Dit was die hardste wat ek ooit in my lewe moes probeer om ’n lagbui te onderdruk. My hele lyf het eintlik nog vir ’n paar dae ná hierdie “voorvel” gekramp!
In elk geval, kort voor lank was Punt Geselsradio in die moeilikheid. Die hoofprobleem was dat André hoër probeer vlieg het as wat sy vlerke hom wou dra. Die radiostasie het massiewe uitgawes gehad, veral die salarisse van die groot name. Daarbenewens was die bemarkingsonkoste astronomies, al kon ons nooit meer as ongeveer 100 000 luisteraars in albei provinsies trek nie. Mediumgolf was eenvoudig nie so aantreklik vir luisteraars soos wat André en sy span vermoed het nie, al het ons die tipe onderwerpe aangeroer waaraan min ander mense in die radiobedryf wou raak.
Gevolglik is ons uiteindelik oorgeneem deur Africa Media and Entertainment (AME) en is ek, glo dit of nie, in 1998 en op die brose ouderdom van 25 die ontbytprogram op die nuwe vaartbelynde Punt Geselsradio aangebied. Hierdie aanbod het presies op die regte tyd gekom. Ek was pas toegelaat as prokureur en aktevervaardiger te danke aan al Jasper se praktiese kennis, maar daar was ongelukkig nie ’n pos vir my by die firma beskikbaar nie. Op dieselfde dag dat ek dit verneem het, was daar ’n faks vir my – die skriftelike aanbod vir die gesogte pos as ontbytprogram-aanbieder!
Hieroor was daar, soos ’n mens seker kon verwag, heelwat kritiek. Nie net van die koekerige spul wat oor Tussen die hoenders gekla het nie, maar ook van mense wat gevoel het ek is heeltemal te jonk en onervare vir so ’n belangrike program op radio. Die ontbytprogram was nog altyd die program waarna enige radio-aanbieder streef. Dit is tradisioneel die program met die meeste luisteraars en die aanbieders hiervan kry ook die meeste blootstelling en die hoogste salarisse.
Elke aanbieder se droom, inderdaad … totdat jy dit aanbied! Oor die kritiek op my ouderdom het ek destyds tydens ’n onderhoud gesê: “Ek dink nie mense van in die twintig moet onderskat word nie. Jong mense is deur ’n proses van selfontdekking en die ontwikkeling van ’n eie identiteit. Wat ons te sê het, is relevant.”
Oor die persepsie dat ek “ongeskik” was, was my antwoord: “Dit gebeur soms dat ’n mens as ongeskik oorkom, maar ek hoop nie dis die algemene persepsie van my nie. As mense egter ’n mening het oor iets moet hulle bereid wees om dit op die radio te verdedig. Hulle moet op oorspronklike wyse kan debatteer en nie op geykte argumente terugval nie.”
Snaaks, dit is ná al die tyd nog steeds my opinie hieroor.
Liezl Squire is aangewys as my inhoudsvervaardiger met Natasha Marchetti en Ziggy Endemann wat sou roteer as tegniese vervaardigers. Verder sou “Sporty” uithelp met sport, Charlene du Toit was aan die nuus-kant en die nimlike Richard (Riccardo) het die verkeersverslae waargeneem.
Die show was gou op volspoed. FW de Klerk was ’n gas (nee, hy kon my nie onthou nie), die nuwe ANC-ministers was daar, ambassadeurs en selfs koninklikes. Louis Luyt (die bekende besigheids- en rugbyman van destyds) het kom gesels. Die voorsitter van sy Federale Alliansie-party, Simon Zulu, het drie uur ná my onderhoud met Louis bedank. Ek sê toe vir Louis: “Ek hoop nie ons het die ou té veel ontstel nie. Toe sê Louis: “Jaaaa … Lyk my jy het maar die geneigdheid om mense te ontstel.”
In die begin was dinge egter nie so rooskleurig nie. Omdat die ontbytprogram die meeste luisteraars gehad het, was daar ook die meeste klagtes. Ek onthou hoe André een middag op die lug gegaan het om te hoor wat mense dink van die nuwe ontbytprogram. Ek was toevallig nog in die gebou en het besluit om buite die ateljee te gaan inluister.
Nou moet ek erken dat ek in daardie stadium nie eintlik gewoond was aan klagtes en hoe geniepsig mense kan raak nie. Ja, daar was klagtes tydens Tussen die hoenders, maar dit was in retrospek maar net hier en daar. By Tuks was daar byna geen klagtes nie.
Daardie middag het ek egter dinge gehoor wat my diep seergemaak het. Ek kon eenvoudig nie glo dat mense met soveel haat kan praat van iemand wat hulle nog nooit ontmoet het nie. Inbeller ná inbeller het my en die program gruwelik beledig. Arme André het my probeer verdedig en male sonder tal gesê: “Gee die man net ’n kans!”
Ek onthou hoe ek aanvanklik gestaan en luister het en toe eenvoudig net gaan sit het. Ek wou nie die volgende oggend teruggaan nie. Ek het daar ’n stille belofte aan myself gemaak: As een persoon vandag inbel, net een wat hou van wat ek doen, sal ek môre terugkom. Ek sal die program voortaan vir daardie een persoon doen.
Jy sien, die truuk van radio-aanbieding is presies dit: Jy moet nooit dink aan die honderde of duisende mense wat na jou luister nie. Stel jouself net een persoon voor wat geniet wat jy doen. Dis dalk ’n vriend, vriendin of familielid of miskien iemand wat jy opmaak. Solank hulle (voor jou geestesoog) aandagtig na jou program luister en glimlag vir jou grappies.
Maar ná die stortvloed van klagtes daardie middag was dit moeilik om my daardie persoon voor te stel. Ek het nodig gehad om te hoor dat nie almal my afkeur nie. En toe, op my laagste moment kom die oproep. Dit was ’n vroue-inbeller: “Ek weet nie wat is fout met al hierdie mense wat vandag ingebel het nie. Ek geniet hom baie. Doen so voort!”
Ek onthou die dankbaarheid wat oor my gespoel het. Daardie verligting. Ek was 25 jaar oud en kwesbaar en ek dink nie daardie inbeller sal ooit besef hoe waardevol haar oproep vir my was nie.
Ek het voortgegaan met my ontbytprogram en met Liezl en (later) mede-vervaardiger Sasha Endemann het ons van krag tot krag gegaan. Ons het byna elke nuusmaker op die program gehad en ek moes baie vinnig leer om met enigiemand ’n onderhoud te kan voer.
Ek onthou een oggend toe almal in die nuuskantoor eenvoudig geweier het om die voormalige staatspresident PW Botha te bel. Ons wou sy kommentaar kry op die boete (en opgeskorte vonnis) wat hom opgelê is oor sy weiering om voor die Waarheid-en-versoeningskommissie (WVK) te getuig. Uiteindelik is die taak aan die junior outjie (ek) gegee.
Was ek bang om PW te bel? Natuurlik. Ons het grootgeword met ontsag vir hierdie staatspresident wat mos vir ons teen die kommuniste baklei het. En meer nog was hy vir baie lank die baas van die land en het duidelik baie mag gehad. En hy was beslis nie baie vriendelik nie …
So bel ek toe vir PW by sy huis in Wildernis, met ’n bewende broek. Hy het self die foon geantwoord: “Jaaaaaaaa?” Ek het teen duisend myl per uur begin praat, verduidelik wie ek is, oor die belangrikheid van die WVK-verwikkelinge vir die land en gevra oor die vonnis.
Wat het PW geantwoord? Hy het begin deur te verwys na die feit dat ek dit durf waag het om hom direk te bel en het toe nog ’n paar dinge bygevoeg wat ek nie nou kan onthou nie. Ek kon nie meer fokus nie en ek dink ek het op aandag gestaan tydens die res van die gesprek.
Hy het toe net bot “tot siens” gesê en dit was dit. Geen kommentaar nie.
Tydens die WVK-verhore het ek ook vir die eerste keer te doen gekry met die duistere magte van die ou apartheidsregering. Ons verslaggewer wat die verhore bygewoon het, het een oggend vertel van getuienis wat afgelê is oor veiligheidspolisielede wat ’n vermeende lid van umKhonto weSizwe gemartel het deur ysblokkies in sy anus te druk. Ek het baie driftig hierop gereageer en die hoop uitgespreek dat hierdie wreedheid uiteindelik hard gestraf sou word.
Daardie selfde aand nog het my foon gelui. Die persoon aan die ander kant, ’n man, het eers net asemgehaal en toe stadig gesê: “Ek kan jou sien daar waar jy staan … ”
Ek het onmiddellik paniekerig begin raak, want my vermoede was dat hierdie oproep verband gehou het met wat ek die oggend gesê het. Die man het sy stem begin verhef: “Ons het in niemand se gatte ysblokkies opgedruk nie! Onthou, ons weet waar jy bly … ” Hierna het hy die foon neergesit.
Vreemd genoeg was ek ’n paar aande later by ’n braai waar ek agtergekom het daar is voormalige veiligheidspolisielede teenwoordig. Hulle het begin gesels oor “die goeie ou dae” en tot my skok het hulle geweet van die oproep wat ek ontvang het. Ek het my dadelik uit die voete gemaak. Afgesien van die dreigement wou ek eenvoudig nie tyd in hulle geselskap deurbring nie.
’n Baie belangrike les wat ek in my tyd op die ontbytprogram by Punt Geselsradio geleer het, was oor onderhoudvoering. Andrew Morton, die Engelse joernalis en skrywer, was daardie jare baie bekend vir die biografie wat hy oor prinses