103
Wyjątek stanowią sprawy nazistowskich zbrodniarzy wojennych i ich popleczników (sąd skorzystał z tego prawa tylko raz, w przypadku Adolfa Eichmanna) oraz sprawy trafiające przed sąd wojskowy (tutaj kilka razy skazano na śmierć terrorystów, jednak wyroki zostały uchylone przez Sąd Najwyższy).
104
Rozmowy z Juwalem Cohenem-Abarbanelem (lipiec 1997) i Chaimem Cohenem (lipiec 1997); Ronen Bergman, Under the Layers of Paint, „Haarec”, 29 sierpnia 1997.
105
Księga Przysłów 24,6. Ten i inne cytaty biblijne za Biblią Tysiąclecia, Poznań 2003. [Trafniejszy przekład tego zdania to: „Fortelami poprowadzisz wojnę” – przyp. konsultanta].
106
Nie jest to jedyna jednostka, która otrzymała ten numer. Oprócz niej trzynastką w nazwie mogła się pochwalić jednostka komandosów Szajetet (Flotylla). Siły powietrzne planowały też powołanie jednostki o nazwie Tajeset (Dywizjon) 13, która miała zajmować się transportem izraelskich żołnierzy. Liczba ta pojawiła się też w innych okolicznościach – oficjalna data utworzenia Mossadu to 13 grudnia 1949 roku.
107
Rozmowy z Darem (5 stycznia 2015) i Arie Kriszakiem (12 marca 2007).
108
Jednostka 131, Mordechaj Ben Cur do dyrektora Amanu, Wydarzenia w Egipcie, lipiec–wrzesień 1954, 5 października 1954, MODA 4.768.2005.
109
Awraham Dar do dyrektora Amanu, Raport z rozmowy z ministrem obrony 29 grudnia 1954, 10 stycznia 1955, a w dalszych latach: Dar do
1
Archiwa Sił Obronnych Izraela i Ministerstwa Obrony Izraela (które zawierają archiwum Amanu) udostępniają jedynie niewielką liczbę dokumentów, a i tak są to tylko materiały, które pojawiły się w mediach – innymi słowy, nie ma tam naprawdę istotnych oryginalnych dokumentów. Funkcjonariusze Szin Betu zgodzili się przysłać informacje dotyczące ataków terrorystycznych oraz kilku terrorystów, za to odmówili ujawnienia jakichkolwiek faktów związanych z ich akcjami. Mossad nie utrzymuje żadnych relacji z mediami. Próby zapewnienia współpracy jego jednostki specjalnej, Kejsaria, również spełzły na niczym. W odpowiedzi na moją prośbę o rozmowę historyk jednostki Y. odpisał: „Nawet gdybym był ostatnią osobą spośród wyższych rangą oficerów wywiadu, która jeszcze nie odbyła pielgrzymki do pana, za żadne skarby świata nie zgodziłbym się na współpracę. Gardzę człowiekiem, który dał panu mój numer telefonu, tak samo jak gardzę panem” (esemesy wymienione z Y., 15 sierpnia 2015).
2
Sąd Najwyższy Izraela (Beit Hamiszpat Haeljon) 4801/07, dr Ronen Bergman i Jediot Achronot przeciwko Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, dyrektorowi generalnemu Ministerstwa Obrony, Mossadowi i dyrektorowi Mossadu, Szin Betowi i dyrektorowi Szin Betu oraz Komisji Energii Atomowej.
3
Moje dziennikarskie śledztwo doprowadziło do odkrycia, że osoby powiązane z szefem sztabu szpiegowały ministra obrony Ehuda Baraka, co później opisałem w książce
4
Większość wywiadów przeprowadziłem po rozpoczęciu prac nad książką w 2010 roku. Pozostałe pochodzą z minionych dwudziestu lat i zostały przeprowadzone na potrzeby innych publikacji. Żadna z rozmów nie odbyła się za zgodą władz.
5
Rozmowa z Meirem Daganem, 29 maja 2013.
6
Z powodu moich artykułów Dagan poprosił premiera Ehuda Olmerta, by Szin Bet przeprowadził śledztwo w celu ustalenia źródła przecieku i podsłuchiwał rozmowy telefoniczne szefów różnych wydziałów Mossadu. W wyniku tego dochodzenia Dagan zdymisjonował swego ówczesnego zastępcę, którego oskarżył o przeciek mimo jego stanowczych zaprzeczeń (Ronen Bergman,
7
Rozmowy: ze „Staruszkiem” (czerwiec 2014) i z „Nietzschem” (lipiec 2007).
8
Te liczby dotyczą wszystkich operacji selektywnej eliminacji, o których informacje zebrałem podczas gromadzenia materiałów do tej książki (o większości z nich w niej wspominam). Trzeba jednak pamiętać o tym, że takie obliczenia są skomplikowane, ponieważ celami operacji mogą być zarówno biura wrogich organizacji, różnego rodzaju obiekty, jak i osoby. Podane tutaj wyliczenia uwzględniają akcje Frontu Wyzwolenia Libanu od Cudzoziemców, organizacji terrorystycznej, której działalność w Libanie Izrael wspierał w latach 1980–1983 i która napadła na wielu członków Organizacji Wyzwolenia Palestyny i palestyńskich cywilów, jak również ma na koncie nieudane próby zabicia Arafata w ramach operacji „Śledź”, które kosztowały życie wielu cywilów. Ponieważ do licznych materiałów zamkniętych w sejfach służb specjalnych nie mamy dostępu, są to liczby przybliżone. Prawdopodobnie w rzeczywistości były one o wiele wyższe.
9
Informatorzy z Szin Betu twierdzą, że podczas intifady Al-Aksa każdą udaną akcję selektywnej eliminacji poprzedzało od pięciu do siedmiu wcześniejszych prób, które zakończyły się fiaskiem. Niektóre z nich odwołano, zanim otworzono ogień, inne się nie udały, ponieważ w miejscu ataku pojawili się cywile, jeszcze inne dlatego, że zniknął cel. W trakcie operacji „Ptaki Drapieżne”, która, próbując wywołać „szok i przerażenie”, rozpoczęła działania wojenne między Izraelem a Hamasem w Gazie w 2008 roku, przeprowadzono ponad tysiąc misji, z których część była wymierzona w pracowników cywilnych. Rozmowy z: Ehudem Barakiem (1 lipca 2013), Joawem Galantem (1 czerwca 2011), i „Amazonas” (czerwiec 2017).
10
W rozmowie z autorem (12 czerwca 2016) Tim Weiner, autor książki