3
Sy kyk af na die lêer en trek haar asem stadig in. “Johannes Jacobus Smit is op 30 September verlede jaar, tydens ’n inbraak by sy huis in Morelettastraat, Durbanville, noodlottig gewond met ’n grootkalibergeweer. Die volledige inhoud van ’n instapkluis word sedert die voorval vermis, onder meer ’n testament, waarin hy na bewering sy besittings aan sy vriendin, Wilhelmina Johanna van As, bemaak het. Sou die testament nie opgespoor word nie, sal wyle meneer Smit as intestaat gesterf beskou word en die boedel sal uiteindelik na die staat gaan.”
“Hoe groot is die boedel?”
“In dié stadium lyk dit na net onder die twee miljoen.”
Hy het dit vermoed. “Van As is jou kliënt.”
“Sy het elf jaar lank saam met meneer Smit gewoon. Sy het hom in sy sakebelange ondersteun, sy etes voorberei en sy huis skoongemaak, sy klere versorg ... en op sy aandrang hul baba laat aborteer.”
“Hy het nooit aangebied om met haar te trou nie?”
“Hy was nie … ’n voorstander van die huwelik nie.”
“Waar was sy op die aand van die …”
“Dertigste? In Windhoek. Hy het haar gestuur. Vir sake. Sy het op 1 Oktober teruggekeer en hom dood aangetref, vasgebind op ’n kombuisstoel.”
Hy skuif verder af in die stoel. “Jy wil hê ek moet die testament opspoor?”
Sy knik. “Ek het elke moontlike uitweg wat die reg ons toelaat, reeds gevolg. Oor sewe dae is die finale sitting by die Meester van die Hooggeregshof. As ons nie teen daardie tyd ’n geldige dokument kan verskaf nie, kry Wilna van As nie ’n sent nie.”
“Sewe dae?”
Sy knik.
“Dit is … amper tien maande. Sedert die moord.”
Die prokureur knik.
“Ek neem aan die polisie het nie vir ’n deurbraak gesorg nie.”
“Hulle het hul bes gedoen.”
Hy kyk na haar, dan na twee sertifikate teen die muur. Hy voel weer die pyn in sy ribbes. Hy maak ’n geluid, kort en obseen, deels vir die pyn, deels vir die surrealisme van die oomblik. “Sewe dae.”
“Ek ...”
“Het Kemp jou nie gesê nie? Ek doen nie meer wonderwerke nie.”
“Meneer Van …”
“Dit is tien maande ná die man se dood. Dit is ’n mors van jou kliënt se geld. Nie dat dit ’n prokureur seker veel sal bekommer nie.”
Hy sien haar oë vernou. ’n Klein rosige vlek, soos ’n sekelmaan, vorm stadig teen haar wang. “My etiek, meneer Van Heerden, is bo verdenking.”
“Nie as jy vir mevrou Van As laat verstaan daar is nog ’n kans nie,” sê hy en wonder hoeveel selfbeheersing sy sal hê.
“Mejuffrou Van As is ten volle ingelig oor die sinvolheid van die stap. Ek het haar geadviseer oor die potensiële nutteloosheid van die oefening. Maar sy is bereid om jou te betaal, omdat dit haar laaste kans is. Die enigste oorblywende uitweg. Tensy jy nie daarvoor kans sien nie, meneer Van Heerden. Daar is klaarblyklik ander mense met dieselfde talente …”
Die sekelmaan gloei rooi, maar haar stem bly afgemete en onder beheer.
“Wat maar te bly sal wees om saam met jou mejuffrou Van As se geldjies te neem,” sê hy en wonder of die vlek nog rooier kan skyn. Tot sy verbasing glimlag sy stadig.
“Ek stel nie regtig belang waar jy jou wonde opgedoen het nie …” Sy beduie met haar gemanikuurde hande na sy gesig en leun vorentoe. “Maar ek begin nou verstaan wáárom.”
Hy sien die sekelmaan verdwyn stadig. Hy dink ’n oomblik na, teleurgesteld. “Wat was nog in die kluis?”
“Sy weet nie.”
“Sy weet nie? Sy slaap elf jaar saam met hom en sy weet nie wat in sy kluis aangaan nie?”
“Weet jy wat in jou vrou se klerekas aangaan, meneer Van Heerden?”
“Wat is jou naam?”
Sy huiwer eers. “Hoop.”
“Hoop?”
“My ouers was ietwat … romanties.”
Hy rol die naam in sy mond rond. Hoop. Beneke. Hy kyk na haar, wonder hoe ’n mens, ’n vrou, dertig jaar lank met die naam Hoop saamleef. Hy kyk na haar kort hare. Soos ’n man s’n. Hy wonder met watter lyn van haar gesig die gode van gelaatstrekke die pot mis gesit het. ’n Ou spel, vaag onthou.
“Ek het nie ’n vrou nie, Hoop.”
“Ek is nie verbaas nie … Wat is jóú naam?”
“Ek hou van die ‘meneer’.”
“Sien jy kans vir die uitdaging, meneer Van Heerden?”
Wilna van As is iewers in haar onpeilbare middeljare, ’n vrou sonder skerp hoeke, kort en rond. Haar stem is sag terwyl sy in die voorkamer van die huis in Durbanville vir hom en die prokureur vertel van Jan Smit.
Sy het hom aan Van As voorgestel as “meneer Van Heerden, wat vir ons die ondersoek gaan doen”. Ons. Die term wat medici en prokureurs gebruik wanneer daar trauma is. Hy haat dit. Hy het vir koffie gevra toe drinkgoed aangebied is. Hulle het in die voorkamer gaan sit, vreemd vir mekaar, formeel en styf.
“Ek weet dit is omtrent onmoontlik om die testament betyds op te spoor,” het Van As verskonend gesê en hy het vir die vroueprokureur gekyk. Sy het die blik sonder uitdrukking beantwoord.
Hy het geknik. “Jy is seker van die testament se bestaan?”
Hoop het haar asem ingetrek asof sy iets wil sê, beswaar wil aanteken.
“Ja. Jan het een aand daarmee by die huis aangekom.” Sy wys met haar hand in die rigting van die kombuis. “Ons het by die tafel gesit en hy het my stap vir stap daardeur geneem. Dit was nie ’n lang dokument nie.”
“En die strekking daarvan was dat jy alles sou erf?”
“Ja …”
“Wie het die testament opgestel?”
“Hy het dit self geskryf. Dit was in sy handskrif.”
“Het getuies geteken?”
“Hy het dit by die Polisiekantoor hier in Durbanville laat beëdig. Twee van die mense daar het geteken.”
“Daar was net een afskrif.”
“Ja,” sê Wilna van As, gelate.
“Jy het dit nie eienaardig gevind dat hy nie ’n prokureur die testament laat opstel het nie?”
“Jan was só.”
“Hoe?”
“Privaat.”
Die woord hang in die lug. Van Heerden sê niks, wag dat sy meer moet sê.
“Ek dink nie hy het mense baie vertrou nie.”
“O?”
“Hy … ons … het eenvoudig gelewe. Ons het gewerk en huis toe gekom. Hy het soms van sy huis as sy wegkruipplek gepraat. Daar was nie juis vriende nie …”
“Watse werk het hy gedoen?”
“Klassieke meubels. Wat ander mense as antieke meubels beskryf. Hy het gesê in Suid-Afrika is daar nie regtig antieke meubels nie, die land is te jonk. Ons was groothandelaars. Ons het die meubels opgespoor en aan handelaars verskaf, soms direk aan versamelaars.”
“Wat