Бәхтияр. Төрле халыклар безгә үзе теләп килә. Син дә үзең теләп риза булсаң, мең шөкер. Риза булмасаң, рәнҗемә. Баш салмаганнарны баш салдырганда төрле хәлләр була.
Теләчев. Гөнаһлы бәндә, гөнаһларың болай да күп, гөнаһ җыйма…
Бәхтияр. Мин бәндә түгел – кеше. Минем гөнаһларымны да син санама, җавабын үзем бирермен. Син ризамы, шуны әйт. Мин ике сөйләмим, Әбүбәкер мулла.
Ашыгып, Василий керә.
Василий. Полковник! Бер отряд килеп чыкты. Башлыклары сине эзли.
Бәхтияр. Монда алып кил. (Василий чыгып киткәч.)
Таныдыңмы үзен? Син тиенеңне кызганган теләнче. Мине эзләп табып, аягыма егылды. Сугышканда берүзе ун кешегә тора.
Абдулла Мостаев керә.
Мостаев. Миңа палковой старшина Бәхтияр Канкай углы кирәк.
Бәхтияр. Без булабыз.
Мостаев (Бәхтиярны танып). Юлаучы?! Мосафир! Менә Ходаның рәхмәте! (Күрешергә кулын суза.)
Бәхтияр (күрешкәч). Кичерә күр, туган, сине таный алмыйм.
Мостаев. Абдулла мин, Мостай углы. Хәтереңдәме? Урманда… Лашманчылар… Син безнең янга туктадың. Шәрифҗанның балтасын алдың.
Бәхтияр. Урман хәтеремдә, ләкин синең йөзне хәтерләмим, кичер. Йә? Бу якларга ничек килеп чыктың?
Мостаев. «Яңа патша» дигән сүз дөрес булды бит. Без дә яуга чыктык. Баштарак Мамадыш янында пулкувник Мәсәгут Гумәров командасында йөрдем. Ул җиңелгәч, качып котылдым. Лашманчыларны җыйдым да бу якларга юл тоттым. Патшабыз Питыр Фидрувич хәзрәтләре Урал ягында, диделәр.
Бәхтияр. Отрядыңда ничә кеше?
Мостаев. Ике йөздән артык. Әгәр мәслихәт күрсәгез, сиңа кушылыр идек. Синең отрядыңның даны еракта йөри.
Бәхтияр. Ишетәсеңме, Әбүбәкер Теләч углы?!
Бишенче күренеш
1774 елның язы. Бәхтияр отрядының лагере. Төн. Бәхтияр белән Теләчев керәләр. Аларга каршы Василий килә. Үтеп китә.
Бәхтияр. Бәчели! (Василий туктагач.) Биргән сәламеңне ишетмәдем.
Василий. Кичер, полковник, күрмәдем. Үземне үзем сүгеп бара идем.
Бәхтияр. Ни өчен?
Василий. Әлеге дә баягы үзең беләсең. Анасының җиде бабасын… Шушы башың белән кулыңны сузып теләнеп йөр, имеш, ә?
Бәхтияр. Үтте бит ул чакларың, хәзер теләнмисең.
Василий. Юк, үтмәде, өч ел теләнгәнемнең үчен алып бетермәдем әле. Питербургка җитеп, Катьканың бугазын чәйнисем бар.
Бәхтияр. Син сактамы, Бәчели?
Василий. Сакта. Мин сакта вакытта шикләнмә, полковник. Килеп карасыннар Катька караклары, аналарының җиде бабаларының әбиләрен… ат итеп җигәрмен… (Китә.)
Әбүбәкер. Йа Хода! Җанвар бит бу.
Бәхтияр. Җанвар, Әбүбәкер. Бүре! Сарык чакларын искә төшереп, сүгенеп йөри.
Әбүбәкер. Бүре… Бүреләргә каршы бүреләр. Адәм балалары кайда? (Җыр ишетеп туктап кала.)
Агачка сөялгән Ертык чикмәнле сугышчы җырлый.
Хура в™рман кашлать, каш-каш кашлать,
Тав™лл™ љил килсе тухсассан,
Хура хал™х шавлать, шав-шав шавлать
Ирекленсе