Ташқарида оёқ товушлари яқинлашди ва эшик очилиб, инспектор Мортон пайдо бўлди.
– Ҳаммаси жойида. Уни олиб кетишингиз мумкин, – деди Холмс.
– Виктор Сэвежнинг ўлимида айбланганингиз учун ҳибсга олиндингиз, – деди инспектор.
– Яна шуни ҳам қўшиб қўйишингиз мумкин. Шерлок Холмснинг ҳаётига суиқасд қилгани учун, – деб дўстим мийиғида кулиб қўйди. – Касални безовта қилмаслик учун Кэлвертон Смит жаноблари ўзлари газнинг оловини кўтариш билан сизга ишора бердилар. Айтгандек, маҳбуснинг ўнг чўнтагида қутича бор. Уни эҳтиёт бўлиб олинг. Мана бу ерга қўйинг. Бу қутича судда керак бўлади.
Тўсатдан сакраш, қандайдир кураш, занжир товуши ва ниҳоят оғриқдан чинқириш эшитилди.
– Фойдаси йўқ. Фақат ўзингизни майиб қиласиз, – деди инспектор. – Тек туринг!
Қўлга кишан солишганини яққол эшитдим.
– Ҳали шундайми?! Пистирма! – чинқириқ овоз эшитилди. – Холмс, бу қилмишингиз учун жавоб берасиз, мен эмас, балки сиз қора курсига ўтирасиз. У мени ўзини даволаш учун чақиртирди. Унга раҳмим келиб етиб келдим. Энди у албатта ҳар хил бўҳтонларни айтиб, қандайдир шубҳаларини менинг бошимга ёғдиради. Марҳамат, Холмс, истаганингизча ёлғон гапиришингиз мумкин. Менинг сўзларимнинг тоши сизникидан балки оғирроқдир…
– Ё Худо! – хитоб қилди Холмс. – Уни бутунлай унутибман. Минг бор узр, азизим Уотсон, мени кечиринг. Бу ердалигингиз мутлақо хаёлимдан чиқибди! Сизни мистер Кэлвертон Смит билан таништиришимнинг ҳожати йўқ бўлса керак, чунки бугун кўришгансизлар. Инспектор, файтонингиз борми? Мен кийинишим билан кетингиздан етиб бораман. Балки полицияга ёрдамим керак бўлиб қолар.
Холмс кийина туриб, бир неча бўлак бисквитни еди ва устидан бир стакан шарбат ичди.
– Назаримда ҳеч қачон бундай иштаҳа билан овқат емаганман, – деди у. – Бироқ ҳаётим бошқаларникидан тубдан фарқ қилгани учун менга бу қаҳрамонликлар енгилроқ. Миссис Хадсон касалимга ишонишини жуда-жуда истардим, чунки у сизга хабар бериши керак эди, сиз эса Смитга. Уотсон, хафа бўлмадингизми? Сизнинг беҳисоб истеъдодингизга қалбаки касал бўлиш кирмайди албатта, иқрор бўлинг бунга. Аммо агарда сиз менинг муғомбирлик қилаётганимни билганингизда Смитни бу ерга келишига кўндира олмаган бўлар эдингиз, бу эса менинг режаларимнинг энг асосий қисми эди. Мен унинг қасоскорлигини билганим учун, бу ерга келишига ва ўз қурбонини томоша қилишига ишонардим.
– Аммо сизнинг кўринишингиз, Холмс, мурдалардек оқариб кетган юзингиз?..
– Уч кун оғизга ҳеч вақо олмаса одамнинг албатта чиройи йўқолади. Қолгани грим. Бўртиб чиққан яноқларга қизил суриш, пешонага вазелин, кўзга белладон сепиш ва ниҳоят, лабга суртилган мумбулар ҳаммаси ўз таъсирини кўрсатади. Ўзини касалга солиш – бу менинг навбатдаги мавзуим. Монографияларимдан бирини шунга бағишламоқчиман. Ярим крон, чиғаноқлар ва бошқа шунга ўхшаш, асосий мавзуга оид бўлмаган гаплар алаҳсираш вазифасини яхши кўрсатди…
– Агарда