAŁALNOŚCI – O CZYM TRZEBA PAMIĘTAĆ?
1. Rejestracja przedsiębiorcy
Procedurę podejmowania działalności rozpoczynamy od rejestracji. Osoby fizyczne, które chcą założyć działalność gospodarczą, albo osoby fizyczne, które zamierzają prowadzić działalność jako wspólnicy spółki cywilnej, podlegają teraz wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) prowadzonej w formie elektronicznej przez Ministra Gospodarki (dawniej była to Ewidencja Działalności Gospodarczej, którą prowadził urząd miasta lub gminy). Żeby więc osoba fizyczna mogła rozpocząć działalność gospodarczą, powinna uzupełnić i złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (formularz CEIDG-1 w wersji papierowej – składany w urzędzie dowolnej gminy bądź elektronicznie – za pośrednictwem strony internetowej: www.ceidg.gov.pl). Integralną częścią wniosku o wpis do CEIDG jest żądanie:
1. wpisu albo zmiany wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON);
2. zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacyjnego, o którym mowa w przepisach o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników;
3. zgłoszenia płatnika składek albo jego zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych albo zgłoszenia oświadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników,
4. przyjęcia oświadczenia o wyborze przez przedsiębiorcę formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych albo wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej.
Natomiast zgłoszenie osoby ubezpieczonej, czyli osoby prowadzącej działalność gospodarczą oraz innych ubezpieczonych (osoby współpracującej, pracowników, zleceniobiorców), do ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego następuje niezależnie od złożenia wniosku CEIDG-1, w formie zgłoszenia ZUS ZUA albo ZUS ZZA, przekazywanego w formie elektronicznej bądź pisemnej bezpośrednio do ZUS. Przedsiębiorca jest zobowiązany do złożenia dokumentu ZUS ZUA lub ZUS ZZA w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń.
UWAGA!
opłacie.
Do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego są natomiast wpisywane m.in. spółki jawne, spółki partnerskie, spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne, spółki z o.o. i akcyjne, a także spółdzielnie. W przypadku wniosku o wpis lub zmianę wpisu w rejestrze przedsiębiorców wnioskodawca ma składać:
1) wniosek o wpis albo zmianę wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON);
2) zgłoszenie płatnika składek albo jego zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
3) zgłoszenie identyfikacyjne albo aktualizacyjne NIP wraz ze wskazaniem właściwego naczelnika urzędu skarbowego.
2. NIP
Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób i organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym. Identyfikacja przedsiębiorcy w poszczególnych urzędowych rejestrach następuje na podstawie NIP.
Istnieje już Centralny Rejestr Podmiotów Krajowej Ewidencji Podatników (CRP KEP), który jest kompletną i zintegrowaną w skali kraju ewidencją podatników, która ma usprawnić i przyśpieszyć proces rejestracji podmiotów i nadawania NIP, a także zapewnić spójność i poprawność dla całego sytemu ewidencji podatników przez zintegrowanie w jednym miejscu danych ewidencyjnych podmiotów. Do jednego sytemu centralnego – CRP KEP – przeniesiono dane ewidencyjne znajdujące się wcześniej w rejestrach lokalnych 400 urzędów skarbowych.
Numer NIP jest nadawany dla danej osoby tylko raz, zatem jeśli ktoś, kto płaci podatek dochodowy i w związku z tym ma już nadany NIP, zamierza rozpocząć działalność gospodarczą, nie musi drugi raz składać wniosku o jego nadanie, lecz powinien dokonać zgłoszenia aktualizacyjnego. Zmiany danych objętych zgłoszeniem NIP należy zgłosić w terminie 7 dni.
Do zgłoszeń identyfikacyjnych oraz zgłoszeń aktualizacyjnych podatników będących osobami fizycznymi wykonującymi działalność gospodarczą stosuje się obecnie formularz wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Wniesienie więc wniosku CEIDG-1 do organu gminy lub elektronicznie jest równoznaczne z wniesieniem zgłoszenia identyfikacyjnego czy aktualizacyjnego NIP. Również zmiany danych objętych tym wnioskiem należy zgłaszać na formularzu CEIDG-1.
Natomiast w ogóle zgłoszenia identyfikacyjnego nie dokonują od początku 2012 roku podatnicy będący osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL nieprowadzący działalności gospodarczej lub niebędący zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług.
Nadal jednak pozostaje do stosowania zgłoszenie identyfikacyjne/aktualizacyjne NIP osoby fizycznej prowadzącej samodzielnie działalność gospodarczą:
● gdy przedsiębiorca dokonuje zmiany danych nieobjętych wpisem do ewidencji działalności gospodarczej, np. w zakresie miejsca przechowywania dokumentów, rachunku bankowego. Obowiązek aktualizacji danych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego przez podatników posiadających status przedsiębiorcy w zakresie danych nieobjętych wpisem do ewidencji działalności gospodarczej wykonany winien być nie później niż w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana danych.
● jeśli zgłoszenia dokonuje osoba fizyczna prowadząca samodzielnie działalność gospodarczą niebędąca przedsiębiorcą. Osoby fizyczne rozpoczynające samodzielną działalność gospodarczą,