Met die stoeigeveg het hy my heeltyd ondergesit. Hy het my verneder, my kop in ’n blombedding gedruk en my gesig in die grond gevee. Toe ons klaar gestoei het, sê hy ons moet boks.
Ons neem stelling in teenoor mekaar. Sy houding is selfversekerd en minagtend. Daar is ’n smalende glimlag om sy mond. Ek lig my vuiste in ’n verdedigende posisie soos my oudste broer my geleer het. Die seun sirkel dreigend om my. Sy maats staan in ’n kring en por hom aan. Hy plant ’n vuishou skrams teen my wang.
Toe gebeur iets. Dis soos ’n damwal wat breek. Ek storm vorentoe met swaaiende arms. My vuiste land hamerend op sy gesig. Ek sien sy verstarde oë. Nou moker ek hom aanmekaar. Hy lig sy arms verdedigend, maar my vuiste tref die teiken. Iets in my sê nou moet jy nie ophou nie. Slaan hom dood. Ek dryf hom deur die blombedding en anderkant uit. Alles gebeur vanself; ek beleef elke oomblik glashelder. Ek sien hoe sy neus oopbars soos ’n ryp pruim. Daar is bloed en snot oor sy wange. Ek weet hy mag nie weer die oorhand kry nie. Ek dink nie aan ophou nie. Ritmies timmer ek hom in sy gesig.
Die volgende oomblik is hy op sy rug. Ek land bo-op sy bors. My bene pen sy arms vas. Soos die suiers van ’n stoomenjin hou ek aan om hom te foeter. Hy begin blêr soos ’n lam. Nou moet ek hom doodmaak, besluit ek.
Toe is sy maats by. Hulle trek my van hom af. Dinge het nou te ver gegaan. Daar is skok en ontsag in hulle houding. Paaiend probeer hulle my kalmeer.
“Asseblief, Stoffel,” sê een uitasem, “hy het genoeg gehad.”
Dit laat my ophou. In hulle greep bars ek in trane uit.
Nou is dit weer sulke tyd: uit die bloute wil ’n ou met my baklei.
Ek probeer uitwerk wat sy probleem met my is. Elke keer as ek vir hom sê dat my been nog nie gesond is nie, noem hy my ’n lafaard en sê vir almal ek is bang vir hom. Dis nie goed vir my sewentienjarige ego nie. Ek weet hy probeer ’n geveg afdwing.
Al wat ek kan dink, is dat hy my as ’n bedreiging begin sien het. Ek – ’n bedreiging? Dis mos belaglik. Ek is ’n groot slapgat. Dalk is dit omdat ek begin uitskiet. In minder as twee maande het ek bo hom uitgerank en my skouers het breër geraak. Hy was al vroeg ontwikkel. Sy stem het in standerd 6 al gebreek. Sy spiere was goed gedefinieer en bonkig. Daar was al ’n woud balhare om sy knaters. Dit was egter teen standerd 9 duidelik dat hy na almal om hom sal moet opkyk, selfs na die meisies. Ek dink dit het hom gepla. Hy wou sy frustrasie wreek en het my as teiken gekies.
Hy teister my eindeloos. My been word nie beter nie. Ek raak moeg vir sy dreigemente en beskuldigings. Kom ons kry dit oor en verby.
“Goed,” sê ek, “vanmiddag langs die treinspoor.”
Heelwat ouens van ons waterpolospan is daar. Ek weet die ouens wat nie daar is nie, is aan my kant, maar niemand sal die sterspeler teëgaan nie. Dit vererger my gevoel van isolasie. Die waterpoloklub is die enigste plek waar ek voel ek hoort en hier word ek deur my spanmaats verraai. Ek besef ek sal vir ewig ’n buitestander bly.
Die geveg is eensydig. My beseerde been pen my magteloos vas. Ek plant twee vuishoue op sy wang. Daarna foeter hy my ’n paar keer voordat hy my gesonde been onder my uitskop en op my bors gaan sit. Toe bliksem hy sewe kleure kak uit my uit.
’n Dokter werk my oogbank en lip toe. Ek weier om my ouers die waarheid te vertel en mompel iets van ’n waaierband wat van ’n Lister-pomp afgespring het. Ek weet hulle glo my nie. Die pyn in my been word ondraaglik. ’n Week later vat my ma my terug dokter toe.
“Mevrou, sy been het nooit geheg nie. Hy loop al vir langer as twee maande op ’n gebreekte been rond.”
Dadelik word ek gehospitaliseer. Onder narkose word my been met skroewe geheg.
Dit verseël my lot: weermag die volgende jaar is buite die kwessie. Ek moet noodgedwonge iets gaan studeer. My ma is moedeloos en in trane, oortuig daarvan dat haar jongste seun meer as net verstandelik gestrem is.
Die insident maak ’n blywende indruk op my. Ek ontwikkel ’n agterdog teen kort mannetjies. Ek beskou hulle as verraderlik en minderwaardig. Vir die res van my lewe sal ek hulle hou waar ek hulle kan sien.
My matriekjaar draal verby. Op kunsskool maak ek vriende met Jaco van der Westhuizen en ons vind dat ons ’n liefde vir die veld deel. Hy vertel my van sy oom se plaas aan die Limpoporivier.
Kort voor die eindeksamen sê hy: “Ek gaan vir die Desembervakansie plaas toe. Wil jy saam?”
Ek het nie planne vir Desember nie. Die meeste van ons klasmaats gaan afry Margate toe vir groot partytjies op die strand. Ek het nie geld of ’n geleentheid nie. ’n Plaasvakansie klink na net die ding en ek laat my nie twee keer nooi nie.
Ek slaag matriek glorieloos. My punte lees soos die naam van ’n death metal-rockgroep – vol D’s, E’s en F’s. Ten minste kry ek toelating om die volgende jaar aan die Pretoria Technikon te gaan studeer.
Met kampgoed en ’n jaggeweer vertrek ek en Jaco in die voordag uit Pretoria. Ons ry in sy ou Datsun 1400-bakkie. Hoe verder noord ons gaan, hoe tuiser voel ek. Al die sorge verdwyn agter my saam met die stad. Die bosveld maak oop voor ons. Ons ry verby Vivo, Dendron en Alldays. Die veld raak al wilder en ruier.
Voor Pontdrif draai ons af. Dis donker toe ons by die plaashek indraai. Ons bereik die verlate opstal en steek kerse op. Elkeen vind ’n katel waarop ons slaapsakke uitrol. Gou slaap ons.
Die volgende dag breek. Van vroeg af is dit warm. Ons drink koffie en eet beskuit. Die plaashuis is omring deur lae rante en mopanieveld. Jaco raak haastig.
“Ek het nie plaas toe gekom om in die huis te bly nie. My oom het gesê ons mag ’n rooibok skiet.”
Sy opgewondenheid is aansteeklik. Ons laai kampgoed, geweer, blikkieskos en koffie oor uit sy bakkie op ’n ou Land Rover. “Dis ’n rowwe pad rivier toe,” sê hy.
Ons spring in en ry. Die riviervallei val weg voor ons. ’n Tweespoorpad kronkel afdraand deur gebroke sandsteenrante. Oral om ons is verweerde rotsformasies, holkranse en grotte. Mopanie en sesamebos groei welig.
Drie klipspringertjies wip oor die rante. In ’n leegte staan ’n troppie rooibokke. Ons los hulle; ons sal later skiet. Dan sien ons die elande. Jaco stop. In die ryk oggendlig bewonder ons hulle eers.
’n Elandkoei breek weg van die trop. Sy kom reguit na die Land Rover gestap. Sy steek haar kop by die venster in en soengroet vir Jaco met ’n nat, breë snoet. Hy streel oor haar neus.
“Môre, Saartjie,” groet hy terug.
Hy vroetel agter die sitplek en haal ’n Ouma-beskuit uit. Saartjie vat dit uit sy hand en kou dat die krummels spat. Ek sit vasgenael.
“Klim uit en maak kennis,” sê Jaco.
Ek klim uit en loop om die bakkie. Die eland kom na my toe. Ek kry ook ’n soengroet. Sy is die mooiste dier wat ek nog gesien het. Ek streel oor haar goue flanke en voel haar fluweelsagte keelvel. Ek kyk in haar sagte bruin oë. Iets roer in my; ek voel ’n verband tussen ons. Jaco neem ’n foto van my en Saartjie met die mik-en-druk. Ek het vandag nog daardie foto.
“My oom het haar hans grootgemaak,” vertel hy. “Nou loop sy wild saam met die trop.”
In die volgende dae sou Saartjie ons gereeld in die veld tegemoetloop.
Ons ry aan. Dit raak nou steiler. Ek voel hoe die onaangenaamhede van die afgelope jaar wegval. Ek weet ek is tuis.
Ons kom om ’n rantjie en die breë sandloop van die Limpopo verskyn voor ons. Die oewers is dig begroei met wildevy, koorsboom en lalapalm. Oorkant die rivier lê Zimbabwe. Ek neem die toneel in. Vir die eerste keer sién ek regtig Afrika.
Jaco stop met die Land Rover onder ’n reuse-wildevy teen ’n holkrans. Hier sal ons uitspan. Voor ons lê die wit sand van die Limpopo uitgestrek.
Die eerste